گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس - معصومه شیری: حتی تصورش هم برای مادران امروز سخت است که تنها چند روز، فرزندانشان را بدون استفاده از پوشک‌های یکبار مصرف تر و خشک کنند. پوشک‌هایی که چندسالی است قیمت افسارگسیخته آن‌ها در بازار به معضلی برای خانواده‌ها تبدیل شده است، تاحدی که به طور میانگین هر ماه حدود ۱ میلیون تومان از مخارج خانواده را به خود اختصاص می‌دهد.
قطعا کمبود و گرانی پوشک بچه در چندسال اخیر به عواملی مختلفی بستگی دارد اما یکی از اصلی‌ترین دلایل آشفتگی بازار پوشک بچه به وارداتی بودن مواد اولیه آن برمی‌گردد. به طوری که قیمت پوشک ارتباط مستقیمی با قیمت ارز پیدا کرده و تحت تاثیر نوسانات این بازار قیمتش افزایش می‌یابد. حالا این سوال پیش می‌آید که کشوری که با همت شرکت‌های دانش‌بنیان توانست از بحران جهانی کرونا عبور کند و از واکسن کرونا تا ماسک و ضدعفونی‌کننده را داخل کشور تولید کند، چرا به تولید مواداولیه موردنیاز پوشک بچه ورود نکرده است؟
در همین راستا کاربران سامانه «فارس من» با ثبت سوژه‌ای تحت عنوان«چرا اراده‌ای بر تولید مواد اولیه پوشک در کشور نیست؟» نسبت به عدم تولید مواد اولیه تولید پوشک در داخل کشور انتقاد کردند. امضاکنندگان این سوژه، از مسئولان مربوطه خواستند تا تکنولوژی و زیرساخت‌های تولید مواد اولیه پوشک را از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور فراهم کنند.
پوشک بچه از چه موادی تشکیل شده است؟
برای پاسخ به این سوال لازم است بدانیم که پوشک بچه از چه موادی تشکیل شده است.پوشک دارای سه لایه خارجی، میانی و داخلی (توده جاذب رطوبت) است به صورت کلی از خمیر پالپ، نوار چسب، پودر جاذب (سوپرجاذب‌ها) ، بک شیت، کاغذ تیشو، کیسه چاپی و مانوون تشکیل شده است. لایه خارجی پوشک، منسوج نبافته پلیپروپیلن است که به دلیل خاصیت آبگیری احساس آرامش بیشتری به مصرف کننده می‌دهد و از ازهم پاشیدگی توده داخلی پوشک جلوگیری میکند. لایه میانی پوشک دستمال کاغذی معمولی است و نقش محافظت از لایه داخلی را بر عهده دارد. لایه داخلی که اصلی ترین لایه پوشک محسوب می‌شود در واقع توده جاذب آن است که از پودر سوپرجاذب و خمیر کاغذ تشکیل شده است.
تولیدکنندگان پوشک بچه و پوشک بزرگسال بزرگترین طرفداران پودرهای جاذب بهداشتی هستند. به طوری که بیش از ۸۰ درصد سوپر جاذب تولیدی در این صنعت استفاده می‌شوند. پوشک‌هایی که در ساخت آن ها از سوپر جاذب استفاده شده برای مدت طولانی تری بدن را خشک نگه می‌دارند و از ایجاد حساسیت، عفونت والتهاب بدن جلوگیری می‌کنند.از این رو مصرف سوپرجاذبهای بهداشتی برای تولید پوشک‌های سبک‌تر، نازک تر و با قدرت جذب بالاتر رو به افزایش است.
چند درصد از مواداولیه پوشک وارداتی است؟
حالا لازم است بدانیم کدام یک از مواداولیه موردنیاز تولید پوشک بچه، در داخل کشور تولید می‌شود و کدام مواد از خارج کشور و از طریق واردات تامین می‌شود. برای پاسخ به این سوال به سراغ انجمن صنایع سلولزی ایران و تعدادی از تولیدکنندگان داخلی پوشک رفتیم. اما درنهایت بعد از چند روز پیگیری مسئولین این انجمن حاضر به گفتگو با خبرنگار فارس نشدند و از پاسخگویی در اینباره سرباز زدند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۸۰ درصد مواد اولیه تولید پوشک از طریق واردات تامین می شود و عمده مشکلات گرانی و کمبود پوشک بچه به تامین خمیر کاغذ و پودرهای جاذب آن برمی‌گردد.
