خبرگزاری فارس-همدان: تبیین و نهادینه کردن فرهنگ عفاف و حجاب، مسألهای است که برای جامعه امروز به یک دغدغه و مطالبه جدی بدل شده است. حال سئوال این است که با وجود قانون حجاب در کشور و نهادهای گوناگون متولی حوزه فرهنگی چرا این روزها با مسأله بیحجابی مواجه شدیم؟
به عبارت دیگر چرا متولیان فرهنگ نتوانستند در برابر شبیخون فرهنگی که سالیان درازی است از هشدار مقام معظم رهبری میگذرد، تدابیر لازم را به عمل آورند؟ در این میان علاوه بر نقش مسئولان، مردم و آمران به معروف و ناهیان از منکر چه وظایفی دارند؟
آنچه مشخص و مبرهن است، حجاب یک مسأله شرعی و دینی است و همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند، بیحجابی حرام شرعی و حرام سیاسی است.
حالا برای پاسخگویی به سئوالات ذکر شده و پرداختن به مسأله امر به معروف و نهی از منکر با نماینده ولی فقیه در همدان، آیتالله حبیبالله شعبانی مطرح و به بحث و گفتوگو نشستیم که ماحصل این گپوگفت را با هم میخوانیم.
فارس: در مسأله حجاب قانون وجود دارد، پس چرا ما هنوز به کمال مطلوب دست نیافتیم؟
شعبانی: مسئله حجاب باید در دو سطح بررسی شود؛ مورد اول اینکه قانون رعایت حجاب به طور مصوب از سالیان قبل بوده است ولو با وجود خلاها و نیاز بهروزرسانی، در هر حال قانون بوده و باید اجرا شود. پس در بخشی که قانون وضع شده است انتظار میرود به درستی نیز اجرا و در دو سطح مجریان و شهروندان عمل شود.
در هر جامعهای اختلاف سلیقه وجود دارد و برخی از قوانین از سوی برخی از افراد بعضا پسندیده نمیشود ولی چارهای نیست، قانونگرا بودن نشان از فرهیختگی جامعه دارد.
اغلب مواد قانونی ما از سنخ کارهای فرهنگی است، اگر در عرصه فرهنگی اقدامات به درستی انجام میشد خیلی از مسائل در جامعه مطرح نمیشد به نحوی که اگر امروز در بحث حجاب و عفاف خلایی وجود دارد
بدون تردید اغلب مواد قانونی ما از سنخ کارهای فرهنگی است، اگر در عرصه فرهنگی اقدامات به درستی انجام میشد خیلی از مسائل در جامعه مطرح نمیشد به نحوی که اگر امروز در بحث حجاب و عفاف خلایی وجود دارد متاسفانه نهادهای فرهنگی به وظیفه خود عمل نکردند.
این موضوع بارها مورد تاکید قرار گرفته، اجزای مختلف نهادهای فرهنگی وظایف محوله را به درستی انجام ندادند در حالی که انتظار خروجی کار را نیز دارند که ممکن نیست.
نمیشود در بدنه نهادهای فرهنگی چیزی را تبلیغ کنیم و انتظار داشته باشیم شهروندان چیزی دیگری را عمل کنند، به واقع این موضوع میسر نیست. در قانون بالغ بر ۳۰ دستگاه متولی این بخش هستند که اگر به قوانین که اغلب از جنس فرهنگی است عمل میکردند و عمل میکردیم، نیازی به خیلی از مباحث و مسائل نبود.
فارس: تمام آنچه مورد بحث قرار گرفت، جنبه قانونی موضوع بود، پس جنبه مردمی و مسأله امر به معروف، به ویژه در موضوع حجاب که مسأله روز است، چقدر اهمیت دارد؟
شعبانی: امر به معروف باید در بدنه اجتماع اتفاق افتد و صرفا وظیفه متولیان اجرایی نیست. در بدنه اجتماعی باید چند نکته مورد توجه قرار گیرد، ناهیان از منکر و احتمالا افرادی که حجاب را رعایت نکردند نباید اجازه دهند دشمنی که بیرون نشسته نسبت به هموطنان که منافع و نقاط مشترک فراوانی دارند دوقطبی و اختلاف ایجاد کند.
این موضوع مورد توجه ناهیان از منکر و طرف مقابل باشد، این دو همسایه و همشهری و هموطن هستند از همین رو خارجنشینان نباید ورود کنند به ویژه اینکه ضرر اصلی این دوقطبیها برای من و شمای هموطن است.
