به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، طرح درج قیمت تولیدکننده به جای قیمت مصرف کننده بر روی کالا یا همان «پویش خرید شفاف» با تصمیم سیدرضا فاطمی امین وزیر صنعت، معدن و تجارت به منظور شفاف سازی قیمت انواع کالا در نیمه دوم امسال اجرایی شد.
براساس این طرح، تولیدکننده باید قیمت تمام شده کالاهای تولیدی را بر روی کالا ثبت و فروشگاه‌ها و واحدهای صنفی نیز مکلف به درج قیمت مصرف کننده براساس سود متعارف تعیین شده هستند.
براین اساس در مورد وضعیت اجرایی طرح مذکور و اثرات آن گفت وگویی تفصیلی با محسن حسین لویی مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی، شبکه های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
فارس: طرح درج قیمت تولید کننده در راستای مبارزه با گران فروشی و تنظیم بازار از مدتی قبل به اجرا درآمده است، در مورد جزئیات این طرح بفرمایید که این طرح قرار است، در چند مرحله اجرا شود، کدام مراحل عملیاتی شده ، چه مراحلی از اجرای این طرح مانده است و نتایج این طرح تاکنون به چه صورت بوده است؟
حسین لویی: پروژه درج قیمت تولید کننده بر روی کالا از ۲۷ آذرماه ۱۴۰۰ آغاز و اجرایی شد و تاکنون این طرح بزرگ تا چهار مرحله پیش رفته است و در هر مرحله نیز یک گروه کالایی جدید مشمول طرح شده است.
براین اساس تاکنون از ۶ مرحله طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالا ۴ مرحله اجرایی شده است و تا این مرحله ۳۰ درصد از اقلام سوپر مارکتی مشمول این طرح شده‌اند و ۶۰ تا ۷۰ درصد از کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی باداوم مشمول طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالا شده‌اند.
کالاهای سرمایه‌ای مانند یخچال، فریزر، تلویزیون، ماشین لباس شویی و کالاهای مصرفی بادوام نیز مانند فیلتر هوا، لوازم یدکی خودرو است.
* اجرای 2 مرحله از طرح 6 مرحله ای «خرید شفاف» به سال آینده موکول شد
دو مرحله دیگر تا تکمیل طرح درج قیمت تولید کننده وجود دارد که این دو مرحله در سال ۱۴۰۱ اجرایی خواهد شد، اما قبل از اجرای دو مرحله آخر دو مرحله وجود دارد تا آسیب شناسی‌های لازم در مورد اجرا ۴ مرحله اجرایی انجام شود، به این صورت که یک مرحله برای استقرار طرح در نظر گرفته شده است و مرحله دوم نیز مقرر شده تا آسیب شناسی شود تا اگر برخی تولید کنندگان در برخی از اقلام مشمول سوء استفاده‌ای کرده‌اند و یا قیمت تولید کننده را بر روی کالا درج نکرده‌اند، آسیب شناسی‌های لازم در مورد آن انجام شود و مشکلات را مرتفع سازیم.
* درج قیمت تولید کننده بر روی کالاهای اساسی در تیرماه ۱۴۰۱
بنابراین همان طور که قبلا نیز از طریق این خبرگزاری اعلام شد، پس از این مرحله و شناسایی مشکلات به مرحله پنجم و ششم از پروژه درج قیمت تولید کننده روی کالا ورود خواهیم کرد که مرحله پنجم آن احتمالا در اواخر فروردین و یا اوایل اردیبهشت اجرا می شود و مرحله ششم طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالاهای اساسی مانند گوشت، مرغ، برنج، لبنیات و .... در تیرماه اجرایی خواهد شد.
اجرای درج قیمت تولید کننده بر روی کالاهای اساسی به تیرماه سال آینده موکول شده زیرا قصد داریم تا تمام مشکلات احتمالی اجرای طرح را رفع کنیم و آن گاه به سراغ قیمت گذاری کالاهای اساسی برویم.
