خبرگزاری فارس - گروه رادیو و تلویزیون: همزمان با پخش سومین فصل از برنامه «زندگی پس از زندگی» در ماه مبارک رمضان، از ۴ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ پویشی در سامانه فارس من خبرگزاری فارس به راه افتاده است با این عنوان که «زندگی پس از زندگی در طول سال از شبکه‌ها پخش شود». در توضیحات این پویش آمده است: «زندگی پس از زندگی یک برنامه تحول آفرین است و نباید به شبکه ۴ و ماه مبارک رمضان محدود شود. باید در بهترین ساعات از بهترین شبکه‌ها پخش شود مثل عصر جدید و خندوانه و حتی بهتر از آن، با تبلیغات لازم. گویا جوانان و نوجوانان گاهی بیشتر از منابر از این نوع برنامه‌ها تاثیر می‌پذیرند.»
برنامه زندگی پس از زندگی، همانند دو سال گذشته، امسال نیز در ماه مبارک رمضان، پیش از افطار از قاب شبکه چهار سیما روانه آنتن می‌شود. این برنامه به بیان تجربیات نزدیک به مرگ افرادی می‌پردازد که در شرایط نیمه آگاه و یا خروج موقت روح از جسم قرار گرفته‌اند. آخرین نظرسنجی‌های سازمان صداوسیما نشان می‌دهد که «زندگی پس از زندگی» تاکنون در صدر برنامه‌های پر مخاطب افطار سیما در ماه رمضان ۱۴۰۱ قرار گرفته است.
در ماه رمضان و همزمان با پخش روزانه این برنامه بحث های بسیاری میان موافقان و مخالفان شکل گرفته است. موافقان اغلب به اثرگذاری معنوی این برنامه اشاره دارند و مخالفان هم اتفاقات روایت شده توسط افراد تجربه‌گر را، پدیده‌ای کاملا علمی و ناشی از فعل و انفعالات مغز معرفی می‌کنند. اما زندگی پس از زندگی چه ویژگی‌هایی دارد که این حجم از بازخوردها به سوی آن روانه شده است؟
مرگ آگاهی، فطرت بشر و عوالم غیب
«زندگی پس از زندگی» از خلال روایت تجربه‌گران مرگ موقت، باعث احیای باور به عوالم غیب برای بسیاری از مخاطبان این برنامه شده است. باور به غیب، عنصر تعیین‌کننده‌ای در فطرت بشر است و کارکرد آن در ایجاد نظم معنوی و تغییر معادلات غیرمادی زندگی افراد قابل توجه است. موضوعی که در سراسر پخش این برنامه، تیم سازنده سعی بر تبیین آن برای مخاطبان کرده است. اساسا «تجربه نزدیک به مرگ (Near-death experience) که با نام NDE نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن افراد مرگی موقت را تجربه می‌کنند و بعد دوباره به زندگی برمی‌گردند. افرادی که چنین تجربه‌ای کسب کرده‌اند، اغلب ویژگی‌ها و خصوصیات مشترکی را برای توصیف آن به‌کار می‌برند.
نکته دیگری که در خصوص «زندگی پس از زندگی» صادق است، افزایش حس مرگ آگاهی و لزوم توجه به این باور معرفتی و منبعث از باورهای دینی است. موضوعی که به زیست روزمره افراد گره خورده و چه بسا از دلایل قابل توجه در اقبال فراوان مخاطبان به این برنامه تلویزیونی نیز در این نکته نهفته باشد که «حقیقت آن است که زندگی انسان با مرگ در آمیخته است». باتوجه به موارد مطرح شده و انتقادات موافق یا غیر موافق با «زندگی پس از زندگی»، منحصر به فرد بودن این برنامه در سوژه‌های خاص آن است و چه بسا تولید مداوم آن، کیفیت حضور تجربه‌گران «زندگی پس از زندگی» را بکاهد.
در پاسخ به دنبال کننده‌های این پویش می‌توان به اختصار چند نکته را بیان نمود:
یک. ایده و اهمیت این برنامه و ماهیت ساخت آن از هم جواری و هم زمانی با ماه میهمانی خدا شکل گرفته است. به دنبال آن، مخاطب نیز «زندگی پس از زندگی» را در ماه مبارک رمضان درک کرده است. از این رو به دلایل متعدد ایده پخش هر روز این برنامه از شبکه‌ها، چندان قابل دفاع نیست. تصور کنید برنامه‌ای همچون ماه عسل که در ایام ماه مبارک رمضان مخاطبان فراوان داشت، پس از ایام ماه مبارک رمضان نیز پخش آن ادامه می‌یافت، بی‌شک خیلی زود جایگاه و اهمیت خود در سال‌های زمان پخش را از دست می‌داد. برخی از برنامه‌ها معنای خود را از مناسبت‌های خاص می‌گیرند و چه بسا در زمان و یا مناسبت دیگری اگر پخش شوند معنا و اهمیت خود را از دست بدهند.
