تصویربرداری معمولا به روش های تشخیصی، مداخله ای، درمانی و هسته ای انجام می شود و در این روش ها از پرتوهای یونیزان و غیر یونیزان استفاده می شود.
دستگاه سونوگرافی
یکی از پرکاربردترین تجهیزاتی که در تصویربرداری استفاده می شود دستگاه سونوگرافی است. از بررسی جنین در دوران بارداری گرفته تا بررسی وضعیت اندام های داخلی مثل کبد، کلیه، تخمدان، دستگاه گوارش و ... به وسیله سونوگرافی انجام می شوند. تصویربرداری توسط این دستگاه با استفاده از امواج فراصوت و با فرکانسی در محدوده 1.5 تا 15 مگاهرتز انجام می گیرد. برای استفاده از دستگاه سونوگرافی از ژل سونوگرافی روی پوست بیمار استفاده می شود. دستگاه یک پروب مخصوص دارد که روی پوست قرار گرفته و امواج فراصوت را به داخل بدن می فرستد. این امواج در برخورد با اندام های داخلی تغییر سرعت و شدت می دهند. از آن جایی که بافت های بدن شکل های مختلفی دارند، امواج تابیده شده به آن ها به صورت مختلفی بازتاب داده می شوند. امواجی که از بافت ها باز می گردند توسط پروب دریافت و به قسمت پردازنده دستگاه منتقل می شوند. دستگاه سونوگرافی علاوه بر پروب، از یک منبع تغذیه و یک مانیتور جهت نمایش تصاویر تشکیل شده است.
مزایای استفاده از دستگاه سونوگرافی
دستگاه سونوگرافی ویژگی هایی دارد که استفاده از آن را برای پزشک در اولویت قرار می دهد. یکی از مهم ترین ویژگی ها بی خطر بودن این روش تصویربرداری است. استفاده از امواج فراصوت خطری برای بیمار یا حتی جنین ندارد، غیر تهاجمی و بدون درد است و به همین دلیل از روش های پرطرفدار تصویربرداری است. علاوه بر این پیچیدگی کمتری نسبت به سایر روش ها دارد و هزینه آن نیز کمتر است.
انواع دستگاه سونوگرافی
دستگاه سونوگرافی به دو دسته مبله و پرتابل تقسیم بندی می شود. دستگاه های مبله ثابت هستند، به همین دلیل بیشتر در بیمارستان ها از آن ها استفاده می شود. در مقابل، دستگاه های پرتابل امکان جا به جایی دارند و همین موضوع استفاده از آن ها را در مطب ها و مراکز دامپزشکی میسر می کند.
از سوی دیگر دستگاه سونوگرافی را می توان بر اساس عملکرد تقسیم بندی کرد:
سونوگرافی معمولی یا جنرال که در آن پروب روی پوست بیمار قرار می گیرد و تصویربرداری انجام می شود.
سونوگرافی ترانس واژینال که در معاینات زنان به کار می رود و توسط پروب مخصوص تصاویری از واژن، تخمدان ها و رحم ارائه می دهد.
سونوگرافی رنگی یا کالر داپلر حرکت اجزای مختلف مثل خون در رگ ها را نشان می دهد. از این دستگاه برای بررسی ایجاد لخته خون بر اثر سکته مغزی یا قلبی استفاده می شود.
سونوگرافی تخصصی هم مانند سونوگرافی معمولی است اما در مواردی به کار می رود که مشکل بیمار به راحتی قابل تشخیص نیست.
دستگاه اکوکاردیوگرافی
به اکوکاردیوگرافی، اکوی قلب، سونوگرافی قلب و اولتراسوند قلب هم گفته می شود. این دستگاه نیز از امواج فراصوت استفاده می کند تا تصاویری از قلب را نمایش دهد. در این نوع تصویربرداری، عملکرد قلب مورد بررسی قرار می گیرد و مواردی از جمله وجود لخته یا تومور، تغییر در ضخامت دیواره و فشار قلب، تنگی و گشادی دریچه ها، تنبلی ماهیچه قلب و تغییر در اندازه آن کنترل می شود. دستگاه سونوگرافی قلب از کنترل پنل، مانیتور، منبع تغذیه، چاپگر و پروب تشکیل شده است. در اکوی قلب از پروب های مختلفی مثل پروب آرایه فازی، پروب اطفال و پروب TEE استفاده می شود.
انواع دستگاه اکوکاردیوگرافی
بر اساس عملکرد و کاربرد می توان دستگاه اکوی قلب را به انواع زیر طبقه بندی کرد:
اکوی دو بعدی که در آن تست اندازه و اجزای قلب و کارایی آن ها بررسی می شود.
