گروه جامعه خبرگزاری فارس؛ نعیمه موحد: سالهای زیادی است که برای ما دیدن زنان ورزشکار روی سکوهای قهرمانی، صحنه آشنایی است. زنانی که علی‌رغم مشکلاتی مثل نبود زیرساخت‌های کافی برای ورزش بانوان و علی‌رغم اینکه در همه رشته‌ها پوششی بیشتر از سایر ورزشکاران را انتخاب می‌کنند باز هم در میادین مختلف مقام‌آور و مدال‌آور هستند.
از طرف دیگر در سالهای اخیر رشد دانش و آگاهی در زمینه تاثیر ورزش بر سلامت جسم و روح، میدان ورزش‌های همگانی و مراجعه بانوان به سالن‌ها و فضاهای ورزشی را بیشتر از گذشته کرده است. اما با همه اینها ورزش بانوان هنوز جای کار و پتانسل بالقوه زیادی دارد.
مریم کاظمی‌پور معاون توسعه ورزش بانوان وزارت ورزش و جوانان، با حضور در خبرگزاری فارس پیرامون خلاءهای موجود در ورزش بانوان و فعالیت‌های انجام شده برای ارتقای سطح ورزش زنان در کشور صحبت کرد. از نکات جالب مطرح شده در این مصاحبه مقایسه وضعیت ورزش بانوان قبل از وقوع انقلاب اسلامی، در سالهای اولیه انقلاب و روزهایی که در آن قرار داریم است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه خواهید خواند.
قبل از صحبت های درباره شاخص‌های آماری توسعه در ورزش بانوان کمی از توسعه در وزارت ورزش ومعاونت توسعه ورزش بانوان برای ما بگویید
ما در بخش بانوان وزارت ورزش و جوانان اولویت‌هایی داریم. در بخش توسعه همگانی و همگانی کردن رشته‌های تخصصی رسالتی را بر دوش خود داریم که ارتقای فرهنگ ورزش به منظور افزایش سواد بدنی مخاطب عمومی است. زنان نیمی از جامعه و اثرگذار بر کل جامعه هستند. بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و بسیاری از مسائلی که می‌تواند بر سلامت تاثیرگذار باشد در حوزه ورزش قابل پیشگیری و حل است.
به عنوان مثال، کرونا دوسال به شکل همه گیر جهان را تحت تاثیر خود قرار داد و تبعاتی مثل چاقی و تهدید ساختار قامتی نسل آینده را برای ما به همراه داشت. یکی از موضوعاتی که ورزش می‌تواند به کمک بخش بهداشت کشور بیاید و اثرگذاری آن هم در متون علمی اثبات شده مورد تایید شده است، ورزش کردن و ارتقای سطح فعالیت بدنی، همچنین پرهیز از کم تحرکی و بی‌تحرکی است.
برای این بخش‌ها تا به حال در معاونت زنان وزارت ورزش چه کارهایی انجام شده است؟
در سالی که گذشت و حدود یکسال و نیم عمر ورازت ورزش در دولت سیزدهم، به طرحهایی در این زمینه پرداختیم و مسائل آن را بازبینی کردیم. همچنین نقاط ضعف وقوت برگزاری طرحهایمان را موردتوجه قرار داریم. ورزش همگانی در اولویت ما بود و این کار وقت و انرژی زیادی از ما گرفت. در واقع ادامه و یا قطع روند طرحهای پیشین بستگی به نتایج و کارآمدی این رصدها داشت.
بعضی از طرح‌ها را به واسطه اینکه زیرساخت مناسب نداشتند یا دانش فنی متناسب با آن در کل کشور در قالب طرح همگانی ملی میسر نبود، متوقف شد. نیت ما این بود که طرحی را مدنظر قرار بدهیم که بتواند همه جامعه هدف ما تحت پوشش خود قرار بدهد و بالاترین ضریب مشارکت و کمترین ضریب خطا را داشته باشد.
به جز ورزش همگانی، چه اقداماتی در زمینه ورزش قهرمانی بانوان صورت گرفته است؟
در بخش توسعه قهرمانی بر اساس آمار دقیقی که در بخش معاونت قهرمانی قابل احصاء است، بخش بانوان فعال حدود 150رشته ورزشی و 52 فدراسیون ورزشی فعال است. درحالی که در حوزه ورزش قهرمانی قبل از انقلاب تنها 7رشته ورزشی فعال بودند. این نشان می‌دهد که بحث قهرمانی در حوزه بانوان مورد توجه جمهوری اسلامی بوده است.
حضور بانوان در رویدادهای بین‌المللی به عنوان مکانی که می‌تواند عرصه و رویکرد و آوردگاهی برای انتقال فرهنگ ناب ایرانی و اسلامی باشد مورد توجه است. آن هم توسط بانوانی که با رعایت حجاب و پوشش مصوب در چارچوب موازین اسلام حضور پیدا می‌کنند. در واقع یکی از مهمترین عرصه‌های ظهوروبروز زن مسلمان ایرانی عرصه ورزش است.
