به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، 85 سال است که از قدمت صنعت لوازم خانگی در کشور می گذرد که متاسفانه علل مختلف از جمله سوءمدیریت ها، تحریم ها و ... طی سالهای اخیر سبب شده صنعت لوازم خانگی به جایگاه واقعی خود دست نیابد؛ صنعتی که می توانست به تحقق اقتصاد بدون نفت کمک شایانی کند.
چند سالی هم است بحث بومی سازی، خودکفایی و داخلی سازی لوازم خانگی در کشور مطرح است که با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده و تعدادی از شرکتها توانسته اند نسبت به داخلی سازی برخی قطعات گام بردارند.
تولیدکنندگان و صاحبان شرکتهای لوازم خانگی معتقد هستند که با هم افزایی و همسویی دولت و بخش خصوصی و اِعمال سیاست ها و حمایت های تشویقی صحیح می توان گامهای موثری در داخلی سازی صنعت لوازم خانگی برداشت.
در همین زمینه به همت شرکت شهرکهای صنعتی استان قزوین و کانون هماهنگی دانش، صنعت و لوازم بازار خانگی ایران و در حاشیه بیست و دومین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی که از 29 آذر تا یکم دی ماه در تهران برگزار شد، یک نشست تخصصی با موضوع «داخلی سازی در صنعت لوازم خانگی؛ چالش ها و راهکارها» مورد بحث و بررسی قرار گرفت که در ادامه گزارشی از این نشست را می‌خوانید.
مسیر خوداتکایی لوازم خانگی معلوم نیست
افسانه شفیعی عضو هیات مدیره موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی به انواع جهت گیری های تجاری لایه سیاستگذاری و دیپلماسی حاکم اعم از تقویت درون زایی و ارتقاء برون نگری و صادرات اشاره می کند و می گوید: از همان برنامه اول حرف جایگزینی واردات اولیه را داشتیم و مستمراً از رسیدن به خودکفایی و خوداتکایی از برنامه دوم تاکنون صحبت شده اما مسیر آن معلوم نیست.
وی می افزاید: در برنامه اول موضوع جایگزینی مواد اولیه مطرح شد، در برنامه دوم گفته شد که به ته خط می رسیم و در سال 74، تورم 49 درصدی رخ می دهد، جهش صادراتی در برنامه سوم مطرح می شود و گفته شد شدنی نیست، سپس استرداد عوارض حاصله از واردات برای صادراتی ها اتفاق می افتد، از برنامه چهارم هم بگذریم که درست پیاده نشد.
عضو هیات مدیره کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی مهمترین چالش در لایه سیاست گذاری و دیپلماسی حاکم در زمینه لوازم خانگی را عدم رعایت توالی و تسلسل برای استراتژی تجاری ذکر و ادامه می دهد: باید به صورت دسته جمعی مطالبه و به آن پرداخته شود که بخشی هم خارج از محدوده دولتی است و بخشی هم به صنعت خود بخش لوازم خانگی بازمی گردد.
شفیعی اضافه می کند: هر چه قدرت رقابت بیشتر باشد و در ساختار رقابت توانمندتر باشیم هم در موضوعات بازار فروش حرف بیشتری برای گفتن داریم و قدرت برند است و هم در بازار و خرید و مواد اولیه حرف برای گفتن خواهیم داشت. ضمن اینکه زیرساخت های بیشتری می توان به خود اختصاص داد.
آسیب قاچاق در سایه نقص نظارت بر بازار
وی خاطرنشان می کند: قبلا این گونه بود که هر شرکتی تمام زنجیره تامین خود را ایجاد می کرد تا بتواند قدرت بازار شود اما امروزه عرصه مشارکتی است و در ساختار رقابت نشان می‌دهد که همتایان در قالب قراردادها با هم ارتباط برقرار می کنند و یا با انواع روش‌ها با قرارداد، مالکیت، طرح توسعه و ...تا ادغام و تملیک جلو می روند.
این عضو هیات مدیره کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار لوازم خانگی، این صنعت را در بخش تولید و بخش مصرفی استراتژیک ذکر و بیان می کند: آیین نامه تشویق به مشارکت موضوع ماده 15 قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، ظرفیت خوبی است که حتی با اتکای به آن از طریق فاینانس خارجی برای شرکت های مشمول در نظر گرفته اند که یا با هم کنسرسیوم شدند و یا به صورت ادغام، کارشان را انجام دادند که اگر دانش بنیان باشند امتیاز در نظر گرفته شده برای آنان بالاتر است.
