گروه تاریخ خبرگزاری فارس ـ امین رحیمی: از اواخر دوره قاجار بود که ایرانی‌ها برای نخستین‌بار سیمان دیدند؛ پیش از آن از انواع ملات سنتی و بومی نظیر ملات آهکی، ملات سرخ، شفته آهک، ساروج، کاهگل و... برای ساخت ابنیه استفاده می‌شد. داستان آشنایی ایرانیان با سیمان هم این است: «در ابتدا ورود سیمان به ایران توسط خارجی‌هایی بود که از سیمان برای ساختن بناهایی نظیر کلیساها و سفارتخانه‌ها و تأسیسات بندری استفاده می‌کردند... به‌تدریج برخی معماران ایرانی نیز با سیمان و نحوه استفاده از آن در ساخت ابنیه آشنا شدند».
همان‌موقع افرادی بودند که می‌خواستند امتیاز تولید سیمان را بگیرند که البته کارشان به جایی نرسید و یکی از آنان هم «علیقلی‌خان سپاهی» مشهور به «مهندس‌الدوله» و از رجال قاجاری تحصیل‌کرده در فرنگ بود که وعده داد سیمان ارزان تولید کند و این‌طوری بود: «در آن زمان، سیمان ایران از روسیه تأمین و از باکو وارد کشور می‌شد. بهای هر خروار سیمان ۵۰ تومان بود اما مهندس‌الدوله وعده داده بود که هر خروار سیمان را با بهای خرواری سه تومان عرضه کند».
با شروع ساخت راه‌آهن سراسری و همچنین نوسازی ابنیه و اماکن شهری، مصرف سیمان زیاد و زیادتر شد و همچنان وارد می‌شد و البته گران بود؛ ایران شده بود چهارمین واردکننده سیمان و هنوز یک کارخانه سیمان هم نداشت. بعد معلوم شد که مواد اولیه تولید سیمان در داخل کشور به‌وفور موجود است و دولت تصمیم گرفت ۸۰۰ هزار تومان به ساخت کارخانه سیمان اختصاص دهد و کار را بسپارد به همان مهندس‌الدوله و این‌طوری شد: «در سال ۱۳۱۰ قرار شد از محل عایدات قند و شکر که برای مخارج ساخت راه‌آهن تخصیص یافته بود برای تأسیس کارخانه سیمان نیز هزینه شود و ساخت کارخانه در بهمن‌ماه ۱۳۱۰ در هفت کیلومتری جنوب تهران آغاز شد و در دی‌ماه ۱۳۱۲ خاتمه یافت. ماشین‌های کارخانه هم از کارخانه اف ال اسمیت (F.L. SMIDT) دانمارک [و یک کارخانه سوئدی دیگر] خریداری و نصب گردید.
در روز ۸ دی‌ماه ۱۳۱۲ اولین کوره سیمان ایران با ظرفیت ۱۰۰ تن در روز در شرکت سیمان ری به بهره‌برداری رسید و به همین مناسبت هشتم دی ماه شد سالروز تأسیس صنعت سیمان ایران».
پایان پیام/