به گفته تولید کنندگان مواد سلولزی، یکی از دلایل وارداتی بودن خمیر کاغذ مصرفی در داخل پوشک بچه کمبود منابع طبیعی از قبیل چوب در داخل کشور است.این خمیر از نوعی درخت تولید می‌شود که فقط در برخی مناطق دنیا از جمله آمریکا، کشورهای اسکاندیناوی، کانادا و برخی کشورهای آسیایی تأمین می‌شود.
معاونت علمی: درخواستی برای ورود دانشبنیانها به مسئله پوشک نداشتیم
پیگیری‌های خبرنگار فارس از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نشان می‌دهد تاکنون هیچ درخواستی و اعلام نیازی از سوی وزارت صمت برای ورود دانشبنیانها به مسئله پوشک انجام نشده است. به گفته مسئولان، مسئله اصلی تولید پوشک در داخل کشور تامین مواد سوپرجاذب است. از این رو چند سال پیش محققان پژوهشکده پلیمر و پتروشیمی ایران، موفق شدند به دانش فنی تولید سوپرجاذبهای بهداشتی دست پیدا کنند و با اجرای طرح پایلوت تولید آن به نتایجی خوبی برسند. اما درنهایت این طرح به دلیل هزینه بالای سرمایه گذاری و عدم حمایت نهادهای متولی به مرحله تولید انبوه نمی‌رسد.
از این رو به پژوهشکده پلیمر و پتروشیمی ایران رفتیم تا با مهندس کوروش کبیری عضو هیئت علمی این پژوهشگاه که در زمینه تولید سوپرجاذبهای کشاورزی و بهداشتی فعالیت میکند درباره دانش فنی تولید این مواد و دلایل صنعتی نشدن آن‌گفت‌وگو کنیم. در ادامه متن کامل آن را می‌خوانید:
دانش‌فنی تولید سوپرجاذبهای بهداشتی را درکشور داریم؟
برای تولید سوپرجاذب‌ها که یکی ازمواداولیه اصلی تولید پوشک بچه و بزرگسال محسوب می شود از سال ۱۳۷۵ مطالعات آزمایشگاهی در کشور شروع شد. به صورت کلی این سوپرجاذب‌ها در دو حوزه کشاورزی و محصولات بهداشتی کاربرد دارند. بازار مصرف سوپرجاذبهای کشاورزی به بهداشتی چیزی حدود ۱ به ۹۹ است البته باتوجه به شرایط کشورما این سوپرجاذب ها برای صرفه جویی در مصرف آب بسیار مفید هستند.
دستیابی به دانش فنی تولید سوپرجاذب‌ها توسط محققان ایرانی
سال ۸۴ اولین پایلوت تولید ۱۰ تن در سال سوپرجاذب کشاورزی در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران احداث شد. از آن روز تاکنون حدود ۲۰۰-۳۰۰ تن سوپرجاذب کشاورزی در ایران تولید شده است و در بخش‌های مختلف کشاورزی تولید شده است. این تجربه نشان داد که فناوری تولید سوپرجاذب ها فقط در سطح تحقیقات آزمایشگاهی نیست و قابلیت تولید انبوه و تجاری سازی دارد.سوپرجاذب های کشاورزی با سوپرجاذب های بهداشتی از نظر مونومرهای سازنده تفاوت دارند، اما از نظر تکنولوژی ساخت چیزی حدود ۷۰ درصد اشتراک دارند.
از سال ۹۲ تا ۹۴ تولید سوپرجاذب های بهداشتی به صورت پایلوت آغاز شد تا نشان دهیم که این فناوری آزمایشگاهی قابلیت تولید انبوه دارد که خوشبختانه موفق هم بودیم.
بعد از این مرحله، تحقیقات آزمایشگاهی تولید سوپرجاذبهای بهداشتی آغاز شد که سخت‌گیری‌های بیشتری نسبت به نمونه‌های کشاورزی دارد. در نهایت تولید آزمایشگاهی سوپرجاذبهای بهداشتی قابل رقابت با نمونه‌های خارجی در سال ۹۰ به نتیجه رسید. مرحله دیگر احداث پایلوت تولید این سوپرجاذب‌ها بود. در نهایت جلسات متعددی با سازمان گسترش نوسازی ایران برگزار شد تا خط تولیدی به ظرفیت اسمی ۵۰ تن در سال احداث شود. از سال ۹۲ تا ۹۴ تولید سوپرجاذب های بهداشتی به صورت پایلوت آغاز شد تا نشان دهیم که این فناوری آزمایشگاهی قابلیت تولید انبوه دارد که خوشبختانه موفق هم بودیم. تا امروز هم تحقیقات برای بروزرسانی و بهبود فرمولاسیون‌های تولید این سوپرجاذب ها ادامه دارد.