* فارس: از سوی مسئولان در وزارت صمت به خصوص رئیس سازمان حمایت اعلام شده که تاکنون 7 هزار کالا مشمول اجرای طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالا شده اند و از زمان اجرا تاکنون 4 هزار و 500 کالا کاهش قیمت داشته است، این تعداد بسیار قابل ملاحظه است اما تاکنون کاهش قیمت‌ها در بازار ملموس نیست، دلیل چیست؟
حسین لویی: در هر مرحله اجرا این طرح برخی از کالا مشمول درج قیمت تولید کننده شده‌اند، بنابراین اثرات آن مرحله به مرحله در بازار نمایان می‌شود.
همانطور که اشاره شد اولین مرحله این طرح در 27 آذر اجرایی شد و در این مرحله کالاهایی مانند آب معدنی، نوشابه ها، انواع آب میوه و ماء الشعیر مشمول طرح درج قیمت تولید کننده شد.
البته این نکته نیز لازم به ذکر است که مشمول شدن کالا در مورد درج قیمت تولید کننده از مرحله تولید است و وقتی کالایی مشمول این طرح می‌شود، ابتدا از مرحله کارخانه مشمول می شود و کالایی که در مرحله توزیع است یا در بازار موجود است مشمول طرح نمی‌شود و کالاهای جدید به مرور با قیمت تولید کننده وارد بازار می‌شود.
* اثرات کاهش قیمت کالاها مرحله به مرحله در بازار نمایان می‌شود
بنابراین در حال حاضر اثرات کاهش قیمت برخی از کالاها که در مرحله اول طرح مشمول شده اند در بازار ملموس تر است، به طوری که الان تقریبا 80 درصد آب معدنی‌های موجود در بازار دارای قیمت تولید کننده است یا حدود 50 درصد نوشابه‌های موجود در بازار دارای قیمت تولید کننده است و در مورد ماء الشعیرها ها و آب میوه ها نیز درصدی از این گروه کالا دربازار با قیمت تولید کننده توزیع شده است.
بنابراین با توجه به اجرای طرح الان قیمت آب معدنی در بازار کاهش یافته و در حالی که قیمت مصرف کننده آب معدنی مدتی پیش 4 هزار تومان بود ، الان قیمت مصرف کننده این کالا حدود 2 هزار و 500 تا 2 هزار و 600 تومان است. قیمت تولید کننده درج شده بر روی آب معدنی نیز حدود هزار و 500 تا 2 هزار تومان است و با در نظر گرفتن سود مجاز حداکثر قیمت این کالا در بازار برای مصرف کننده همانطور که اشاره شده حدود 2 هزار و 600 تومان است.
البته کالاهای دیگری نیز که مشمول درج قیمت تولید کننده است به مرور در بازار بیشتر وارد می شود بطوری که الان شوینده ها با قیمت تولید کننده تا حدودی وارد بازار شده است و پس از این نیز با جلو رفتن مراحل طرح مذکور، اثرات این طرح بیشتر در بازار نمایان می‌شود.
براین اساس از اواسط اسفند ماه کالاهایی با درج قیمت تولید کننده وارد بازار می‌شود که در مرحله دوم شامل این طرح شده است و از فروردین نیز سایر کالاهایی که در مراحل بعدی مشمول طرح شده است با قیمت تولید کننده وارد بازار می‌شود.
فارس: اشاره شد که درج قیمت بر روی کالاهای اساسی از قبیل قند، شکر، برنج، لبنیات، مرغ و گوشت، بسته بندی از تیرماه 1401 اجرایی می شود، درج قیمت قیمت تولید کننده در این نوع کالاها نیز کاملا مشابه سایر یا به علت اهمیت این اقلام فرآیند دیگری نیز دارد؟
حسین لویی: این اقلام مربوط به حوزه جهاد کشاورزی می‌شود و لذا مدیریت تغییرات قیمت آن بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است.
* قیمت کالاهای تحت مدیریت وزارت صمت ثابت و یا کاهشی بوده است
یکی از بزرگترین مزایای طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالا این است که اقلامی که مدیریت آن بر عهده وزارت جهاد کشاورزی نیست، در بازه 6 ماهه و همچنین با اجرای پروژه درج قیمت تولید کننده و حساسیت‌ها نظارتی نه تنها افزایش قیمت نداشته‌اند، بلکه در برخی از اقلام کاهش قیمت نیز داشته اند و در بیشتر اقلام مذکور ثبات قیمت در بازار حاکم بوده است.