فارس: ما هم مسأله امر به معروف را داریم و هم مسأله جلوگیری از دوقطبیسازی در جامعه، چه طور میتوان به هر دو این موارد توامان دست یافت؟
شعبانی: مراقبت کردن برای جلوگیری از ایجاد دوقطبی در رأس قرار دارد و حالا چه طور باید مراقبت کرد؟ نهی از منکر و امر به معروف باید از روی مهربانی و محبت و مودت رخ دهد و خواهرانی هم که اگر حجاب را رعایت نکردند ممکن است قبول نکنند این امر به معروف را و یا نپذیرند این مهم را.
ولی نباید موضعگیری و ایجاد اختلاف باب شود، ضمن اینکه نهی از منکر شرایط خاص دارد و شریعت اجازه پرخاشگری نمیدهد، حتی مراحل امر به معروف بیان شده و باید این مراحل لحاظ شود.
بستر تربیتی و فرهنگی و سبک زندگی طرف مقابل در امر به معروف باید مد نظر قرار گیرد همین طور جزییات بسیار دیگری بنابراین بیان این نکات اهمیت موضوع را نشان میدهد.
شناخت نحوه انجام امر به معروف و نهی از منکر در وهله اول باید لحاظ شود تا این فریضه با تاثیرگذاری بیشتری صورت گیرد، اگر به دنبال اصلاح جامعه هستیم باید نکات عنوان شده را رعایت کنیم
شناخت نحوه انجام امر به معروف و نهی از منکر در وهله اول باید لحاظ شود تا این فریضه با تاثیرگذاری بیشتری صورت گیرد، اگر به دنبال اصلاح جامعه هستیم باید نکات عنوان شده را رعایت کنیم و از پرخاشگری در این حوزه بپرهیزیم، فراموش نکنیم پرخاشگری نتیجه عکس در پی خواهد داشت.
البته که ناهیان از منکر اغلب این موضوع را رعایت میکنند و انصافا کمتر پیش میآید که پرخاشگری و مواردی شبیه این بحث اتفاق بیفتد، اما در هر حال مراقبت لازم است چه از سوی آمران به معروف و چه از سوی خطابشونده. نتیجه این مراقبت، اجازه ندادن به دشمنی است که بنا دارد بین دو هموطن و همشهری اختلاف ایجاد کند.
فارس: اگر بخواهیم اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه امروز به طور خلاصه بیان کنیم، به چه مواردی باید اشاره شود؟
شعبانی: یکی از فرایض خیلی جدی بحث امر به معروف و نهی از منکر است و این یعنی احساس مسئولیت آحاد جامعه نسبت به سرنوشت یکدیگر، طبیعتا این مسئله یک نوع احساس وظیفه محسوب میشود که باید نسبت به دیگری باشد و نشان از آن دارد که سرنوشت انسانها در جامعه به یکدیگر گره خورده و وابسته است.
به نظرم این مهم باید خیلی مورد توجه قرار گیرد و به عبارتی مفهومش این است که در قبال هر نوع فسادی حساسیت وجود داشته باشد. مواردی که اگر فساد در جامعه ایجاد شود باید بیشتر مورد توجه امر به معروف قرار گیرد و نیاز ضروریتر است.
فارس: چه مسأله یا مسائلی در رأس امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد؟
شعبانی: بدون شک اصلاح خواص جامعه و اصلاح افرادی که تاثیرگذاری بیشتری در جامعه دارند در رأس امر به معروف و نهی از منکر قرار دارد به طوری که در رأس تمام امر به معروفها و نهی از منکرها اصلاح حاکمان و مسئولان است اگرچه معنی این حرف این نیست که اگر در موارد دیگر امر به معروف تاثیر کمتری دارد اقدام نشود بلکه اساس امر به معروف و نهی از منکر باید مدنظر باشد همچون مسأله حجاب و عفاف.
در مسئله حجاب و عفاف اگر خدای نکرده کار به سمت بی بند و باری پیش رود و یا فساد اجتماعی در بر داشته باشد، موضوع حساسیت بیشتری پیدا میکند.
فارس: به نظر میرسد که بین جوانان دیروز و امروز تفاوتهایی وجود دارد و اغلب مسئولان شاید نسبت به این مسأله بی توجه بودند، چطور باید به مسأله نگاه و البته برای حل آن وارد میدان شد؟
شعبانی: بحث گسست بین نسلها، موضوع قابل تاملی است و در مرحله اول باید دلایل ایجاد این گسست بین نسلهای مشخص شود. یک بخش از این گسست برآیند همان ترک فعلهای فرهنگی است که رخ داده به این ترتیب که کار فرهنگیای که باید انجام میشده، نشده و این گسست را تشدید کرده است.
