به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران توانا در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی از کتاب «چطور اروپا باعث توسعه نیافتگی آفریقا شد»، نوشته والتر ردانی، با ترجمۀ غلامرضا جمشیدی‌ها، مهیار گنج‌آبی و حمیده دباغی برگزار شد.
این کتاب در ۴۸۷ صفحه و با شمارگان هزار نسخه توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل به انتشار رسیده است.
توسعه چیست؟
توسعه، فرایندی چند وجهی است و رویکردهای نظری موجود درباره توسعه، تعاریف و شاخص‌های متفاوتی را از آن، ارائه می‌دهد. رویکردهای نظری اولیه مانند نوسازی، توسعه را به مثابه فرایندی از بالا به پایین، برنامه‌ریزی‌شده و تقلیدی و مبتنی بر یک مسیر رشد مشخص می‌داند که در راستای حصول آن، افراد فقط ابزاری برای توسعه هستند و هدف نهایی، توسعه اقتصادی است.
حال آن که رویکردهای متأخرتر، هم‌زمان با نقد رویکردهای نظری اولیه و نقد مرکزیت برخی کشورها، نقد واژگان با بار منفی مانند اصطلاح «جهان جنوب»، «جهان سوم» و «جهان عقب مانده» بر نقش انسان به مثابه ابزار و هدف توسعه تأکید دارد. رویکردهای متأخر مانند رویکرد پساتوسعه، برخلاف رویکردهای نظری اولیه که راه توسعه را، یگانه راه پیموده شده توسط جهان توسعه‌یافته می‌دانستند، بر توسعه به مثابه روایت‌های متکثر تأکید داشته و به نقد فرا روایت‌ها و الگوهای واحد توسعه از یک سو و تأکید بر قابلیت‌ها و دارایی‌های جوامع کشورها و نقش مردم در راستای ترسیم راهی مشخص و خاص برای توسعه کشور، ایجاد می‌کنند.
نقش مردم در این مسیر چیست؟
با پررنگ شدن نقش مردم در فرایند توسعه‌مندی کشورها، اهمیت آموزش، نیروی انسانی، منابع موجود، هنر و فرهنگ مشخص می‌شود و دیگر انسان نه فقط ابزار توسعه بلکه هدفی برای توسعه قلمداد می‌شوند. در این راستا، نه فقط نقد رویکردهای پیشین توسعه و الگوهای وابستگی، بلکه تحلیل وضعیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشورها اهمیت پیدا می‌کند.
کتاب حاضر نیز مبتنی بر نقد رویه‌های موجود در دوران استعمار آفریقا، سعی دارد تا توضیح دهد که چگونه آفریقا استقلالش را از دست داده و به ورطه توسعه نیافتگی افتاده است. بر این اساس نویسنده در کتاب، به‌مرور وقایع قرن پانزدهم تا دورۀ استعماری و تحلیل آن پرداخته است. از منظر نویسنده، فهم این دوران راهبردی در راستای رهایی و توسعۀ آفریقا است. تصویری که نویسنده از توسعه‌نیافتگی آفریقا در این کتاب ارائه می‌دهد، به سیستم سرمایه‌داری بین‌المللی به عنوان عامل اصلی توسعه‌نیافتگی آفریقا اشاره دارد.
هدف نویسنده از نوشتن این کتاب چه بود؟
نویسنده کتاب حاضر، والتر رودنی فقید، متفکر، استاد دانشگاه، نویسنده و مبارزی سیاسی بود که عزم آن داشت تا برای مردم کشورش، مسیر رشد و آزادی واقعی و انسانی را فراهم کند و به تحول در زندگی آن‌ها و جایگزینی و تغییر دولت نئو استعماری بپردازد. اما متأسفانه در مسیر مبارزه، توسط نیروهای مخالف کشته می‌شود.
اثر حاضر، روایتی مملو از سر زندگی، ذکاوت و تعهد نویسنده به تحلیل توسعه‌نیافتگی آفریقا است که در این تحلیل به نقش سیستم امپریالیستی، خروج سرمایه از آفریقا از یک سو، افراد و عواملی که ناخواسته هم‌داستانِ این سیستم بوده‌اند، از سوی دیگر می‌پردازد. رودنی در نوشتن این روایت، به ارائه مثال‌ها و مصادیق عمیق و خلاقانه در دوره‌های زمانی و مکان‌های متعدد، اشاره دارد.
هرچند که خودِ نویسنده نیز، اذعان داشته که نبایستی مواجهه مردم آفریقا و نقشی را که می‌توانستند در توسعه آفریقا داشته باشند، نادیده گرفت. بلکه وی معتقد بود شناخت سیستم و موانع توسعه‌نیافتگی آفریقا، وظیفه یکایک آفریقائی‌ها است و لازم است تا خود آن‌ها در راستای سرنگونی نظام استعمارگر، تلاش کنند.
از منظر نویسنده، توسعه آفریقا و دیگر کشورهای توسعه‌نیافته، در سایه جدایی کامل از سیستم بین‌المللی سرمایه‌داری انجام خواهد شد. زیرا که توسعه‌یافتگی امکان‌پذیر نیست، مگر با پایان یافتن رابطه خصمانه که میان منافع کشورهای مرکز با منافع کشورهای پیرامون وجود دارد.
پایان پیام/
