به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، کاخ سفید بالاخره روز سه‌شنبه (۱۴ ژوئن) سفر ماه آینده جو بایدن به فلسطین اشغالی و عربستان و برنامه دیدار وی با ولیعهد سعودی را تایید کرد؛ اعلامی که با توجه به وعده دوران انتخاباتی رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر منزوی کردن ریاض به دلیل ترور فجیع جمال خاشقچی و سایر موارد نقض حقوق بشر، به سرعت به «خیانت» تعبیر شد و کاخ سفید را در لاک دفاعی فرو برد. این سفر بعد از آن اعلام شد که عربستان سعودی برای افزایش تولید نفت در میانه بحران انرژی غرب در پی تحریم روسیه چراغ سبز نشان داد و اوپک پلاس تولید نفت خود را به میزان ۶۴۸ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد.
نگاه اجمالی
- جو بایدن در پایان سفری چهار روزه به منطقه غرب آسیا که از روز ۲۲ تیرماه آغاز می‌شود، با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دیدار خواهد کرد.
- این سفر با وعده‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر منزوی کردن ریاض و عدم تعامل مستقیم با ولیعهد سعودی که مسئول قتل خاشقچی شناخته می‌شود، در تناقض است.
- گزارش‌های رسانه‌‌ای علت سفر پیش‌روی بایدن را تلاش برای مهار قیمت انرژی و تورم در آمریکا که در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره به محبوبیت وی ضربه سنگینی وارد کرده، می‌دانند.
- مدافعان حقوق بشر هشدار داده‌اند که چنین سفری این پیام را به رهبران ریاض می‌دهد که هیچ عواقبی برای نقض فاحش حقوق بشر وجود ندارد.
ارزیابی وضعیت
بایدن در پایان یک سفر چهار روزه به منطقه غرب آسیا که از روز ۱۳ ژوئیه (۲۲ تیرماه) آغاز می‌شود، در جده با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دیدار خواهد کرد. این دیدار قرار است در حالی انجام شود که بایدن در دوران رقابت برای ورود به کاخ سفید متعهد شده بود که روابط واشنگتن و ریاض را مجدداً تنظیم کند و دولت او پس از روی کار آمدن هم به صراحت اعلام کرد که وی از تعامل مستقیم با بن سلمان خودداری و او را پاسخگو خواهد کرد.
دولت بایدن فوریه ۲۰۲۱ در گزارشی اطلاعاتی تایید کرد که قتل فجیع جمال خاشقچی روزنامه‌نگار مخالف سعودی و ستون‌نویس روزنامه آمریکایی واشنگتن پست در سال ۲۰۱۸ در کنسولگری عربستان سعودی در ترکیه با تایید ولیعهد انجام شد. با این وجود، واشنگتن از تحریم بن سلمان طبق «قانون پاسخگویی حقوق بشری جهانی ماگنیتسکی» ایالات متحده به دلیل دخالت مستقیم او در «نقض فاحش حقوق بشر» خودداری کرد و در نهایت هیچ پاسخگویی معناداری برای این ترور که دنیا را تکان داد، دیده نشد.
پیش از قطعی شدن این سفر شبکه «سی‌ان‌ان» به نقل از چند مقام آمریکایی بلندپایه گزارش داده بود که واشنگتن آماده «بازسازی روابط خود» با عربستان سعودی و عبور از پرونده جمال خاشقچی است.
در حالی که گزارش‌های رسانه‌‌ای علت سفر پیش‌روی بایدن را تلاش برای مهار قیمت انرژی و تورم در آمریکا که به محبوبیت وی ضربه سنگینی وارد کرده، می‌دانند، خودش روز یکشنبه در اشاره به نشست سران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس در شهر جده مدعی شد: اتفاقاً این یک نشست بزرگتر است که در عربستان سعودی برگزار می‌شود. دلیل رفتنم همین است و به امنیت ملی آن‌ها - اسرائیلی‌ها - مربوط می‌شود. به هر حال یک برنامه دارم. به مسائل بسیار بزرگتری نسبت به قیمت انرژی مربوط می‌شود.
«کارین ژان-پی‌یِر» سخنگوی کاخ سفید هم در اشاره به انتقادات از توزرد از آب درآمدن ادعاهای حقوق بشری بایدن گفت: مهم است که تاکید کنیم در حالی که روابط (با ریاض) را دوباره تنظیم می‌کنیم، به دنبال گسستن آن نیستیم. اما مسائل حقوق بشری [و] گفت‌وگوهای حقوق بشری چیزی است که رئیس‌جمهور با بسیاری از رهبران مطرح می‌کند و قصد دارد این کار را انجام دهد.
