به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، با نگاهی گذرا به نقاط مختلف شهر اهواز متوجه خواهیم شد اماکنی مانند جایگاه‌های سوخت، پشت چراغ‌های قرمز، معابر اصلی و چهارراه‌های اصلی و ... محلی برای متکدیان کوچک و بزرگی شده است که با ملیت‌های غیرایرانی(افغانی، پاکستانی و سوری) به گدایی می‌پردازند.
متکدیانی که شهر و دیار خود را رها کرده و نان خود را به امید کمک‌های مردم این شهر، لقمه کرده‌اند، سالهاست در اینجا مقیم شدند و به عنوان متکدی در شهر زندگی می‌کنند و گاهاً صدای متکدیان وطنی را هم درآورده‌اند.
اینکه اهواز چه جاذبه‌هایی برای این قشر دارد و چرا طبقه متکدی اتباع خارجی در کلانشهر اهواز بیش از یک دهه است که جولان می‌دهد را سجاد بهمنی عضو هئیت علمی گروه جامعه سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز پاسخ می‌دهد.
وی در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار کرد: تکدیگری در کلانشهر اهواز را باید در بستر اجتماعی عواطف بررسی کنیم یعنی برای این موضوع حتماً باید تحلیل انسان شناسی فرهنگی را از زاویه مردم شناسی عواطف انجام دهیم تا ببینیم اهواز به عنوان محل فعالیت متکدیان، چه ویژگی های دارد؟ که اتباع متکدی قبل از ورد به این میدان(محل فعالیت تکدی) چه هزینه فایده‌ای می‌کنند که فعالیت اقتصاد غیر رسمی(تکدی، زباله‌گردی) را برای خود مهیا می‌بینند.
وی افزود: متکدیان اتباع خارجی پیش از ورود به مرز با هدف تکدیگری وارد نمی‌شوند چرا که پیش از آن هزینه، ارزیابی از احتمال موفقیت نسبی در کار خود انجام میدهند.
کارگران فصلی اتباع خارجی
این مدرس دانشگاه در تشریح زمینه‌های حضور متکدیان اتباع خارجی در اهواز، گفت: به نظر می‌رسد کارگران فصلی اتباع خارجی در فراهم آوردن داده برای متکدیان اقدامات زمینه‌ای را انجام میدهند، یعنی این احتمال وجود دارد که متکدیان خارجی وابستگی یا ارتباط خویشاوندی با کارگران دارند و یا به شکل کلی به عنوان هم وطن از نظر مهیا کردن داده، بسترهای حضور آنها را مهیا می‌کنند.
وی ادامه داد: یعنی وقتی کارگر فصلی از کشور دیگری وارد استان شده و توانسته ارتباط بگیرد، اقامت بگیرد و در نتیجه اعتمادی که از صاحبان خود به دست آورده آنها کلید خانه را نیز دست‌شان داده‌اند و حتی بعضاً از سطح کارگر فصلی به مدیر کارگر فصلی ارتقاء پیدا کردند.
سجاد بهمنی تصریح کرد: بنابراین کارگران فصلی یکسری بسترها و داده‌ها را برای متکدیان اتباع فراهم و ممکن است حتی به آنها راهنمایی کنند در فلان منطقه اهواز بسترهای عاطفی موفقیت در فعالیت تکدیگری فراهم است.
وی افزود: چرا که اهواز یک اجتماع طایفه‌ای است و مردمی در آن زندگی می‌کنند که خود از فضای‌های طایفه‌ای و عشیره‌ای آمده‌ند و هنجارهای کمک به دیگران، کمک به هم نوع، پشت هم ایستادن، دلگرمی و هنجارهای کمک به متکدیان را در فرهنگ طایفه‌ای خود داشته‌اند.
بهمنی عنوان کرد: بنابراین بسیاری از دیتاهایی که منطبق با واقعیت استان هستند بخشی از آنها را احتمالاً کارگران فصلی مهیا کرده و در اختیار متکدیان اتباع قرار میدهند، به همین دلیل است که می‌بینیم مساله اسکان متکدیان پیش از حضور آنها در میدان فعالیت حل شده است.