شفیعی می افزاید: قبلا حدود 44 درصد صنعت لوازم خانگی بین 50 تا 500 نفر بودند که و متوسط مقیاس است و این سهم در حال حاضر به 22 درصد رسیده وحلقه واسط و میانی ها هستند که در حال ریزش هستند و سهم اضافه شده، در بنگاه های کوچک مقیاس سوق یافته است. آیین نامه تشویق به مشارکت می تواند برای بخش خصوصی کمک کننده باشد و مطالبه در راستای تدوین آیین نامه تخصصی لوازم خانگی بر مبنای آیین نامه مذکور هم باید صورت گیرد.
شفیعی با بیان اینکه در زمینه عملکردهای داخلی باید انسجام سیاستی و حرکتی وجود داشته باشد، توضیح می دهد: اصلی ترین مسائل صنعت لوازم خانگی خود را در چند جا نشان می دهد که می توان به نقایص ناظر بر بازار داخل اشاره کرد که قطعا قاچاق آسیب می زند.
کاهش انگیزه با یود پایین بازارهای صادراتی
وی ادامه داد: دیگری سهمگیری از بازارهای صادراتی است که سبب کاهش حجم فروش و سطح مقیاس شده و مشکلات شرکت ها به چشم می خورد یعنی سود پایین سبب کاهش انگیزه، بهره وری، تحقیق و توسعه می شود و خود به خود زنجیره تامین را کمرنگ تر و کم تنوع تر می کند و کاهش توان رقابت پذیری و سخت تر شدن داخلی سازی لوازم خانگی را به همراه دارد.
وی معتقد است؛ کشور ما در زمینه صنعت لوازم خانگی قدمت بسیاری دارد و چیزی کمتر از کره ای ها قدمت نداریم اما همچنان در یک سری از محصولات میانی در زمینه سطح تکنولوژی، جهش زیادی نداشته ایم مانند صوتی و تصویری و ... و بازارهای صادراتی هم اگر وجود دارد در منطقه اطراف کشور است و عمق ساخت داخلی خیلی جدی محقق نشده است.
داخلی سازی لوازم خانگی باید به این صنعت کمک کند
حسین رمضانزاده مدیرعامل شرکت دیپوینت تولیدکننده یخچال فریزر خانگی با برند دیپوینت با اشاره به 25 سال قدمت فعالیت و روزانه تولید حدود 1200 محصول با حدود 800 پرسنل اظهار می کند: بنابر آمار موجود، در بخش برودتی کشور دومین تولیدکننده به لحاظ تعداد هستیم و سالها در زمینه تحقیق و توسعه کار کردیم و شرکت دانش بنیان و طرح توسعه هم داریم. این در حالی است که سال گذشته با حضور معاونت پیشین علمی و فناوری رئیس جمهور، نخستین مرکز نورآوری شتاب دهی در صنعت لوزام خانگی در شرکت دیپوینت افتتاح شد.
وی با اشاره به دو دهه فعالیت در زمینه لوازم خانگی و نگاه جدی به نوآوری در این صنعت می افزاید: پیش از این دو دهه وضعیت لوازم خانگی در کشور شاید خیلی سطحی تر بود و ضعف های عمیق تری وجود داشت که امروزه اصلا قابل مقایسه نیست و از خیلی از کشورهایی که فکر می کنیم در حوزه هایی سرآمد و پیشرفته هستند صنعت کشور ما عمیق تر است که به دلیل شرایط بیرونی و تمرکز خوب تحقق یافته است.
این مدیرعامل ادامه می دهد: به دلایلی که می دانیم شرایط حال حاضر کشور ما به شدت متفاوت است گرچه اشتراکاتی وجود دارد اما به شدت تفاوت های عمیقی وجود دارد که شاید راه حل ها و مسائل را کاملا متفاوت می کند.
تولید داخلی ۷۰ درصد قطعات لوازم‌خانگی
مدیرعامل شرکت دیپوینت عمق داخلی سازی را طی 15 سال اخیر بسیار پایین ذکر و اضافه می کند: در حال حاضر حدود 70 درصد قطعات در داخل تولید می شود و صنعت لوازم خانگی عمق و جان گرفته اما تا کجا این مسئله درست است نمی دانیم. اگر فکر کنیم همه چیز را باید در داخل بسازیم شاید تفکر خیلی درستی نباشد اینکه در چه حوزه هایی باید وارد شویم و در چه حوزه هایی بهتر است وارد نشویم تصمیم استراتژیک است که نهادهای دولتی هم می توانند به این نگاه کمک کنند و باید نگاه سطح بالاتری داشته باشیم.
رمضانزاده خاطرنشان می کند: اگر بخواهیم به داخلی سازی لوازم خانگی فکر کنیم باید جاهایی وارد شویم که به صنعت کمک کند و سبب شود یک ارزش افزوده فراهم شود و در دایره شایستگی ها گام برداریم.