دو. «زندگی پس از زندگی» برنامه‌ایست که نیاز به سوژه‌های بکر و بسیاری جدی دارد تا به عرصه ارائه تجریباتی غیر از تجربه مرگ موقت، تبدیل نگردد. در نتیجه باید با مطالعه دقیق نفرات انتخاب شوند. اینجا می‌توان یک سوال مطرح کرد: آیا در صورت پخش مداوم «زندگی پس از زندگی»، این برنامه همچنان سوژه‌هایی ناب برای ارائه و معرفی خواهد داشت؟ با اینکه تجربه‌های نزدیک به مرگ همیشه همراه ما بوده‌اند اما چنین تجربه‌ای یکه و بسیار نادر است، یعنی اینگونه نیست که هر کدام از ما در طول سال و ماه چند باری تجربه‌اش کرده باشیم. از این رو تیم سازنده برای انتخاب سوژه‌هایش کار بسیار سختی دارد و باید با جستجو و مطالعه بسیار و راستی آزمایی‌های طاقت فرسا دست به انتخاب بزند و همه این‌ها نیازمند صرف وقت است و اگر قرار باشد هر شب تکرار شود خیلی زود ممکن است از مدار اعتبار خارج شود.
در صورتی که سوژه‌های این برنامه روز به روز کم شود و میزان استقبال، توجه کنونی و اعتماد مخاطبان کاهش یابد، عملا یک ظرفیت دینی و معنوی برای مرگ آگاهی انسان را از دست داده‌ایم. مضافا اینکه در این شرایط خطر تفسیر تجربیات و احساسات نزدیک به مرگ تجربه‌گران، به مکاتب عرفانی جعلی و سوءاستفاده گروه‌های خاص مدعی روان‌شناسی و انرژی‌درمانی و ...نیز وجود دارد.
سه. در صورت پخش مداوم و هر شب این برنامه در طول سال، خطر به تکرار رسیدن و «تبدیل به کلیشه»ای بی‌رمق شدن، آن را تهدید می‌کند. از این رو تیم سازنده برنامه باید در طول سال کارگروهی خبره و متخصص را به کمک بگیرد و کل سال مشغول مطالعه و بررسی سوژه‌ها باشد و در نهایت ثمره یک سال پژوهش را در ماه مبارک رمضان، پیش روی مخاطب قرار دهد. به عنوان مثال هنرمندی نقاش را تصور کنید که در طول سال در کارگاهش در حال نقاشی کردن است و در نهایت بعد از تلاش‌های فراون، ثمره یک سال کار مداومش را نهایتا در طول یک هفته تا ده روز به صورت یک نمایشگاه در یک گالری، پیش روی مخاطبانش قرار می‌دهد. اگر به درستی کارش را انجام داده باشد همان یک هفته برای دیده شدن و تاثیرگذاری هنرش کافی است و بی‌شک اگر تصمیم بگیرد هر روز آثارش را به نمایش بگذارد، نه وقتی برای سیر و سلوک پیدا می‌کند نه می‌تواند چندان امیدوار به تاثیرگذاری بر مخاطب باشد. چرا که در بحث خلق آثار هنری و برنامه تلویزیونی خطر تکراری شدن و سطحی شدن و بی‌تاثیر شدن همواره در کمین است و هنرمند خوب کسی است که به این موضوع توجه ویژه داشته باشد و تلاش کند همواره حرفی نو و تازه برای گفتن داشته باشد.
چهار. «زندگی پس از زندگی»، اکنون در شرایطی قرار دارد که برای مخاطبی که پیوندی با دین و مذهب ندارد نیز جذاب و قابل احترام است؛ افرادی که تا پیش از شروع این برنامه، به دنیای پس از مرگ اعتقادی نداشته و حالا از مسیر «زندگی پس از زندگی»به این باور رسیده‌اند. نظرسنجی‌های متعدد مرکز تحقیقات صداوسیما تا پیش از این، استقبال بسیاری از مخاطبان تلویزیونی از این برنامه را نشان می‌دهد. برنامه‌های پر مخاطب به سرعت قابلیت تجاری شدن دارند و اگر قرار باشد هر روز و از شبکه‌های مختلف چنین برنامه‌ای پخش شود، ممکن است خیلی سریع به محلی برای جولان کمپین‌های تجاری و ستاره مربع‌ها تبدیل شود و از معنویتی که به ماهیت برنامه پیوند خورده است فاصله بگیرد.
البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که یادآوری مرگ و لزوم توجه به جهان پس از مرگ، باید در تمام طول سال و در سایر برنامه‌های تلویزیونی نیز مورد توجه قرار گیرد. و حتی می‌توان پیشنهاد داد که تکرار برنامه «زندگی پس از زندگی»در طول سال دوباره پخش شود. در این بین به نظر می رسد مهم‌ترین مطالبه می‌تواند این موضوع باشد که برنامه «زندگی پس از زندگی» وقتی توانسته اینچنین مخاطبان جدی‌ای را به خود جلب کند، بهتر است از شبکه مهم‌تر و پر مخاطب‌‌تری پخش شود. انتقال برنامه «زندگی پس از زندگی» به یک شبکه پر مخاطب‌تر می‌تواند به بهتر دیده شدن آن کمک بسیاری کند. این موضوع توسط خبرنگار تلویزیون خبرگزاری فارس پیگیری خواهد شد و گزارش آن را با مخاطبان در میان خواهیم گذاشت.
انتهای پیام/