در این سالها بانوان ما به خوبی توانستند از این فضاها که برای آقایان به صورت متفاوتی پیش‌بینی شده است استفاده کنند. خانم ها به صورت کلی باید سختی‌ها وفراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر بگذارند که بتوانند در رشته‌های مختلف به قهرمانی برسند.
کمی از این چارچوب‌ها و فراز و نشیب‌هایی که بانوان قهرمان ما با آن روبه‌رو هستند را بگویید.
در بحث ورزش قهرمانی بانوان، چارچوب‌های فرهنگی داریم که حضور بانوان ما در آنها مستلزم رعایت‌های خاصی مثل حجاب و عفاف است.
دومین محدودیت این حوزه این است که خانم ها از نظر دانش فنی فاصله زیادی با آنچه در ورزش مردان اتفاق افتاده است دارند. اما خانمها شانس بیشتری از آقایان داشته و دارند. چرا که اگر بخواهیم عدالتمندانه نگاه کنیم، شانس استفاده از ظرفیت‌ها، تجربیات و دانش فنی آقایان هم برای ما وجود دارد. این فضا باعث می‌شود بتوانیم از دو منبع، این کسر دانش فنی درورزش بانوان را جبران کنیم. به نحوی که در بسیاری از فدراسیون‌های ورزشی ما طی سالهای اخیر تعداد درخشش‌ها و مدال‌آوری‌های بانوان بیشتر از آقایان بوده است. در واقع تغییر رفتار در شکل مدیریت و در راس فدراسیون‌های ورزشی می‌تواند کمک کند که ما در این مسیر گام‌های بلندتر و رو به جلویی برداریم.
از مشکلات حوزه ورزش بانوان، اختصاص مکان‌های ورزشی هم از نظر فضا و هم ساعات استفاده است که اغلب مکان و ساعات بهتر روز به مردان اختصاص می‌یابد. آیا این موضوه مورد توجه معاونت توسعه ورزش بانوان بوده است؟
همانطور که عرض کردم تغییر در رفتار مدیریتی می‌تواند حتی بر بسیاری از مشکلات زیرساختی غلبه کند. اولویت ما تکمیل زیرساخت‌ها در فضاهای مخصوص بانوان و فضاهای مشترک ساعتی است. در حدی که حتی ایجاد پروژه‌های جدید منع قانونی دارد و این موضوع باید در اولویت مدیران کل استانی قرار بگیرد.
مدیران باید توجه کنند که در راستای سیاست‌های عدالت‌محورانه دولت سیزدهم حتما نسبت به تخصیص ساعات مفید قابل بهره‌برداری خانمها و آقایان از فضاهای ورزشی متناظر و متناسب با جامعه مخاطب خود برنامه‌های جدیدی را ابلاغ کنند و این موضوع در ردیف ارزش‌یابی‌های استانها قرار دارد.
همانطور که گفتید نه تنها خانم‌های شاغل بلکه بسیاری از خانم‌های خانه‌دار هم لزوما نمی‌توانند فقط صبحها از اماکن ورزشی استفاده کنند. به هرحال مسئولیت خانه‌داری، نگهداری و فرزندان و... بر دوش این افراد است. لذا لازم است در ساعات ورزشی که اماکن اختصاصا در اختیار بانوان قرار می‌گیرد تجدیدنظری اتفاق می‌افتاد.
در تمامی سفرهای استانی یکی از نکات مهمی که در برنامه‌ها و جلساتی که مطرح می‌شد از مدیران کل می‌خواستیم و نسبت به گزارش تغییرات آن حساس بودیم این بود که نسبت به اختصاص عدالت‌محورانه ساعات مفید سالنهای تحت پوشش حتما نگاه ویژه‌ای داشته باشند که از همه اقشار شامل زنان شاغل، خانه‌دار، دانشجو، کارگر و... بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند.
ما اکنون 26هزار و 700 فضای ورزشی دولتی و خصوصی تحت پوشش وزارت ورزش وجوانان را داریم. از این تعداد نیمی از آن به آقایان اختصاص دارد و 5هزار عدد از آنها اختصاصی بانوان است. و مابقی به صورت مشترک در ساعات مختلف استفاده می‌شود.
این دستورات و ابلاغیه‌ها تا به حال افزایش آماری در حوزه ورزش بانوان داشته است؟
آماری که اکنون می‌توان به آن استناد کرد باید دو سال همه‌گیری بیماری کرونا و محدودیت استفاده از اماکن ورزشی را هم در آن در نظر گرفت. ولی از گزارشی که از استانها جمع‌آوری شده است تاکنون بالغ بر یک میلیون و ششصد و بیست و پنج نفر تا آخرآذرماه سال جاری، افزایش میزان ورزشکاران سازمان یافته‌ای است که در ساعات ورزشی سالنهای ورزشی ثبت‌نام کرده‌اند.
