گروه دانشگاه خبرگزاری فارس- مرضیه حسن‌پور؛ تقریبا یک سال پیش بود، با قاسم عموعابدینی که تازه معاون آموزشی وزیر علوم شده بود صحبت می‌کردم، از ضرورت نیازمحوری و مسأله محوری در دانشگاه‌ها گفت و بر این امر تأکید کرد که دانشگاه‌ها باید به سمتی پیش بروند که فارغ‌التحصیل خارج شده از در دانشگاه بتواند نیازی از نیازهای مردم را رفع کند.
در خلال صحبت‌هایش خاطره‌ای هم بیان کرد و گفت: «یک دانشجوی تازه فارغ التحصیل مکانیک نزد من آمد و به وی مشورت دادم که چرا قصد دارد وارد کار اداری شود پس به جای آن مکانی را بگیرد، در آنجا بالانس برای ماشین‌ها انجام دهد که کار تخصصی است؛ به او توصیه کردم آموزش ببیند، از امکانات بهره‌مند و وارد این کار شود و آن فارغ التحصیل مکانیک این کار را انجام داد. الآن کار این فرد بسیار رونق گرفته است، با او تماس می گیرند، حتی به محل درخواست می رود و علاوه بر بالانس، کارهای دیگر را هم انجام می دهد. این فرد دانش کار را دارد و نام دانشگاه خود را بالای محل کار خود نصب کرده و کارش رونق خوبی دارد، مشتری ها راضی اند، کار این فرد اعتبار علمی هم دارد پس مردم اطمینان بیشتری می‌کنند.»
از عموعابدینی درباره اقدامات و برنامه‌های وزارت علوم برای توسعه مهارت محوری و نیازمحوری در دانشگاه‌ها سوال کردم که از طرح جدیدی برای پذیرش دانشجویان دکتری خبر داد و گفت: اصلاح نظام پذیرش دانشجوی مقطع دکتری با رویکرد استاد محور باید انجام شود.
از او توضیح بیشتر خواستم که گفت: هم اکنون به دانشگاه می گوییم ۵ ظرفیت به شما می دهیم و براساس همان هم دانشجویان وارد مقطع دکتری می شوند و اصلا نمی دانند می خواهند چه کاری انجام دهند و بعد دانشجویان باید پروپوزال تحویل دهند.
نظام پذیرش دانشجوی تحصیلات مقطع دکتری قرار است به دو شیوه صورت گیرد، استاد برای این موضوع و رفع مشکلات کشور عنوان پروپوزال را می دهد، عنوان طرح تحقیقاتی را ارائه می کند، به ازای این موضوع یک دانشجو می خواهد و این دانشجو در اختیار استاد قرار می گیرد. استاد با دانشجویانی که در سطح جهانی و داخلی می آیند، مصاحبه انجام می دهد و یکی از آنها را انتخاب می کند. یا اینکه بعضی اساتید هم این کار را به عهده دانشگاه می گذارند. در این حالت دانشگاه اعلام می کند، پرونده ها ارسال می شوند و از بین پرونده ها دانشجویان دکترا انتخاب می شوند.
مدل فعلی اینگونه است که دانشجویان به سازمان سنجش می روند. سازمان سنجش یک آزمون برقرار می کند، مثلا از بین ۱۰ نفر، ۳ نفر را به دانشگاه معرفی می کند و یک کمیته تشکیل می دهند که این رویه باید اصلاح شود. در این حالت به دو شیوه می توانیم دانشجو بگیریم. در شیوه اول دانشجویانی که از طریق حاکمیت گرفته می شوند یعنی مثلا برای هوش مصنوعی دانشجو می گیریم و برای این افراد هزینه می کنیم که بتوانند هوش مصنوعی را توسعه دهند. این افراد وارد می شوند و به استاد مجوز می دهیم که این افراد را بپذیرد و هدایت کنند و در شیوه دوم اینکه استاد با صنعت قرارداد می‌ببندد پس در مورد ۷۰ درصد دانشجوها این است که ما دانشجو را از این طریق می فرستیم که خودش انتخاب کند. اما هوش مصنوعی را هدایت شده با شاخص ها انتخاب می کنیم چون فناوری های آینده ساز ماست. این افراد باید خاص باشند و آنها را از روز اول باید بورسیه کنیم. به طور مثال از روز اول اگر روی فناوری نوین خط شکن آمد، اول استاد را پیدا می کنیم، سپس به دانشجو اجازه می دهیم. این دانشجو را از روز اول باید بورسیه کنیم چون بعدا خودش استاد می شود و استارت آپ و کارهای مهم ایجاد می کند. اینها حدود ۳۰ ـ ۴۰ درصد می شوند که براساس سیستم های ما حاکمیتی هستند و بقیه در اختیار اساتید باشند. این بخش کوتاه مدت گفته شده یعنی تا آخر سال باید تعیین تکلیف کنیم.
