خبرگزاری فارس لرستان_ نسرین صفربیرانوند؛ در ایام نوروز مشغول گشت و گذار در مجموعه فلک‌الافلاک و غرفه‌های صنایع دستی هستم. سینی بزرگی که نقوش روی آن زیبایی خاصی دارد نظرم را جلب می‌کند داخل غرفه که البته کارگاه آموزشی هم هست می‌روم، چشمم به سماور، سینی‌های کوچک و بزرگ مسی و ورشو که می‌افتد حس خوبی در من ایجاد می‌شود.
وقتی به این آثار دقت بیشتری می‌کنم و شیارها و خراش‌های روی ظرف‌ها را می‌بینم با خودم می‌گویم هنر نزد ایرانیان است و بس.
صاحب غرفه بهروز هاشم خانی است که ۵۶ سال سن دارد و قبل از قلم زنی در حوزه صادرات محصولات کشاورزی فعالیت داشته اما به دلیل علاقه به صنایع دستی، قلم زنی را در اصفهان آموخته و امروز پس از گذشت ۳ سال حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
این هنرمند قلم‌زن می‌گوید: اگر شرایط لازم برای آموزش هنرجویان توسط دستگاه‌های دولتی فراهم شود علاوه بر توسعه هنر قلم زنی زمینه اشتغال و درآمد زایی خوبی هم ایجاد می‌شود، دغدغه من انتقال و آموزش هنر قلم زنی در استان است.
فعالیت هاشم خانی و تلاش او برای آموزش هنرجویان می‌تواند سرآغازی برای توسعه هنر قلم زنی در لرستان باشد، نکته‌ی که باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد.
هنر قلمزنی از سابقه‌ای چند هزار ساله برخوردار است و در ادوار مختلف تاریخی دارای فراز و نشیب‌های بسیار بوده، به طوری‌که گاه سبب گسترش و پویایی سبک و کیفیت و گاه سبب تنزل و رکود این هنر زیبا شده است.
هر چند زادگاه قلم زنی را شیراز و اصفهان عنوان می‌کنند، اما نگهداری مفرغ لرستان در بهترین موزه‌های دنیا از جمله موزه لوور فرانسه نشان می‌دهد که مردم لر در حوزه صنایع دستی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.
با این هنرمند قلم زنی که دغدغه‌اش انتقال این هنر به دیگران است گفت‌وگویی انجام می‌دهم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
شما در حوزه صادرات محصولات کشاورزی فعالیت داشتید، چطور شد به سمت قلمزنی کشیده شدید؟
من به نقاشی و طراحی علاقه‌مند بودم و تا حدودی کار هم می‌کردم اما به واسطه کارم یعنی صادرات محصولات کشاورزی با فرهنگ‌های کشورهای مختلف و نقاط ضعف و قوت صنایع دستی آشنا شدم، ارتباط زیاد با اصفهانی‌ها باعث شد من قلمزنی را انتخاب کنم و پس از آموزش حالا جذب این رشته شده‌ام.
از چه زمانی قلم زنی را شروع کردید؟
حدود ۳ سال پیش شروع کردم، البته طراحی و نقاشی را همانطور که قبلاً گفتم از سال‌ها قبل شروع کردم.
چرا قلم زنی را انتخاب کردید؟
اهمیت آموزش و انتقال هنر قلم زنی به دیگران و ذوق و سلیقه خودم من را به این وادی کشاند.
موقعیت جغرافیایی و وجود کانی‌ها و مواد فلزی که در استان باعث شده چندین هزار سال قبل هنرهای صنایع دستی از جمله صنعت فلزکاری در لرستان وجود داشته باشد و به نوعی این صنعت ثبت شود، اختصاص قسمتی از موزه‌های بزرگ دنیا از جمله لوور فرانسه به صنعت مفرغ لرستان گواه این ادعا است.
تا جایی که ما اطلاع داریم زادگاه قلمزنی شیراز و سپس اصفهان است، درست است؟
بله هنر قلم زنی در دوره هخامنشی و ساسانی به اوج خود رسید و در دوره کریم خان هم رشد چشمگیری پیدا می‌کند، زادگاه قلمزنی شیراز بود اما اساتید اصفهانی روی این هنر تمرکز بیشتری دارند و و این صنعت را به اصفهان می‌برند به نوعی به هنر قلم زنی به اسم اصفهان ثبت می‌کنند.
البته بروجردی‌ها در صنعت ورشو و پس از جنگ جهانی حرف‌های زیادی به ویژه در خلق آثاری مانند سماور و بشقاب و مجمع داشتند.
شما بیشتر روی چه فلزاتی قلم زنی انجام می‌دهید؟
هنر قلم زنی روی فلزاتی از جمله برنج، مس، طلا و ورشو کار می‌شود، اما برنج و مس کاربرد بیشتری دارد.
قلم زنی هم دارای سبک‌های مختلف است شما کدام سبک‌ها را بیشتر کار می‌کنید؟
چند سبک و طرح داریم از جمله مشبک، برجسته، نیمه برجسته، ریزه قلم و مینیاتور، من معمولا همه سبک‌ها را کار می‌کنم.
ظاهراً غرفه شما در محوطه باغ گلستان دائمی است ؟
بله، من با مسوولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صحبت و رایزنی کردم تا از این مکان به عنوان کارگاه و عرضه آثارم استفاده کنم.