اکوی سه بعدی که جزییات را به صورت سه بعدی نشان می دهد.
اکوی داپلر که تصاویر رنگی ارائه می دهد و به وسیله آن می توان انواع ناهنجاری ها و اختلالات و هم چنین سرعت حرکت خون در عروق قلب را مورد بررسی قرار داد.
اکوی قلب جنین که نواقص مربوط به قلب جنین را با جزئیات نمایش می دهد.
اکوی کنتراست روشی است که با تزریق یک ماده بی خطر به رگ تصاویر واضح تری نمایش داده می شود.
اکوکاردیوگرافی از طریق مری یا TEE یکی دیگر از روش ها است که در آن پروب دستگاه وارد مری می شود که کنار قلب قرار گرفته و از این طریق تصاویر واضحی را نمایش می دهد.
اکوی استرس روش دیگری است که در آن با استفاده از ورزش و یا دارو، ضربان قلب بیمار بالا می رود و از عملکرد آن تصویربرداری می شود.
دستگاه آندوسکوپی
یکی دیگر از دستگاه هایی که در بررسی قسمت های مختلف بدن به پزشک کمک می کند، دستگاه آندوسکوپی است. این دستگاه از طریق فرستادن یک دوربین به درون بدن و به کمک ویژگی های نور و بازتاب آن تصاویر مورد نظر را در اختیار پزشک قرار می دهد.
اجزای دستگاه آندوسکوپی
دستگاه آندوسکوپی از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که 4 بخش اصلی آن عبارتند از:
اسکوپ(Scope) که خود سه قسمت دارد: بخش کنترل یا بدنه اسکوپ که اهرم های کنترلی هم روی آن قرار گرفته اند، بخش لوله بیمار یا شیت که طول، قطر و انعطاف پذیری آن می تواند متفاوت باشد. بخش سوم لوله کانکتور است که از فیبر تصویر، کانال آب و هوا و فیبر نوربر تشکیل شده است.
پروسسور اسکوپ(Scope Processor) وظیفه دارد نور را از حسگرهای تصویربرداری دریافت کند، نورهای بازتابی را پردازش و رنگ آن ها را تنظیم کند.
منبع نور علاوه بر این که نور مورد نیاز برای مشاهده تصاویر را فراهم می کند، پمپ کوچکی دارد که آب و هوا از طریق آن منتقل شود. در گذشته در منابع نوری از لامپ های هالوژن استفاده می شد اما امروزه این لامپ ها با لامپ های زنون و LED جایگزین شده اند.
سیستم نمایشگر، نور بازتاب شده از اندام ها را دریافت می کند و تصاویر را روی مانیتور نشان می دهد.
آندوسکوپ ها بر اساس این که وارد کدام قسمت بدن می شوند نام های مختلفی دارند:
آرتروسکوپ: آندوسکوپی مفصل و استخوان به وسیله ایجاد یک برش سطحی و کوچک
برونکوسکوپ: آندوسکوپی ریه
لارنگوسکوپ: آندوسکوپی حنجره
رکتوسکوپ: آندوسکوپی رکتوم
هیستروسکوپ: آندوسکوپی رحم و واژن
کولونوسکوپ و سیگموئیدوسکوپ: مشاهده بخش های مختلف روده بزرگ
کولپوسکوپ: آندوسکوپ دهانه رحم
رینوسکوپ: آندوسکوپی بینی
سیستوسکوپ و یورتروسکوپ: آندوسکوپی سیستم ادراری
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: مشاهده مری، معده، اثنی عشر و روده کوچک
فالوپوسکوپ: آندوسکوپی لوله فالوپ
لاپاراسکوپ: آندوسکوپی شکم و لگن به وسیله ایجاد برش در ناف.
جمع بندی:
تجهیزات تصویربرداری نقش مهمی در تشخیص و درمان بیماری ها دارند و در واقع ابزار تکمیل کننده علم پزشکی هستند. انتخاب تجهیزات با کیفیت، به خصوص در شرایط کنونی از جمله عوامل مهمی است که می تواند برای افراد فعال در عرصه درمان دغدغه ایجاد کند. اعضای تیم فروشگاه اینترنتی درمان شو با تکیه بر علم و تجربه چند ساله خود در بحث تجهیزات پزشکی، امور مربوط به مشاوره و فروش انواع تجهیزات به ویژه تجهیزات تصویربرداری را انجام می دهند.