اقلامی که کنترل قیمت آنها مربوط به وزارت جهاد کشاورزی است مانند برنج، گوشت، مرغ، قند و شکر، آرد نانوایی‌ها و ... این اقلام بیشتر تابع شرایط، ضوابط و دستورات وزارت جهاد کشاورزی است اما اجرای طرح درج قیمت تولید کننده در مورد قیمت بسته بندی شده این کالا به تیرماه ۱۴۰۱ موکول شده تا وزارت جهاد تثبیت قیمت در مورد این کالاها را انجام دهد و همچنین اشکالات احتمالی طرح رفع شود و بعد طرح را در مورد این کالاها انجام دهیم.
فارس: طرح درج قیمت تولید کننده بر روی کالای لوازم خانگی یا کالاهای سرمایه ای در چه مرحله ای است؟ ضمن اینکه یکی از سوالات مطرح درباره درج قیمت تولید کننده بر روی لوازم خانگی این است که مشتری در هنگام خرید این کالاها قادر مشاهده قیمت درج شده بر روی این کالا نیست، زیرا این کالاها بر اساس سفارش مشتری خریداری می‌شود و معمولا درب منزل به مشتری تحویل داده می شود بنابراین مشتری باید در ابتدا قیمت کالا را بپردازد و سپس کالای خود را تحویل بگیرد، به نظر شما چگونه امکان کنترل قیمت از سوی مشتری در مورد لوازم خانگی وجود دارد؟
حسین لویی: عرضه کنندگان لوازم خانگی و کالاهای سرمایه ای از سال ها قبل که موضوع درج قیمت مطرح بوده نیز قیمت عرضه را بر روی کالاهای خود در فروشگاه ها تقریبا درج نمی‌کردند و لذا هر زمان که قیمت بازار تغییر می‌کرد، فروشندگان قیمت عرضه تمام کالاهای موجودشان را افزایش می‌دادند و توجهی به این موضوع نداشتند که کالای موجود در واحد صنفی اشان امروز خریداری شده یا شش ماه قبل. اما با اجرای پروژه درج قیمت تولید کننده بر روی انواع کالا قیمت مصرف کننده باید براساس قیمت درج شده بر روی کالا عرضه شود حتی اگر کالا مربوط به چند ماه پیش باشد و قیمت آن امروز افزایش یافته باشد.
بنابراین فروشندگان در طرح مذکور نمی توانند کالای خود را به امید افزایش قیمت نفروشند، زیرا هر زمان که بخواهند کالاهای خود را بفروشند، باید براساس قیمت تولید کننده باشد و با محاسبه سود قانونی کالای خود را به مصرف کننده عرضه کنند و امکان سوء استفاده و مخدوش کردن قیمت‌ها وجود ندارد و بر این اساس امکان انبار یا احتکار کردن کالا نیز از بین می‌رود.
* مشکلات درج قیمت تولید کننده بر روی لوازم خانگی کوچک به زودی رفع می‌شود
در مورد لوازم خانگی درج قیمت تولید کننده بسیار خوب عملیاتی شده است و در حال حاضر شرکت های بزرگ تولید کننده لوازم خانگی از قبیل یخچال، تلویزیون، لوازم خانگی قیمت تولید کننده درج می‌شود، اما در مورد لوازم خانگی کوچک تا حدودی مشکلاتی وجود دارد که با آنها نیز صحبت هایی شده است تا کار را اجرایی کنند.
فارس: در مورد کنترل قیمت توسط خریدار نیز بفرمایید که خریدار چگونه می‌تواند قیمت تولید کننده را در مورد لوازم خانگی مشاهده کند؟
حسین لویی: فروشگاه‌های عرضه کننده لوازم خانگی مکلفند که قیمت مصرف کننده را روی کالا درج کنند. در مورد قیمت تولید کننده نیز قیمت بر روی کالا درج می‌شود.
در این مورد باید به این نکته توجه کرد که فروشنده با توجه به نظارت ها و دستورالعملی که برای عرضه کالا وجود دارد اقدام به گران فروشی نمی‌کند و براساس سود قانونی قیمت مصرف کننده را در نظر می‌گیرد.