استقبال از هنر قلم زنی و آثار شما تاکنون رضایت بخش بوده؟
بله، استقبال از این هنر و صنعت عالی بود با اینکه آمادگی برای اجرای نمایشگاه نداشتم اما از همین میزان آثار هم استقبال خیلی خوبی شد.
چند نفر در حوزه قلم زنی در خرم‌آباد فعالیت دارند؟
تا جایی که اطلاع دارم افرادی که در این رشته فعالیت دارند انگشت شمار هستند.
شما به موضوع آموزش اشاره کردید، هنرجویان پس از آموزش و خلق آثار برای عرضه آنها با مشکل مواجه نیستند؟
خیر، من این را بارها مطرح کرده‌ام که آثار هنرجویان را خودم خریداری می‌کنم و آنها هیچ مشکلی در این زمینه ندارند.
بعد از ۱۰ جلسه آموزش مقدماتی می‌توانند آثار خوبی خلق کنند مشروط بر اینکه پشتکار و علاقه داشته باشند.
نکته‌ی که باید علاقه‌مندان به قلم زنی مد نظر قرار دهند این است که هنر قلمزنی علاوه بر لذت منبع درآمد خوبی هم است.
صنعت قلمزنی هم جنبه کاربردی دارد هم جهت زیبایی و آراستن محل زندگی و کار استفاده می‌شود.
من آموزش برایم مهم است و می‌خواهم هنرجویان پس از کسب مدارج بالای بتواند آثار خوبی را خلق کند.
وحی منزل نیست که قلم زنی مختص به اصفهان است نیروی انسانی مستعدی در این وادی داریم، قول می‌دهم سال آینده همین نمایشگاه و محل آثار خوبی از جوانان و هنرجویان را خواهید دید.
چه حسی دارید زمانی که با ابزار خاص روی فلزات مختلف نقش و نگار ایجاد می‌کنید؟
لذتی که هنرمند از خلق آثار می‌برد دلنشین و لذت بخش است، لذتی که نمی‌توانی به راحتی آن را توصیف کنی، با هر چکش قرار است نقشی ایجاد کنی.
پیش آمده آثار خود را صادر کنید؟
ببینید در حوزه صادرات باید مطالعه بازار انجام شود علاوه بر آن مدیریت مهم است،
من یک قهوه دان یا همان دله را که متناسب با سلیقه و فرهنگ کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله امارات و قطر طراحی کردم، این اثر من مورد استقبال قرار گرفت و به دنبال تولید انبوه و صادرات آن هستم.
نکته مهم که باید به آن توجه شما این است که علاوه بر جنبه زیبایی باید آثاری تولید کنیم که صادرات محور باشد، زیرا ارز آوری خوبی به دنبال دارد.
اما متاسفانه هنوز تعریفی از صادرات صنایع دستی نداریم و صادرات همچنان به صورت چمدانی است. ما در حوزه بسته بندی صادرات صنایع دستی مشکل داریم.
مهمترین فاکتور در رشته قلم زنی چیست؟
ببینید برای قلم زنی محیط مناسب و تمرکز بالا نیاز است، چون آلودگی صوتی زیادی دارد از طرفی مغز و دست و بازو باید هماهنگ باشند زیرا یک اشتباه کار را خراب می‌کند و قابل جبران نیست.
مواد اولیه مورد نیاز خود را از کجا تهیه می‌کنید؟
معمولا قطعه کار ما به صورت خام بشقاب و جام از اصفهان و زنجان تامین می‌شود، اما ورشو همان آثاری است که در گذشته توسط هنرمندان بروجردی تولید شده و قدمتی بیش از صد سال دارند، یا صاحب این فلزات برای احیا به ما مراجعه می‌کنند یا اینکه به دلیل ازدست دادن کاربرد ما آنها را خریداری و قلم زنی را انجام می‌دهیم.
با توجه به آلودگی صوتی که قلمزنی دارد خانواده مخالفتی ندارد؟
خیر، همسر و دو دخترم هم قلم زنی را انجام می‌دهند، البته همانطور که اشاره کردید به دلیل آلودگی صوتی که دارد در منزل سخت است به همین دلیل این مکان را انتخاب کردم.
با توجه به جایگاه صنایع دستی برای حمایت از هنرمندان و تولیدات بومی استان چه باید کرد؟
جذب و تمرکز اساتید رشته‌های هنری و بومی استان و کمک به رفع مشکلات تولید، حمایت و ایجاد فضاهای آموزشی همچنین
کمک تبلیغاتی از طریق رسانه‌ها جهت جذب هنرجو در رشته‌های مختلف هنری می‌تواند نقش مهمی در حفظ و احیای صنایع دستی داشته باشد.
مطالعه و ارتقاء بسته‌بندی محصولات و تولیدات بومی استان متناسب با بازارهای مصرف داخلی و خارجی از دیگر نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
برندسازی و اخذ گواهی اصالت تولیدات صنایع دستی نیز از دیگر مواردی است که می‌توان مطرح کرد.
هماهنگی و حمایت عملی بخش دولتی با هنرمندان و تولیدکنندگان بخش خصوصی در برگزاری و شرکت در نمایشگاه و عرضه مستقیم تولیدات صنایع دستی در کشور و بازارهای هدف یعنی همان نمایشگاه‌های خارجی و کمک به ایجاد و احداث کارگاه‌های تولید صنایع دستی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
انتهای پیام/
