حمیدرضا آیت اللهی
امیر المومنین، به فرموده خودشان، پس از سالیان دراز تلاش در راه خداوند و تجربیات فراوان در زندگی شان، به بینشهای عمیقی دست یافتند که سعی می کنند چکیده پر مایة آن تجربیات را برای فرزند عزیزشان امام حسن علیه السلام بنویسند. شاید پیروان آن بزرگواران نیز بتوانند به گوشه ای از این بصیرت ها دست یابند و بر اساس تذکرها و نصایحِ مولا علی علیه السلام زندگی خود را تنظیم کنند و بهترین سبک زندگی را برای خود رقم زنند.
این متن در نهج البلاغه آمده است. همانگونه که می دانیم محدودیتهای نشر معارف در زمان مولا بسیار بود ولذا برای ماندگار شدنِ آن دستورالعمل های زندگی سعی می شد که در مختصر ترین کلام، مقصود خود را بگویند تا اندیشمندان بتوانند با حافظه خود در حفظ آنها توفیق یابند. اما در حال حاضر که امکانات نشر معارف فراوان گردیده است، ضرورت داشت که این توصیه ها در قالبی متناسب با ادبیات روز و کمی بدور از اختصار و قابل فهم تر برای جوانانمان تهیه گردد. ذیلا این نصیحت های مبتنی بر چکیده زندگی مولایمان در قالب بیان زمانه مان تقدیم می گردد.
در یاداشت های قبلی، به بخش اول تا ششم وصیت تربیتی امیر المومنین علی (ع) به فرزندشان امام حسن علیه السلام پرداختیم. در این یادداشت، به قسمت هفتم این وصیت می پردازیم.
بهترین سخن ها آنهایی هستند که سودی به انسان برسانند.
این توصیه های مرا عمیقا درک کن و مواظب باش که مبادا به بخشی از آن بی توجهی کنی، چراکه بهترین سخن ها آنهایی هستند که سودی به انسان برسانند. توجه داشته باش که نمی توانی فرا گرفتن مطلبی را خوب بدانی که هیچ نفعی برای تو نداشته باشد. همچنین مطلبی که شایسته فراگرفتن نباشد نیز هیچ منفعتی را به انسان نمی رساند.
پسر عزیز تر ازجانم، وقتی دیدم سن و سالی از من گذشته است و رفته رفته توانایی های جوانی را یک به یک از دست می دهم مصمم شدم هرچه زودتر برای تو سفارشهایی داشته باشم و نکاتی ارزشمند را از این توصیه ها در اختیارت قرار دهم؛ مبادا که مرگ به یکباره سراغم آید و مرا از بیان آنچه که با جانم آن ها را دریافته ام محروم کند. همچنین مبادا همانگونه که ناتوانی های جسمانی یکی پس از دیگری به سراغم می آید. مبادا به جایی برسم که قدرت فکر و اندیشه ام نیز دچار کاستی گردد و نتوانم آن چه را که به آن رسیده ام به تو منتقل کنم.
قلب و دل یک جوان همانند یک زمین خالى و بستری آماده است، که هرچه در آن کاشته شود بپذیرد و آن را بارور کند.
همچنین شاید بعضى از خواهشهاى نفسانی و یا فتنههاى زمانه چنان پر شتاب بر تو چیره شود که گفته های من نیز به پای آنها نرسد و این دلسوزی های من از آنها عقب ماند، بگونه ای که همچون شتر سرکش فراری شوى. چرا که قلب و دل یک جوان همانند یک زمین خالى و بستری آماده است، که هرچه در آن کاشته شود بپذیرد و آن را بارور کند. اینگونه بود که به ادب آموزی تو اقدام کردم.
آنچه را که باید با تجربه به آن برسی پیشاپیش از دیگرانی بیاموز که قبل از تو یک به یک آنها را آزموده اند.
مبادا که چنان دل سنگ شوی که راه نفوذ بر دلت سخت گردد و عقلت نیز سرگرم مسائل فرعی گردد که واقعیت های عالم را نبینی این ادب آموزی برای آن بود تا بتوانی آنچه را که باید با تجربه به آن برسی پیشاپیش از دیگرانی بیاموزی که قبل از تو یک به یک آنها را آزموده اند. باشد که دیگر گرفتارِ رنجِ جستجوگری نشوی و دیگر نیاز نداشته باشی به آنچه را دیگران تجربه کرده اند دوباره با سختی بیازمایی لذا آن چه را ما به آن رسیده بودیم در طبق اخلاص گذاشته در اختیارت قرار می دهیم، بسا اموری که شاید برای ما مبهم و تار بود برای تو کاملا روشن گردد.
انتهای پیام/
از شما صاحبنظر گرامی در حوزه تعلیم و تربیت هم دعوت می کنیم، از نویسندگان، ممیزان و اعضای هیئت تحریریه پنجره تربیت باشید. برای ارسال مطالب و عضویت در هیئت تحریریه، از طریق ایمیل FarsPanjarehTarbiat@gmail.com مکاتبه فرمائید.