این نرخ با توجه به اینکه سه ماهه پایانی سال هم در آن لحاظ نشده است نشان از رشد بالای حدودا 20درصدی حکایت دارد.. سال 1400 نسبت به سال 1399باز هم با در نظر گرفتن موضوع کرونا نرخ رشد هجده‌ونیم درصدی را تجربه کرده‌ایم.
منظور از ورزشکاران سازمان یافته چه کسانی هستند؟
حضور در سالنهای ورزشی مبتنی و مشروط است به اینکه بیمه ورزشی اتفاق بیفتد. در واقع به آماری که فدراسیون پزشکی ورزشی از ورزشکاران بیمه شده ارائه می‌دهد لفظ سازمان یافته اطلاق می‌شود.
البته آماری که گفته شد درباره ثبت‌نام رسمی است که نیاز به بیمه ورزشی دارد. دربرنامه‌های غیررسمی و درطرح هایی که درباره توسعه نشاط و تندرستی است و همچنین افرادی که نمی‌خواهند از سالنهای ورزشی استفاده کنند ولی از امکانات ورزشی کلیه اماکن شهری استفاده می‌کنند به آمارهای بالاتری می‌رسیم. این قسمت شامل امکانات ورزشی که شهرداری‌ها مهیا کرده‌اند و سالنهای ورزشی منتسب به دستگاه‌ها و ارگان‌ها هم می‌شود.
مثلا طرح پایش و تندرستی برای زنان 18تا 55سال، طرح سالمندان برای زنان 55سال به بالا بخشهایی است که در آن بالارفتن آمار ورزش غیررسمی اتفاق افتاده است.
یکی دیگر از طرحهایی که این روزها از آن صحبت می‌شود «دختران آفتاب» است. درباره این طرح هم توضیح بدهید
در طرح«دختران آفتاب» دختران 13تا 18سال عشایر و روستایی را هدف قرار داده‌ایم. این طرح مخصوص دختران عشایری و روستایی که در حال تحصیل در مقطع متوسط اول و دوم مدارس شبانه‌روزی هستند است. بر اساس تفاهم‌نامه مشترکی که با وزارت آموزش و پرورش اجرا شد برای ارتقای سطح دانش شناختی دخترانمان نسبت به آن تغییری که ورزش می‌تواند در سبک زندگی آنها ایجاد کند؛ سه کارگاه توانمندسازی و دو بخش ورزش همگانی و قهرمانی پیش‌بینی شده است.
در بخش همگانی توسعه رشته‌های همگانی، بومی و محلی برای دخترانی که علاقه مندی و پایه آمادگی جسمانی برای ورزش قهرمانی ندارند، انجام می‌شود.در بخش قهرمانی ابتدا ارتقای سطح دانش مربی‌های ورزش را نقطه هدف خود قرار دادیم. طرح استعدادیابی در مدارس هم در حال دنبال شدن است و بعد از آن اجرای رویدادهای ورزشی جزء برنامه‌های است که به واسطه این طرح در مدارس اتفاق می‌افتد.
توقع ما این است که این برنامه طی 5 سال بتواند به جامعه هدف خود که یک شبکه استانی یک و نیم میلیون نفری لست برسد و جامعه 20میلیونی زنان روستایی و عشایری را تحت پوشش این آموزش ها به صورت غیرمستقیم قرار دهد.
بنابراقتضا و زیست‌بوم استانها خلق طرح هم در این زمینه آزاد است. مثلا استان‌هایی که از نعمت ساحل برخوردار هستند یا استان‌هایی هستند که در یک رشته ورزشی قهرمان پرور هستند می‌توانند با توجه به زیست‌بوم به طرحهای همگانی تنوع بدهند.
پایلوت این طرح در استان هرمزگان انجام شد. هر استان یک مدرسه پرجمعیت خود را نقطه هدف کانونی برای دوماهی که تا پایان سال 1401 داریم قرار می‌دهد.
به طور کلی اگر بخواهیم وضعیت ورزش بانوان قبل از انقلاب و بعد از انقلاب را با هم مقایسه کنیم، چه آماری برای ارائه در دست است؟
همانطور که گفتم در حوزه ورزش بانوان 52 فدراسیون فعال داریم که این نقطه عطف بزرگی بعد از انقلاب است. طبق آمار تعداد فدراسیون‌های ورزشی فعال ما در حوزه زنان قبل از انقلاب در 7رشته ورزشی بود.