وی اذعان می کند: به نظر می رسد بزرگترین چالش انتخاب درست استراتژی های درست در بخش داخلی سازی لوازم خانگی است است چرا که اگر این استراتژی نباشد، به همه سمت ها سوق می یابیم. خیلی اوقات داخلی سازی با ارزان سازی اشتباه گرفته می شود و این تفکر وجود دارد اگر بتوانیم قطعات را داخلی کنیم حتما از هزینه ها کاسته می شود که تولیدکنندگان و زنجیره تامین صنعت لوازم خانگی باید بیشتر به این مهم توجه کنند.
وی افزود: نگاه مان باید این باشد که انتخاب درست برای تولید قطعات داشته باشیم و دلیل دقیق آن را بدانیم و بدانیم که صرف اینکه خودکفا شویم ارزش نیست و اگر توجه نکنیم بعد از یک مدت انرژی ها و سرمایه ها هدر می رود و بعد از چندین سال خروجی خاصی ایجاد نمی کند. زمان هایی هم بوده که درست انتخاب کرده ایم و ارزش افزوده بسیاری برای کشور به همراه داشته است.
در بیشتر تولیدات کشور طراحی محصول نداریم
بنابراین گزارش، شرکت صنایع صبح پارلار آسیا به عنوان بزرگترین تولیدکننده بردهای الکترونیکی لوازم خانگی در کشور است که حدود 600 پرسنل دارد و 90 نفر در زمینه تحقیق و توسعه فعالیت می کنند که بیش از 150 محصول تولید می شود و همه شرکتها به جز 6 شرکت، مشتری محصولات این شرکت هستند.
جعفر صبحی عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در گروه الکترونیک و مدیرعامل شرکت مذکور با طرح این سوال که چرا شرکت های لوازم خانگی داخلی حاضر نیستند از داخل کشور قطعه خریداری کنند، بیان می کند: گاهی اوقات شرکت های لوازم خانگی چه بخواهند و چه نخواهند نمی توانند داخلی سازی کنند چرا که محصول اولیه طراحی داخلی نیست که متاسفانه در بیشتر تولیدات کشور طراحی محصول نداریم و طراحی داخلی نیست و طبیعی است که امکان خرید قطعه هم در داخل وجود نداشته باشد.
وی می افزاید: شرکتی که طراحی محصول نهایی لوازم خانگی را انجام داده از کل قطعات و فروش سود می برد و محصول خود را به قیمت نازل تر در بازارها به فروش می رساند.
این مدیرعامل بیشترین صادرات کشور را کولر آبی عنوان می کند و می گوید: در صادارت یخچال کمابیش موفق بوده ایم و عمق داخلی سازی آن بیشتر است. بیشتر یخچال سازان طراحی برای خودشان است و به دلیل اینکه طراحی اولیه برای خودشان است قیمت تمام شده را می توانند کنترل کنند و در بازار جهانی رقابت می کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در گروه الکترونیک درباره عمق داخلی سازی لوازم خانگی توضیح می دهد: اگر بخواهیم به عمق داخلی سازی لوازم خانگی در کشور فکر کنیم نخست باید دولت، تولیدکنندگان را به سمت توسعه تشویق کند تا بتوانند محصول نهایی را طراحی و تولید کنند، دوم اینکه شرکتی که طراحی برای خودش است باید محصولاتی را از تامین کنندگان داخلی تهیه کند این در حالی است که اگر توقع داشته باشیم یک شرکت داخلی به هر قیمتی از تامین کننده داخلی قطعی خریداری کند فکر درستی نیست علت آن هم این است که اگر بخواهیم داخلی سازی کنیم باید در بازار قدرت رقابت در قیمت و کیفیت ایجاد شود.
صبحی می افزاید: اینکه تولیدکننده ها را مجبور کنیم از تامین کنندگان داخلی یا قطعه سازان قطعه را خریداری کنند را باید فراموش کنیم و لازم است به آنها اجازه دهیم در فضای رقابتی رشد کنند و باید یاد بگیرند چگونه محصولی را طراحی و تولید کنند.
بنابراین گزارش، برخی از تولیدکنندگان لوازم داخلی و کارشناسان صنعت لوازم خانگی معتقدند باید به تولیدکنندگان اجازه داده شود کار خودشان را انجام دهند و در یک بستر و فضای مناسب رقابت کنند و به کشورهای مختلف صادرات داشته باشند تا بتوانند در داخلی سازی صنعت لوازم خانگی آینده روشن تری داشته باشند.
گزارش از هاجر عبدالهی
پایان پیام/