چرا تولید این سوپرجاذب‌ها تاکنون صنعتی نشده است؟
تولیدانبوه سوپرجاذب‌ها نیازمند پتروشیمی است
ماده اصلی تولید این سوپرجاذب ها آکریلیک اسید است که متاسفانه پتروشیمی‌های ما این ماده را ندارند. از سوی دیگر تولید سوپرجاذب یک پتروشیمی است و شما در کارخانه و کارگاه نمی‌توانید این ماده را تولید کنید. برای اینکار باید پتروشیمی داشته باشید که ورودی آن منومر آکریلیک اسید است از طرف دیگر تولید این ماده نیز احتیاج به یک پتروشیمی جدا دارد.
تا زمانی که نتوانیم آکریلیک اسید را داخل کشور با قیمت ارزان تولید کنیم نمی توانیم نیاز کشور به سوپرجاذب های بهداشتی را تامین کنیم.
از این رو هیچ کدام از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سوپرجاذب در دنیا منومر مورد نیازشان را نمی‌خرند بلکه هرکدام پتروشیمی های خاص خودشان را دارند که پروپیلن را به آکریلیک اسید تبدیل می کنند و در نهایت از آن سوپرجاذب تولید می کنند. به همین دلیل اصلا برای ما اقتصادی نیست که آکریلیک اسید را وارد کنیم و از آن سوپرجاذب تولید کنیم چرا که قیمت آن از نمونه های وارداتی سوپرجاذب‌ها بیشتر خواهد شد.تازمانی که نتوانیم آکریلیک اسید را داخل کشور با قیمت ارزان تولید کنیم نمی توانیم نیاز کشور به سوپرجاذب های بهداشتی را تامین کنیم.
برای تولید اکریلیک اسید در داخل کشور نیز باید پژوهشکده‌ها وارد عمل شوند و به دانش فنی آن دست پیدا کنند یا لایسنس تولید آن را مانند بسیاری از مواد پتروشیمی دیگر از کشورهای دیگر خریداری کنیم چرا که در حال حاضر دانش فنی تولید این منومر را در کشور نداریم. در مرحله بعد باید دو پتروشیمی در کشور احداث شود که یکی آکریلیک اسید را تولید کند و دیگری از آکریلیک اسید سوپرجاذب بهداشتی بسازد.
تولیدکنندگان داخلی پوشک نسبت به تولید سوپرجاذب ها در داخل کشور استقبال نشان نمی‌دهند؟
پتروشیمی‌ها همکاری نکردند
چندسال پیش مدیرعامل یکی از تولیدکنندگان پوشک نسبت به تولید داخلی سوپرجاذب‌ها بسیار علاقه مند بود و برای سرمایه گذاری در این بخش اعلام آمادگی کرده بود. این مجموعه تولید پوشک حتی برای برطرف کردن مشکل تامین ماده اولیه تولید سوپرجاذب‌ها به سراغ واحدهای پتروشیمی نیز رفتند اما متاسفانه هیچگونه همکاری با آن‌ها صورت نگرفت.
آیا حرکت در مسیر ایجاد پتروشیمی و تامین ماده اولیه در داخل کشور برای تولید سوپرجاذبهای مورد استفاده در پوشک بچه و بزرگسال صرفه اقتصادی دارد؟
بازار مصرفی جهانی برای سوپرجاذب‌ها
بله. سوپرجاذب ها محصولاتی هستند که رشد سالیانه مصرف آن ها چیزی حدود 4-5 درصد است و همچنان درحال افزایش هستند. از این رو تولید این محصول علاوه بر تامین نیاز داخل، بازار صادراتی بسیارخوبی هم خواهد داشت.
کلام آخر
با توجه به بازار مصرف بزرگی که استفاده از سوپرجاذب‌ها در پوشک بچه، بزرگسال و نوارهای بهداشتی بانوان دارد، باید یک عزم ملی با همکاری وزات صمت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تولیدکنندگان صنایع سلولزی برای تولید صنعتی این مواد در داخل کشور اتفاق بیافتد تا با در دست گرفتن بازار تولید مواداولیه پوشک دیگر شاهد کمبود و گرانی این محصول ضروری و کاربردی نباشیم.
انتهای پیام/ ت 6
