به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، آب‌های زیر زمینی از اصلی‌ترین منابع آب مورد نیاز انسان‌ها است که در صورت تهدید یا برداشت بی حساب و کتاب از آن، علاوه بر معضلات زیست محیطی، حیات انسان نیز با مخاطرات جدی مواجه می‌شود.
در نقاطی که آب‌های سطحی شامل دریاچه‌ها و رودخانه‌ها وجود نداشته و یا غیرقابل استفاده باشند، نیازهای آبی توسط منابع آب زیرزمینی مرتفع می‌شود. این در حالی است که شکاف بین عرضه و تقاضای آب، هر ساله در حال افزایش است و این شکاف با منابع آب سطحی پر نخواهد شد.
بخش اعظم منابع آب زیر زمینی به مصرف کشاورزی می‌رسد و توسعه کشاورزی و صنعت افزایش برداشت از این منابع را به دنبال دارد. اما در میان حفر چاه‌های غیرمجاز جهت مصارف کشاوزی در استان فارس و برداشت بی‌رویه از مخازن آب زیرزمینی موجب شده که میزان تغذیه آبخوان جواب‌گوی برداشت نباشد و سطح آب زیرزمینی افت کند.
نشست زمین نیز علاوه بر خسارت‌هایی که به زیرساخت‌ها و ابنیه وارد می‌کند، خسارت جبران‌ناپذیری برای آبخوان‌ها دارد، چرا که نشست زمین به معنی پرشدن حفره‌های خالی بین دانه‌های خاک و از بین رفتن ظرفیت ذخیره آب در آبخوان است و دیگر امکان ذخیره آب در سفره آب زیرزمینی وجود نخواهد داشت.
مسئولان باید در حوزه حفظ منابع آب حساس باشند
مدیر مرکز پژوهش‌های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز در گفتگو با خبرنگار فارس در شیراز گفت: در کشور، هیچ منبع آبی غیر از بارش نداریم و بارش‌ها نظیر باران، برف و تگرگ تنها منبع آب موجود می‌باشند; شاید در مرزها، چشمه ها و آب‌های زیر زمینی نیز قابل برداشت باشد اما در بخش های داخلی، منابع آب وابسته به بارش باران است.
محمدجعفر ناظم السادات با تاکید بر اینکه واقعیت این است که میزان بارش تغییر خاصی ندارد پس برداشت آن باید کنترل شده باشد، ادامه داد: چندین برابر آبی که به طور طبیعی وجود دارد، از حوزه زیر زمینی برداشت شده، به عنوان مثال در دشت ارسنجان به اندازه چند رود بزرگ، آب برداشت می شود که برگشت پذیر هم نیست; مثل خانواده‌ای که آب مخزن خود را یک جا مصرف کرده و دیگر ذخیره‌ای ندارند، که متاسفانه این موضوع در بسیاری از نقاط فارس دیده می شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: با مدیریت اعمال شده در حوزه آب، وضعیت مناسبی وجود ندارد چرا که حساسیت لازم برای حفظ منابع آب نیست و این موضوع در رسانه‌ها و تریبون‌ها، جایگاه خاصی ندارد با اینکه آب سرچشمه زندگی است اما به آن بی‌توجه هستیم و تا حساسیت نباشد، این روند ادامه دارد.
ناظم سادات اضافه کرد: این در حالی است که همه مسئولان، از صدر تا ذیل باید در حوزه آب حساس باشند و تغییر پست ها در برابر کارکردشان در این حیطه تعریف شود.
وی با اشاره به تغییر رنگ احتمالی منابع آب زیرزمینی گفت: در این زمینه مشکل‌سازترین مسئله نمک است، دریاچه‌های خشک، توده‌های بزرگ از آب نمک وجود دارد که فقط کلرید سدیم نیست و شامل موارد دیگر نیز می شود.
ناظم سادات افزود: جابجا شدن سطح آب شیرین و شور، باعث تغییر رنگ آب شده و خطر آلودگی با نمک و مواد رنگی فلزات وجود دارد که این روند مدیریتی جدی می‌طلبد.
شیوه عرضه آب تغییر کند
وی خاطرنشان کرد: آب شرب باید ارزان اما در قالب بطری در اختیار مردم قرار گیرد چرا که شرایط منابع آب به گونه ای است که در آینده امکان عرضه آب به شکل کنونی وجود ندارد اما چون تاکنون اقدامی در این زمینه نشده، عرضه آب با بطری هزینه زیادی دارد.
رئیس مرکز پژوهش‌های جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز بیان کرد: با توجه به گسترش شهرها و گسترش جمعیت، باید آب سالم و غنی شده در اختیار مردم گذاشت.
ناظم سادات اولویت مصرف را بر اساس آب‌شرب، مصرف بهداشتی و در نهایت فاضلاب برشمرد و گفت: اگر برای مواردی همچون عرضه آب در بطری، پیش بینی انجام نشود، با گسترش شهری این موضوع تحمیل می شود اما در شرایط اجبار اقدام بهینه انجام نمی‌گیرد، بنابراین بهتر است در شرایط مساعدتری برای این موضوع برنامه ریزی کرد.
مدل‌سازی بومی پیش‌بینی آب و هوا؛ طرحی بازدارنده اما مهجور
این استاد دانشگاه با اشاره به سیل اخیر در استهبان و تلفات جانی و خسارات ناشی از این سیل اظهار داشت: کار ما پیش‌بینی است و هر تغییر وضعیت جوی و آب و هوایی رخ دهد، باید پیش بینی کنیم.
وی افزود: در این عرصه به تولید علم پرداخته و در دانشگاه شیراز این آمادگی را داریم که طرح را در اختیار سازمان هواشناسی قرار دهیم تا حوادثی مانند سیل استهبان به حداقل برسد.
ناظم سادات اظهار داشت: ما توانایی مدل‌سازی بومی جهت پیش‌بینی آب و هوا را داریم اما از این توانمندی استفاده موثری نمی‌شود این در حالی است که تلاش ما در دانشگاه شیراز ارائه یافته‌های علمی جهت ایجاد مدل بومی پیش‌بینی است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: تاکنون هرچه این طرح را به مسئولان استان ارائه کرده‌ایم، پاسخ مناسبی دریافت نکردیم؛ ۲ ماه پیش نیز طرح را به استاندار و رئیس مجمع نمایندگان فارس ارائه دادیم و آنها سازمان برنامه ریزی نامه زدند تا کار استارت بخورد اما سازمان برنامه‌ریزی عنوان می‌کند که اعتبارات لازم را در اختیار نداریم.
وی بیان کرد: از زمان سیل شیراز این هشدار را مطرح کرده و گفتیم درست است که خسارات سیل را نمی توان به صفر رساند اما با این روش می‌توان آن را کاهش داد، اما با بی‌توجهی مواجه شدیم.
ناظم سادات با اشاره به تالیف کتاب «پدیده‌های هواشناسی در سیل شیراز» گفت: در این کتاب که به بررسی سیل شیراز پرداختم و در نوبت چاپ قرار دارد، به مباحثی اشاره شده که در زمان وقوع سیل، جنبه پیشگیری از تلفات و خسارات را دارد.
مدیر مرکز پژوهش‌های جوی دانشگاه شیراز گفت: بارها خسارت‌های مالی ناشی از خشکسالی، سرمازدگی و سیل را متحمل شدیم که فقط با وعده رد می‌شود اما به موضوع اصلی پیش‌بینی توجهی نمی شود و مدل بومی نداریم.
مصاحبه از : سمیه انصاری فرد
انتهای پیام/س
