خبرگزای فارس - گروه سلامت: ایران یکی از ۱۰ کشور اصلی بلاخیز دنیاست و در سالهای اخیر بیش از ۱۸۰۰۰۰ نفر در این بلایا که بطور عمده زلزله بوده است، کشته شده‌اند. درجریان بلایای طبیعی، آسیب‌های روانی به افراد مثل یک کوه عظیم یخی است که قسمت اعظم آن زیر آب قرار دارد و دیده نمی‌شود.
مرگ و مجروحیت جسمانی در بخش‌‌های بیرونی آب قرار گرفته ولی معلولیت و عواقب روانی حوادث که گاهی تا پایان عمر باقی می‌ماند، بدنه اصلی این کوه یخی را تشکیل می‌دهد و در اکثر مواقع مورد غفلت قرار می‌گیرد. این زخم‌های روانی گرچه پنهان هستند، ولی موجب رنج و ناتوانی و اُفت کارکرد بسیاری از انسانها می‌شوند.
در سالهای اخیر اهمیت رسیدگی سریع و به هنگام به واکنش‌های روانی افراد آسیب دیده از سنین پایین گرفته تا جوانان و سالمندان در پس بلایا، مورد تــوجه کلیه‌ی متولیان بهداشت قرار گرفته، به همین دلیل پرداختن به واکنش‌های روانی بازماندگان با هدف عادی‌سازی واکنش‌ها و جلوگیری از بروز عـوارضی که منجر به اُفت کیفیت زندگی فردی و اجتماعی و کاهش کارآیی افراد می‌شود، از پررنگ‌ترین اهداف فعالیت‌های متخصصان و کارشناسان بهداشت روان، محسوب می‌شود.
حمید سوری،استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه قدرت ویرانگی تبعات ناشی از زلزله از خود زلزله جدی‌تر است، اظهار کرد: اثرات مخرب اجتماعی، روانی و بافت محیطی ناشی زلزله در صورت عدم تامین نیازها می‌تواند سالیان سال باقی بماند.
وی با اشاره به اینکه اثرات زلزله حتی در نسل‌های بعدی هم کاملا مشهود است اضافه کرد: فرزندان در خانواده‌ای به دنیا می‌آیند که اثرات سوء زلزله را با خود حمل می‌کنند و قطعا کودکان نیز از فضای روانی حاصل‌شده متأثر می‌شوند.
به گفته عضو هیأت‌علمی دانشگاه بیماری‌های روانی و بیولوژیک به دلیل ماهیت خود قابل‌انتقال نیستند و در تعریف بیماری‌های غیر واگیردار می‌گنجند ولی واقعا اگر از منظر دیگری نگاه کنیم این بیماری‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و بسیار می‌تواند برای ظرفیت‌های مولد جامعه خطرناک باشد.
این استاد دانشگاه کاهش نشاط اجتماعی، افزایش میزان خودکشی، افسردگی، آشفتگی در نظام اجتماعی و اقتصادی را از دیگر عوارض ناشی از زلزله دانست.
توجه به زیرساخت‌ها و تأمین امکانات در مقابله با زلزله ضروری است
وی خاطرنشان کرد: زلزله مانند هر بلای طبیعی دیگر آسیب‌رسان و غیرقابل‌اجتناب است؛ این مسئله در نقاط زلزله‌خیز دنیا همواره بحران می‌آفریند و برای مقابله و با آن اقداماتی صورت می‌گیرد.
سوری بابیان اینکه ژاپن یکی از کشورهای زلزله‌خیز دنیاست و این بلای طبیعی بخشی از زندگی روزانه آنها شده، توضیح داد: سیر تاریخی میزان تلفاتی که این کشور در مواجه با زمین‌لرزه‌هایی که عموماً توام با سونامی است نشان می‌دهد که این بحران حتی در مناطق زلزله‌خیزتر از ایران قابل مدیریت است.
وی با اشاره به اینکه حتی در زمین‌لرزه‌های بالای ۷ ریشتر در ژاپن، کمتر گزارشی از تلفات انسانی دیده می‌شود خاطرنشان کرد: بخشی از پیشگیری به زیرساخت‌های اساسی که باید در محیط صورت گیرد بازمی‌گردد و بخش دیگری هم به مربوط به آمادگی‌های محیطی و آماده‌سازی جامعه است.