مقام معظم رهبری شبیخون فرهنگی را در دهه ۷۰ بیان کردند در حالی که متولیان فرهنگ و حتی دولتها نسبت به فرهنگ اقدامی نداشتند و یا مفهوم درست فرهنگ را متوجه نشدند، گاها در این بین برنامههای فرهنگی ضد فرهنگ نیز صورت گرفت.
یک بخش از این گسست محصول ترک فعلهای فرهنگی است و بخش دیگر نیز محصول اتفاقاتی است که در دنیا رخ میدهد به این نحو که فضای تربیتی دهه نودیها و هشتادیها متفاوت است؛ این دههها با فضای مجازی ارتباط دارند
بنابراین یک بخش از این گسست محصول ترک فعلهای فرهنگی است و بخش دیگر نیز محصول اتفاقاتی است که در دنیا رخ میدهد به این نحو که فضای تربیتی دهه نودیها و هشتادیها متفاوت است؛ این دههها با فضای مجازی ارتباط دارند.
همین ارتباط با فضای مجازی یک بستر تربیتی خاص به شمار میرود که لازم است با تناسب با این فضا اقداماتی انجام شود. نسلی که از طریق فضای مجازی اطلاعات بسیاری در اختیار دارد و ویژگیهای خاصی، از همین رو کار فرهنگی و فعال فرهنگی باید متناسب با این فضا به روز رسانی میشد.
به عبارتی متناسب با ویژگیها و خصوصیات نسل جدید باید کار فرهنگی طراحی شود در حالی که نه از سابق کار فرهنگی انجام دادیم و نه امروز این مسئله را پذیرفتیم.
فارس: به نظر یک انفعال یا سردرگمی برای انجام کار فرهنگی که مد نظر شماست در دستگاههای فرهنگی وجود دارد، چطور میتوان به این مسأله پایان داد؟
شعبانی: یکی از مطالبی که در شورای فرهنگ استان بارها عنوان کردم استفاده از ظرفیت فرهنگی در اختیار نهادهای دولتی و امثال این موارد است که تاکنون محقق نشده؛ کار فرهنگی برای نسل جدید با کلاس گذاشتن و آموزش دادن به نتیجه نمیرسد، بلکه باید این نسل را در اردوگاههای تربیتی و فضاهایی که تخلیه هیجان انجام میشود، قرار دهید.
در این بحث ورزش و حضورهای مستمر در اردوگاههای تفریحی و تربیتی جدی گرفته شود همچنین اقداماتی از این دست تا تخلیه هیجانات نوجوانان صورت گیرد، این کار امروز جوابگوست اگرچه متاسفانه احتکار فضاها و ظرفیتهای فرهنگی را پیش رو داریم.
جنس کار فرهنگی امروز متفاوت است، سنخ کارهای فرهنگی دهه ۶۰ و ۷۰ با سنخ کارهای فرهنگی این روزها فرق دارد، مسئولان و دولتمردان باید این موضوع را درک کنند، درک کردن نه به معنای دانستن درک به معنای ارائه راهکار است.
باید پذیرفت جنس کار فرهنگی امروز متفاوت است، سنخ کارهای فرهنگی دهه ۶۰ و ۷۰ با سنخ کارهای فرهنگی این روزها فرق دارد، مسئولان و دولتمردان باید این موضوع را درک کنند، درک کردن نه به معنای دانستن درک به معنای ارائه راهکار است.
دانستن مسئولان مشکلی از مشکلات مردم حل نمیکند باید به جد راهکار ارائه و اقدامات عملیاتی انجام شود، همچنین حمایت در این عرصه را نباید فراموش کرد.
فارس: بحث درک و دانستن مسئولان در مسأله حجاب و عفاف که امروز با آن مواجه هستیم نیز صدق میکند؟
شعبانی: اصلاً حجاب و عفاف امروز همین بحث است، اگر برای مثال یک دختر نوجوان امروزی به این جمعبندی رسیده که حجاب را قبول نکند چون فلسفه و حقیقت حجاب را نمیداند. این دختران خودشان را با دختران غربی و با فضای غربی مقایسه میکنند و خلا اصلی این است که در این موارد فضاهای تبیینی و فرهنگی شکل نگرفته است.
صدالبته که این مهم نیازمند همافزایی و همراهی همه ماست، برای موفق شدن نتایج فرهنگی، هیچ راهی جز نظام منسجم فرهنگی نداریم، با نظام منسجم فرهنگی میشود در برابر شبیخون فرهنگی دشمن ایستاد.
فارس: با سپاس از وقتی که در اختیار گذاشتید، اگر نکتهای هست بفرمایید.
شعبانی: من هم از شما تشکر میکنم و برای تمام دستاندرکاران حوزه فرهنگی و بخش مردمی در انجام امور محوله آرزوی موفقیت دارم.
پایان پیام/89033/