تعداد مربی یکی از شاخص های توسعه و جایی است که می‌توانیم درباره ارتقای دانش فنی صحبت کنیم. مهمترین عنصر در ارتقای دانش فنی داشتن نیروی متخصص است. به این ترتیب از تعاد 32 نفر مربی در سال 1357 به 164 هزار و 362 نفر تا پایان آذرماه 1401 در رشته‌ها و سطوح مختلف رسیده‌ایم.
تعداد داورانی که ورزش‌های مختلف را قضاوت می‌کنند در سال 1357، 10 داور رسمی بوده است و در حالی که در پایان سه ماهه سوم سال 1401 این تعداد به صدوسه هزار ششصد و پنجاه نفر رسیده است.
درباره داورهای بین‌المللی بانوان نیز در سال 1392 20 داور اعزامی داشتیم که تا پایان سال 1400 به 153 داور رسیده است. این 153 نفر شاخص‌های جهانی و آنچه موردتوجه فدراسیون‌های بین‌المللی برای داوری در سطح بین‌الملل بوده است را کسب کرده‌اند.
تعداد حضور بانوان اثرگذاری که بنا بر شایستگی‌ها و تخصصی که داشته‌اند در مجامع بین‌المللی فدراسیون‌های بین‌المللی رشته‌های ورزشی حضور داشته‌اند در سال 1381 برای ما 15کرسی بوده است و در پایان سال 1400 صاحب 97 کرسی بین‌المللی در بخشهای مختلف فدراسیون‌های جهانی و کمیته‌های ملی المپیک و پارالمپیک شده‌ایم.
در بخش مدالها در سال 1389 توانسته ایم 238مدال رسمی در مسابقات بین‌المللی بانوان کسب کنیم که این تعداد در سال 1400 به 518 عدد رسیده است.
در بحث مقایسه بعد از انقلاب اولین حضور ما در ای مسابقات المپیک آتلانتا و سال 1996 بوده است که تنها با یک ورزشکار زن در این رویداد شرکت کرده‌ایم. درحالی که این تعداد در سال 2020 و المپیک توکیو به 11 ورزشکار زن ارتقا پیدا کرد.
در بخش پارالمپیک در سال 1992 و بعد از پیروزی انقلاب اولین حضور ما در بارسلونای اسپانیا با 4 ورزشکار زن بود و مدالی هم کسب نکردیم. ولی در سال 2016 و در ریوی برزیل به بالاترین آمار خود یعنی 22 ورزشکار زن رسیدیم. در این دوره سه طلا و یک نقره به عنوان بهترین نتیجه پارالمپیکی بانوان ما کسب شد. در توکیو 2020 نیز 9ورزشکار ما توانستند سه مدال طلا کسب کنند.
اولین حضور بانوان ما در بازی‌های آسیایی در پکن سال 1990 بود. در این مسابقات 7 ورزشکار شرکت کردند ومدالی کسب نشد. این روند به صورت توسعه‌ای ادامه پیدا کرد تا در بازی‌های آسیایی 2018 جاکارتا ایران 98 شرکت‌کننده خانم داشت که حاصل کار دختران ما یک طلا، 10نقره و 7برنز بود.
یکی از ورزش های پرمدال ما دوومیدانی است که به دنبال این هستیم که در دوومیدانی بتوانیم رفتار حرفه ای را به صورتی پیش ببریم که این رشته برای دختران مهیاتر بشود. توجه به تیمهای پایه و بحث فنی و توسعه زیرساخت‌ها می تواند بسیار اثرگذار باشد و ما این استعداد را در دو و میدانی داریم.
عدم توقف و حفظ مدالهای کسب شده بسیار سخت و این توسعه باید منطق مدار باشد یعنی در رشته هایی که در آمایش سرزمین، زیرساخت و زیست بوم استعداد بیشتری دارند باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.
این نکته را هم بگویم که آماری که ارائه شد آمار رسمی است که صرفا مخصوص مسابقاتی است که دستورالعمل تجمیعی در معاونت قهرمانی احصا شده است. قطعا تعداد از این بیشتر است چون بسیاری از مسابقات جز این آمار نمی آیند. در نظر داریم که این دستورالعمل را موردبازنگری قرار دهیم تا دختران ما هم از امتیازات ویژه مخصوص مدال‌آوری استفاده کنند.
اعتقاد داریم که زنان و دختران ما باید شرایط ویژه‌تری را کسب کنند تا به قهرمانی دست پیدا کنند. با وجود قبول همه مسئولیت‌های اجتماعی و شاغل بودن، همسر بودن، مادر بودن فعالیت در یک حوزه زمان بر و انرژی بر مثل ورزش باید قابل توجه بیشتری باشد.
ضمن اینکه زنان ما در ورزش باید حفظ ارزش‌هایی چون حجاب مستلزم به کارگیری تلاش بیشتری هستند.
پایان پیام/