وی در اشاره به تجاوز هشت ساله عربستان سعودی به یمن، افزود: «رئیس‌جمهور در عربستان در مورد طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی نیز بحث خواهد کرد که شامل حمایت از آتش‌بس با میانجیگری سازمان ملل در یمن است». مسئله دیگری که بایدن پیش‌تر هم به‌رغم وعده‌هایش درباره پایان دادن به آن و توجه به فجایع انسانی در یمن، با فروش تسلیحات تهاجمی جدید به ریاض نشان داد ژستی پوچ بوده است.
هفته گذشته چند قانونگذار ارشد دموکرات با امضای نامه‌ای از بایدن خواستند که روابط با عربستان سعودی را اصلاح کند و اطمینان حاصل کند که این روابط منفعت ایالات متحده را پیش می‌برد. روابط ایالات متحده و عربستان سعودی در سال گذشته پرتنش شد و ریاض درخواست‌های دولت بایدن برای تولید نفت بیشتر در زمان افزایش قیمت‌ها را رد کرد؛ با این حال، عربستان سعودی اخیرا موافقت کرد تولید نفت خود را طی دو ماه آینده افزایش دهد.
دورنما
در حالی که بایدن به دنبال استفاده از این سفر برای خنثی کردن پیامد تحریم‌‌های روسیه و سر وسامان دادن به تورم افسارگسیخته در آمریکا و بحران انرژی در غرب با هدف کمک به چشم‌انداز سیاسی دولت خود است، مدافعان حقوق بشر هشدار داده‌اند که چنین سفری بدون تعهدات حقوق بشری این پیام را به رهبران ریاض که به بازداشت‌های جمعی، اعدام و خشونت برای سرکوب مخالفان متهم هستند، می‌دهد که هیچ عواقبی برای نقض فاحش حقوق بشر وجود ندارد.
«هالا الدوساری» مدافع برجسته حقوق بشر سعودی که اکنون در آمریکا زندگی می‌کند، به «آسوشیتدپرس» گفت که تصمیم بایدن برای ملاقات با محمد بن سلمان «خیانت» است. الدوساری همچنین گفت که سفر وی به فلسطین اشغالی می‌تواند تیراندازی مرگبار به «شیرین ابوعاقله» خبرنگار فلسطینی را که بر اساس تحقیقات سازمان‌های خبری در تیراندازی اسرائیلی‌ها شهید شده، پنهان کند. الدوساری دولت بایدن را به اولویت دادن به «منافع فوری بر اهداف بلندمدت حمایت از انتقال دموکراتیک در کشورهای عربی و منافع فوری تامین نفت بیشتر و حمایت از اسرائیل» متهم کرد.
«ایلهان عمر» نماینده کنگره آمریکا هم هفته گذشته به «میدل ایست آی» گفت که تنها راهی که بایدن می‌تواند به تعهد خود به حقوق بشر پایبند بماند، قرار دادن ریاض در صدر فهرست ناقضان حقوق بشر است. عمر گفت: عربستان سعودی یکی از بدترین متخلفان نقض حقوق بشر در جهان است. آن‌ها به بردگی مدرن دامن می‌زنند، حقوق زنان را سرکوب می‌کنند، مخالفان را شکنجه می‌کنند و می‌کشند، سازمان‌های دموکراتیک را سرکوب می‌کنند و مسئول فاجعه انسانی جاری در یمن هستند.
سیزده گروه حقوق بشری از جمله دیده‌بان حقوق بشر و مرکز حقوق بشر خلیج فارس هم پنجشنبه (نهم ژوئن) در نامه‌ای مشترک خطاب به رئیس‌جمهور آمریکا گفتند: تلاش برای ترمیم روابط ایالات متحده با دولت عربستان سعودی بدون تعهد واقعی به اولویت دادن به حقوق بشر نه تنها خیانت به وعده‌های انتخاباتی شماست، بلکه احتمالاً ولیعهد را برای ارتکاب نقض بیشتر حقوق بشر بین‌المللی و قوانین بشردوستانه جسور خواهد کرد.
این در حالی است که برخی کارشناسان انرژی ابراز تردید کرده‌اند که تلاش اخیر اوپک که عربستان سعودی یکی از اعضای اصلی آن است برای افزایش تولید نفت، قیمت انرژی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
انتهای پیام/م