جامعه مصیبت‌زده نیاز به بازسازی روانی دارد
وی با بیان اینکه درصد بالای مشکلاتی که درمناطق زلزله زده وجود دارد مربوط به عوارض بعد از زلزله می‌شود خاطرنشان کرد:جامعه مصیبت‌زده نیاز به بازسازی روحی، روانی و اجتماعی دارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه با ذکر اینکه وقوع زلزله در نقاط زلزله‌خیز امری است بدیهی اما کنترل و پیشگیری از آسیب‌ها نکته‌ای است که در همه نقاط مختلف دنیا به شکلی متفاوت با آن مواجه می‌شوند، تاکید کرد: آماده کردن جامعه به لحاظ رفتاری قبل و بعد از زلزله و همچنین ترمیم اثرات مخرب زلزله در جامعه‌ای مصیبت‌دیده یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید موردتوجه باشد.
به گفته سوری پژوهش‌ها و مستندات براین اصل معتقدند که باید جامعه پس از وقوع حوادث این‌چنینی به‌سرعت از غم‌زدگی و سوگواری هرچه سریع‌تر بیرون بیاید و جامعه به سمت نشاط و شادی طبیعی بازگردد.
وی دامن زدن به سوگواری ناشی از داغ دیدگی را به صلاح جامعه بحران‌زده ندانست و کمک به ترمیم تعاملات اجتماعی و بازگشت نشاط به منطقه بحران دیده را وظیفه اصلی متولیان سلامت، مجریان، مراکز علمی و تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و سیاست‌گذاران کشور ذکر کرد.
سوری در ادامه از پژوهش‌های صورت گرفته برای کمک و بررسی روانی در بازماندگان زلزله در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خبر داد و گفت: نتایج این پژوهش‌ها به‌منظور انجام مداخلات لازم در اختیار سیاست‌گذاران و متولیان حوزه سلامت قرارگرفته است.
در زمان بروز حادثه‌ها التهابی عمل نکنیم
عضو هیأت‌علمی دانشگاه در بخش دیگری با بیان اینکه کشورما در منطقه‌ای قرار دارد که شانس بروز زلزله در آن بالاست تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم در زمان بروز حوادث التهابی عمل نکنیم چراکه زلزله به‌عنوان یک موضوع عادی در چرخه طبیعت رخ می‌دهد ولی متولیان و مردم می‌توانند با نگاهی سیستماتیک و اخذ تمهیداتی عواقب ناشی از زلزله را به حداقل برسانند.
وی توضیح داد: به‌طور مثال زمانی که قصد داریم خانه‌ای را تهیه کنیم صرفا ظاهر بنا را موردتوجه قرار ندهیم، ساختمان‌هایی که در برابر وقوع زلزله و پس‌لرزه‌های قدرتمند ایستادگی نمی‌کنند، گاه با علامت‌هایی در ظاهر خود، از استقامت و ایستادگی در برابر فشارهای زمین خبر می‌دهند که زنگ هشداری برای مقاوم‌سازی و شاید هم نوسازی آنها به‌حساب می‌آید.
سوری گفت: با وقوع هر زلزله و پس‌لرزه قدرتمند و ایجاد ترک‌های کوچک و بزرگ بر بدنه بنا، استحکام و مقاومت سازه مورد سؤال قرار می‌گیرد که نباید به‌سادگی و به‌عنوان یک حالت عادی از کنار آن عبور کرد.
این استاد دانشگاه در پایان بابیان اینکه ایمنی در مقابل بلایا باید به‌عنوان یک اولویت و پیوست محیطی درمجموعه زندگی موردتوجه باشد، خاطرنشان کرد: مشخص است که خانه‌های قدیمی و با قدمت بالا نمی‌توانند، در برابر بی‌تابی‌های متعدد زمین تاب آورند بنابراین باید با بهره‌گیری از دانش فنی روز و مشاوره از مهندسان توانمند و متخصص تصمیماتی برای مقاوم‌سازی و یا نوسازی آنها گرفته شود.
پایان پیام/