همانطور که اشاره شد در طرح درج قیمت تولید کننده برای فروشنده سود مشخص در نظر گرفته می شود مثلا یک فروشنده یخچال با قیمت تولید کننده 10 میلیون تومان حداکثر باید آن یخچال را به قیمت 11 میلیون تومان عرضه کند، بنابراین اگر فروشنده به جای 11 میلیون تومان کالا را با قیمت بیشتری بفروشد، برای خریدار این امکان وجود دارد که از فروشنده از طریق سامانه 124 شکایت کند و موضوع را پیگیری کند.
البته بازرسان اصناف و بسیج نیز کاملا بر بازار نظارت دارند و موضوع درج قیمت مصرف کننده در بازار را رصد می‌کنند و اگر واحد صنفی این موضوع را رعایت کند با آن برخورد قانونی می شود.
این نکته لازم به ذکر است که در قانون 15 نظام صنفی به صراحت اشاره شده که افراد صنفی عرضه کننده کالا و خدمات مکلف به درج قیمت مصرف کننده بر روی کالا هستند و لذا براساس درج قیمت مصرف کننده بازرسین نظارت‌های لازم را انجام می‌دهند و جلوی هر گونه گران فروشی یا سوء استفاده را می‌گیرند.
فارس:برخی به اجرای طرح درج قیمت مصرف کننده بر روی کالا انتقاداتی دارند و معتقدند برای اینکه خریدار دچار سردرگمی نشود، بهتر است در کنار درج قیمت تولید کننده حداکثر قیمت مصرف کننده نیز درج شود، چرا این اتفاق صورت نگرفته است؟
حسین لویی: قیمت مصرف کننده درج می شود اما توسط عرضه کننده، اگر قرار باشد که در کنار قیمت تولید کننده، قیمت مصرف کننده نیز درج شود این کار باید توسط تولید کننده انجام شود که مشکلاتی را خواهد داشت.
در صورتی که قیمت مصرف کننده توسط تولید کننده بر روی کالا درج شود، قیمت مصرف کننده توسط آن شرکت براساس آنچه که مورد نظر واسطه‌ها است، بر روی کالا درج می شود و واقعیت بازار در نظر گرفته نمی‌شود، ضمن اینکه با این کار تولید کننده مهندسی معکوس می‌کند و آنچه که مورد نظر مغازه دار و واسطه‌ها است در نظر می‌گیرد و بر روی کالا درج می‌کند.
اما با این روش سهم و درصدی که تولید کننده برای فروشنده و عرضه کنندگان قائل بود از بین رفته و تولیدکننده قیمت تمام شده کالا را بر روی کالا درج می‌کند.
فارس: به نظر می رسد محاسبه قیمت مصرف کننده با این روش کمی برای خریدار سخت باشد، در این رابطه نظر شما چیست؟
حسین لویی: حدود 20 تا 30 درصد کالاها در شبکه توزیع مدرن یعنی فروشگاه های زنجیره‌ای و مجازی توزیع می شود، لذا قیمت مصرف کننده در مورد کالاهایی که از این طریق توزیع می شود بر روی کالاها موجود است و در این بخش مشکلی وجود ندارد.
از حدود 70 درصد واحدهای صنفی باقی مانده نیز حدود 40 درصد مغازه‌های بزرگ هستند که همه این مغازه‌ها دارای سیستم پایانه فروشگاهی هستند که در این مغازه ها نیز مشکلی وجود ندارد.
اما حدود 20 تا 30 درصد مغازه یا واحد صنفی کوچک وجود دارد که این مغازه ها فاقد دستگاه بارکد خوان یا سیستم پایانه فروشگاهی هستند که با توجه به عرضه بسیار محدود انواع کالا در این مغازه ها می‌توان گفت که باز هم در این واحدهای عرضه مشکل خاصی وجود ندارد و فروشنده با توجه به محدودیت‌ها قادر به درج قیمت مصرف کننده است.
* درج قیمت تولید کننده و مصرف کننده بر روی اقلام پرتنوع
البته تنوع کالا در کیک، کلوچه، پفک و چیپس بسیار است که در مورد این کالاها اعلام شده تا در مرحله گذر فعلا توسط شرکت‌های تولید کننده هم قیمت تولید کننده و هم قیمت مصرف کننده درج شود.
ذکر این نکته لازم است که اثرات اجرای این طرح بر کاهش قیمت‌ها بررسی و احصاء شده است .
انتهای پیام/