* جزئیات اجرای طرح استاد محور
در آن زمان کسی فکر نمی‌کرد این برنامه به سرعت و در طی یک سال انجام شود، اما دی ماه ۱۴۰۱ وزیر علوم هم در این باره صحبت کرد و از آغاز پذیرش استادمحور در سال تحصیلی جاری و پذیرش دانشجوی دکتری بدون کنکور با محوریت اساتید دانشگاه خبر داد، طرحی که زلفی‌گل هدف آن را هدایت اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان در راستای تحقیقات نیاز محور و مسأله محور کشور عنوان کرد.
به گفته وزیر علوم، براساس این طرح اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها بر مبنای نیازهایی که در سامانه نان وجود دارد، یک طرح و پروپزال را می‌نویسند و اعلام نیاز می‌کنند که برای انجام آن پژوهش کاربردی چه نیازهایی دارند و خواستار چند دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری هستند.
پس از درخواست، طرح اساتید در گروه دانشکده و شورای پژوهشی دانشگاه‌ها بررسی و تصویب می‌شود، وزارت علوم به دانشگاه‌ها اجازه داده است که از بین ۲۰درصد دانشجوی برتر ورودی‌های دانشگاه یا هر رشته که لازم داشته باشند، دانشجوی استعداد درخشان را انتخاب کنند، این دانشجویان دیگر نیاز به کنکور ندارند و دانشگاه‌ها هستند که می‌توانند به این دسته از دانشجویان پذیرش دهند، مانند پذیرش در دانشگاه‌های خارج از کشور.
* ابلاغ آیین نامه پذیرش استاد محور از اسفندماه
اسفندماه ۱۴۰۱ بود که آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان در دوره تحصیلی دکتری به شیوه استادمحور مبتنی بر رفع نیازهای کشور و آیین‌نامه پذیرش بدون آزمون اسـتعدادهای درخشان در دوره تحصیلی کارشناســی ارشـد بـه شــیوه اسـتادمحور مبتنی بر رفـع نیازهـای کشـور بـا محوریت پـذیرش اسـتعدادهای درخشـان در مقـاطع تحصـیلات تکمیلی بـه صـورت اسـتادمحور و در راسـتای رفع نیازهای کشور برای اجرا از سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به دانشگاه‌های کشور ابلاغ شد.
شیوه استاد محور: اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با مرتبه استاد و دانشیار که حداقل دارای یکی از عناوین استاد نمونه کشوری، سرآمد آموزشی کشوری، دانشمندان یک درصد و دو درصد جهانی یا یک درصد اعلام شده توسط موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) برگزیده جشنواره‌های ملی و بین المللی از قبیل فارابی، خوارزمی، رازی و نظایر آن باشند، می‌توانند حداکثر به میزان ۲۰ درصد ظرفیت پذیرش اعلام شده به صورت مازاد بر ظرفیت، نسبت به پذیرش دانشجو به شیوه استاد محور اقدام کنند.
حالا در کنکور دکتری ۱۴۰۲ می‌بینیم که برای نخستین بار در پذیرش دانشجوی دکتری در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، شیوه «استاد محور» نیز به مجموعه‌های شیوه‌های پذیرش دانشجو در مقطع دکتری (Ph.D) اضافه شد.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در این باره گفته است: یکی از مهمترین تغییرات عمده سال ۱۴۰۲ پذیرش دانشجو در دوره دکتری بر اساس «استاد پروژه محور» است به این معنی که استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می‌گیرد. تغییر به این گونه خواهد بود که ممکن است به این شکل تصویب کنیم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه‌ای بیشتری دارند، به این ترتیب استادانی که گرنت بیشتری دارند می‌توانند تعداد بیشتری دانشجو داشته باشند و به پروژه‌های ملی کمک کنند.
به گفته پورعباس، به این ترتیب در این تغییر استاد نقش ایجاد ظرفیت برای دانشگاه دارد و پژوهش‌هایی که پیمانکار محور است و قرار است بخشی از یک نیاز کشوری را مرتفع کند در دستور کار قرار می‌گیرد.
اساتید دانشگاه هم بر این عقیده‌اند که اگر طرح استادمحوری اجرا شود، عدالت آموزشی هم برقرار می‌شود، همچین اساتید تراز برای اینکه صاحب دانشجوی ممتاز شوند، دیگر نیازی نیست به پایتخت مهاجرت کنند.
پایان پیام/