بسترهای عاطفی تکدیگری
بهمنی با اشاره به بسترهای عاطفی حمایت کننده و مشوق اقتصاد غیر رسمی در استان، بیان کرد: این بسترها در کمک به هم نوع به طور کلی، به هم قوم، به هم استانی، دردمند و آدمی که سر چهارراه ایستاده و در رنج بیشتر کمک می‌کند، بخشی از این بسترهای کمک را، فرهنگ مردم ما از روی نوع دوستی، مهربانی و مظلوم دوستی و... فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: برخی از شهروندان وقتی می‌بینند این افراد در هوای گرم ایستاده‌اند در حالی که خودشان زیر کولر خودرو یا منزل هستند و با توجه به دشورای‌های اقتصادی و تورم هزینه‌هایی مورد نظر را برای فرزندان خود، خرید از فروشگاه و... را به راحتی پرداخت و سطح نسبی از رفاه را تجربه می‌کنند، با توجه به بسترهای عاطفی مشوق در فرهنگ و قلب آنها خود را ملزم به کمک کردن به این افراد می‌دانند و این فرهنگ خود را در کنش های اجتماعی نشان می‌دهد.
اعتماد عمومی در دادن کمک به موسسات
وی در رابطه با عدم اعتماد مردم به موسسات و نهادهای مربوطه برای پرداخت کمک‌های انسان دوستانه، عنوان کرد: متغیر اعتماد به لحاظ جامعه شناختی متغیر بسیار مهمی است، ما در استان و یا به طور خاص، اگر بخواهیم در مورد اهواز صحبت کنیم با شهری مواجه هستیم که ریشه‌های عشایری، بومی و محلی در آن قدرتمند است و در این ساختار طایفه‌ای پیش از اینکه نهادی وجود داشته باشد که مردم بخواهند با وساطت و با تکیه بر آن به هم نوع خود کمک کنند این‌ها در ساختار عشایری، روستایی و شهری زادگاه خود یاد گرفته اند که کمک را مستقیماً توزیع کنند.
سجاد بهمنی تصریح کرد: بنابراین این نهادها و سازمان‌ها در بیرون از دایره شناخت مردم به لحاظ فرهنگ تاریخی‌شان هستند، این نهادها نتوانستند خود را به مردم بشناسانند یا خود را به شکهای مختلف به ساخت کنش‌های روزمره و فرهنگ عمومی وارد کنند که مردم بپذیرند در مکان پیچیده تری مانند شهر بشود با اتکاء به این نهادها کمک را به مقصد رساند.
وی افزود: پیچیدگی شهر ممکن است متغیرهایی مانند فریب، اولویت بندی آدم‌هایی که نیازمند هستند را از فرد بگیرد چرا که این فرد قبلاً در اجتماع طایفه‌ای می‌توانست افراد نیازمند را بشناسد، جمعیت محدود و غریبگی در حداقل بود اما در مفهوم پیچیده کلانشهر این موضوعات شکل و شمایل دیگری پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: به نظر بنده این مساله(کمک به هم نوع) را از منظر مردم شناسی و جامعه شناختی نیز باید بررسی کنیم و زودتر از مساله‌ای ببینیم که مردم به صورت نظامند به نهادی کمک می‌کردند.
بهمنی گفت: اما اکنون در نتیجه کنش‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اعتماد آنها به این نهادها زایل شده و در یک نگاه واقع گرایانه اعتماد نهادی آسیب دیده و نیاز به بازسازی دارد چرا که نهادها جایگاه مهمی به لحاظ کمک در استان نداشتند و نیاز است جایگاه آنها بهتر شناسانده شود.
توزیع نابرابر درآمد عامل تشدید تکدیگری
بهمنی نابرابری در توزیع درآمد را یکی از عامل‌های تشدید تکدیگری برشمرد و افزود: نابرابری همیشه تولید شکاف کرده است، نابرابری فقط در اقتصاد و درآمد باقی نمی‌ماند چرا که این درآمد هزینه شده و پوشاک، خودرو، محل زندگی افراد و سایلی که از آنها برخوردارند و... را تامین و آنها را از آدم‌های دیگر تمایز داده است.
وی بیان کرد: بنابراین به شکل محسوسی میان فردی که برخوردار است با فردی که برخوردار نیست فاصله می‌افتد و تکدیگری همیشه در چنین شکافی اتفاق می افتتد.
این مدرس دانشگاه گفت: افراد بسیاری که به متکدیان کمک می‌کنند احتمالاً نزدیک به طبقه متوسط هستند که خود تحلیل منطقی و عقلانی از وضعیت نابرابری دارند و به لحاظ درآمدی ممکن است در دهک‌های بالای جامعه قرار نگیرند.
