به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، افزایش ۳۷۰ درصدی حفر چاه‌های غیرمجاز در یک دهه گذشته در کشور خبری است که از اخبار سراسری منتشر شد، این در حالی است که یکی از مهمترین کارهایی که در طرح تعادل بخشی در وزارت نیرو در حال انجام است پرکردن چاه‌های غیرمجاز است که در کارگروهی به‌نام سازگاری با کم‌آبی و سابقا شورای حفاظت از منابع آب نیز تمرکز بر این موضوع زیاد بوده است.
ایراد کار کجاست که علی‌رغم تلاش‌ها در راستای پرکردن چاه‌های غیرمجاز همچنان تعداد آنها رو به افزایش است؟ البته این نمونه‌ای از اقداماتی است که در جامعه همواره در حال انجام است که نه تنها منجر به هدف نشده بلکه وضعیت به سوی بدتری نیز سوق پیدا کرده است.
چنانچه مساله را بیشتر مورد تحلیل قرار دهیم حفر چاه‌های غیرمجاز به عنوان یکی از علت‌های زوال منابع آب در نظر گرفته شده که انتظار می‌رفت با حذف علت، معلول نیز از بین برود. حال آنکه نه‌تنها وضعیت معلول بهتر نشده، بلکه علت نیز با شدت بیشتری بروز و ظهور کرده است.
به مثال زیر توجه کنیم: فردی با مشاهده تب در بدن خود به پزشک مراجعه می‌کند، در نظر بگیریم پزشک بدون هیچ اقدام تشخیصی از جمله آزمایش و عکس و ... اقدام به تجویز مسکن کند. با مصرف مسکن، تب فرد موقتا فروکش می‌کند اما غافل از اینکه علت اصلی، وجود عفونت در بدن بیمار است. بعد از مدتی این عفونت شدید شده و بیمار را از پا در می‌آورد. به عبارتی با نگاه مقطعی(ایستا) و جزئی نگر و یکجانبه پزشک، تشخیص علت اصلی با مشکل مواجه شده است. این تشخیص نادرست سبب تجویز اشتباه و در نهایت از بین رفتن بیمار می‌گردد. به نظر می‌رسد در سیاست‌گذاری زیرساخت‌های جامعه از جمله آب نیز همین نوع نگاه باعث شده تا در رسیدن به اهداف با مشکلات جدی روبه‌رو شویم.
هدف از طرح موضوع این است که بدانیم لازمه تصمیم‌گیری صحیح، اصلاح رویکرد و نگاه است.
از چه رویکردی به چه رویکردی؟
به صورت خلاصه نگاه ما به مشکل یا دغدغه بایستی به شکل زیر تغییر کند: از نگاه مقطعی به نگاه طولانی مدت، از نگاه تک بعدی به نگاه چندبعدی و همه جانبه نگر، از نگاه بدون بازخورد به نگاه همراه با بازخورد
به طور خلاصه می‌توان گفت، تغییر نگاه غیرسیستمی به نگاه سیستمی شرط لازم و البته نه کافی جهت موفقیت در مدیریت همه زیرساخت‌های انسانی از جمله مدیریت منابع آب است.
حال که طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب در شعار سال به موضوع دانش بنیان اشاره شده، از طرفی دولت سیزدهم نیز استقبال خوبی از این موضوع کرده و تقریبا در دستور کار خود قرار داده، انتظار می‌رود در موضوع مدیریت منابع آب هم با بازنگری نوع نگاه تصمیم‌گیران شاهد این تغییر در رویکرد حل مسائل باشیم تا ضمن شناسایی ساختار دقیق حاکم بر دغدغه‌ها، بتوانیم سیاست‌های تجویزی صحیح انتخاب و اعمال کنیم.
موسی دریجانی _ پژوهشگر و کارشناس در حوزه مدیریت منابع آب با رویکرد سیستمی
انتهای پیام/3388/ق