وی ادامه داد: طبقه متوسط همیشه طبقه‌ای عقلانی و منطقی بوده است به همین دلیل به لحاظ اخلاقی این شکاف را پر می‌کنند، ویژگی‌های طبقه متوسط به نحوی بوده که آدم‌ها را به سمت کنش‌های عقلانی می‌برد و حجم بالایی از ملاحظات عقلانی و اخلاقی جامعه به دوش این طبقه است.
هزینه روحی و جسمی متکدیان داخلی بیشتر است
وی در مقایسه وضعیت روحی و جسمانی متکدیان داخلی نسبت به متکدان خارجی، گفت: به نظر می‌رسد هزینه‌های جسمی و روحی تکدیگری برای اتباع خارجی از داخلی‌ها کمتر است، متکدیان اتباع خارجی‌ها با حداقلِ هزینه بیشترین بازدهی را در میدان تکدیگری دارند چرا که ممکن است خانواده‌هایشان همراهشان نباشد، تنها باشند و به این درآمد نه به عنوان پس انداز و کمک به رشد سبد خانواده بلکه برای گذران زندگی روزمره به آن نگاه می‌کنند بنابراین امکان بقای آنها در این فعالیت بیشتر از متکدی داخلی است.
سجاد بهمنی تصریح کرد: اما متکدیان داخلی با فعالیت تکدیگری عموماً می‌خواهند نان آور خانواده باشند، خانواده‌‌ی آسیب دیده و احتمالاً سلامت و هزینه‌های بهداشتی خانواده تحت تاثیر همین شرایط است،کمک‌هایی را که دریافت می‌کنند را می‌خواهند تبدیل به گوشت و سایر اقلام سبد غذایی کنند چرا که با فشاری که پشت سرشان است وضعیت یکسانی با متکدی خارجی ندارند و این قبیل فعالیت‌ها به نفع متکدی خارجی است.
وی ادامه داد: احساس شرم نزد متکدی داخلی به دلیل احتمال شناخته شدن، دیده شدن، خیلی بیشتر از خارجی است و متکدی خارجی حوزه فعالیت وسیعتری دارد و رنج متکدی داخلی را متحمل نمی‌شود.
ساماندهی متکدیان
وی در رابطه با جمع‌آوری متکدیان خارجی در اهواز، بیان کرد: زمانی که در خبرها می‌خوانیم که تعدادی متکدی خارجی در اهواز دستگیر شدند باورش برای افکار عمومی دشوار است چرا که هم نمی‌توانند بین فعالیت متکدی داخلی و خارجی تفکیک قائل شوند و هم متکدیان اغلب صورت خود را می‌پوشانند و مردم به سرعت از کنار آنها می‌گذرند.
بهمنی گفت: بنابراین امکان درنگ در شهر و کشور در خصوص شناخت قومیت، هویت و ملیت‌های متکدیان، برای افکار عمومی مهیا نیست، با توجه به توقف مستمر متکدیان در اماکن عمومی شاید این دقت برای مراجع انتظامی و قضایی وجود دارد اما برای مردم این موضوع خیلی روشن نیست به این دلیل که توقف مردم معمولاً کوتاه است و چه بسا متکدیان خارجی به لحاظ تیپ و قیافه خود را به نزدیکترین شکل اجتماعی که در آن قرار دارند، درآورند تا برای مردم قابل تشخیص نباشد.
بهمنی عنوان کرد: هماهنگی‌های لازم بین سازمان‌های متولی، نیروی انتظامی، دستگاه قضا، شهرداری، بهزیستی و... نه برای برخورد بلکه برای مواجه و مدیریت موضوع مورد انتظار است.
وی اظهار کرد: با وجود اینکه سازمان و نهاد ساختیم اما از بخشی‌کاری رنج می‌بریم و همین بخشی کاری سبب شده از اثربخشی کار کاسته شود.
بهمنی افزود: اساساً در استان خوزستان فرهنگ کار تا حدوی متاثر از فرهنگ عمومی بوده و برخی آدم‌ها بدون اینکه دشواری‌های اقتصادی را شخصاً متحمل شوند از دسترنج دیگران استفاده می‌کنند.
پایان پیام/
