به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، «حمید نیرآبادی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در «تاشکند» گفت: روابط ایران و ازبکستان یک روابط نهادینه، ذاتی و خارج از نفوذ بازیگران بین‌المللی و براساس منافع متقابل است.
«حمید نیرآبادی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با خبرگزاری «روز ازبکستان» به پرسش های این خبرگزاری پاسخ و به تشریح روابط ایران و ازبکستان در زمینه های مختلف پرداخت.
سوال: در سیاست خارجی «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران، کشورهای آسیای مرکزی به ویژه ازبکستان چه جایگاهی دارد؟
نیرآبادی: تعامل و همکاری نزدیک و گسترده با همسایگان از اولویت های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. با روی کار آمدن دولت آقای «رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران، این بعد از سیاست خارجی ایران مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است.
بر این اساس توسعه تعاملات همه جانبه و همکاری و افزایش تجارت خارجی با همسایگان به ویژه ازبکستان از اولویت خاصی برخودار است چرا که اشتراکات تاریخی و فرهنگی ایران و ازبکستان بی نظیر است، موقعیت و اقتصادهای دو سرزمین مکمل یکدیگرند، مردم دو کشور علاقه و احترام بالایی برای همدیگر قائلند و تصویر مثبتی از هم دارند.
مقامات دو کشور نیز اراده قوی را برای ارتقاء روابط ایران و ازبکستان دارند. همه این عوامل و عناصر مقوم روابط حسنه و نیز گسترش بیش از پیش مناسبات دو کشور هستند. در عمل هم طی چند سال گذشته، روابط دو کشور دوست و برادر ایران و ازبکستان در بخش‌های مختلف و در تمام زمینه ها رو به گسترش بوده است.
اکنون، حجم همکاری‌های اقتصادی در سال 2021 با رشد 73 درصدی نسبت به سال گذشته به 431 میلیون دلار رسیده است به نظرم امکان افزایش این رقم به 2 میلیارد یورو در سال وجود دارد.
سوال: در نقشه های آینده ازبکستان برای ورود به آب های آزاد، کریدور«ازبکستان – ترکمنستان ایران – عمان» نیز مورد توجه قرار گرفته بود. ولی به نظر می رسد که این پروژه به عللی که برای ما معلوم نیست کندتر شده یا کاملاً متوقف شده است. در حال حاضر این پروژه در چه مرحله قرار دارد؟
نیرآبادی: کریدور حمل و نقلی و ترانزیتی چهارجانبه ایران، ازبکستان، ترکمنستان و عمان موسوم به موافقتنامه عشق آباد در سال 2011 بین کشورهای عضو به امضا رسیده است. به منظور اجرایی نمودن کریدور فوق شورای هماهنگی موافقتنامه مذکور با هدف تسهیل تردد در مسیر آسیای مرکزی به خلیج فارس و دریای عمان و بالعکس شکل گرفته و بر این اساس تاکنون چند نشست کارشناسی بین کشورهای عضو موافقتنامه برگزار گردیده است.
شیوع ویروس کرونا و مسائل و محدودیت های ایجاد شده در حوزه حمل‌و نقل و ترانزیت بین المللی ضرورت فعال سازی کریدور مذکور را دوچندان نموده است. این موضوع در دیدارهای آقای «رئیسی» رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران و آقای «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور جمهوری ازبکستان در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو شانگهای در «دوشنبه» تاجیکستان و همچنین سران کشورهای عضو «اکو» در «عشق آباد» مورد تاکید قرار گرفته است.
با توجه به تاکیدات روسای جمهور دو کشور جهت فعال سازی کریدور مذکور و جهت روان سازی این مسیر مقرر گردیده است که مقدمات کار برای برگزاری نشست وزرای حمل و نقل عضو این موافقت نامه به زودی فراهم شود.
سوال: کریدورها از طریق افغانستان که ازبکستان برای ایجاد آنها تلاش می‌کند می تواند بعداً به بنادر ایران نیز متصل شود. آیا این پروژه های حمل و نقل و لجستیک آینده دارند؟
نیرآبادی: ازبکستان کشوری دوگانه محصور در خشکی است و برای تامین نیازهای داخلی و همچنین صادرات کالاها و محصولات تولیدی نیازمند دسترسی به بنادر و دریای آزاد می‌باشد. به همین دلیل این کشور به صورت عاقلانه سیاست متنوع سازی مسیرهای ترانزیتی و حمل و نقلی را در پیش گرفته است. شیوع ویروس کرونا و محدودیت های شدید حملی و نقلی و ترانزیتی از سوی برخی از کشورها اهمیت پیگیری این سیاست را برای ازبکستان و سایر کشورها دوچندان نموده است.
در این زمینه افغانستان همواره مورد توجه کشورهای منطقه آسیای مرکزی به ویژه ازبکستان برای دسترسی به بنادر جنوبی ایران از جمله «بندرعباس» و«چابهار» و بنادر پاکستان قرار گرفته است. در مسیر ترانس افغان دو کریدور و مسیر تعریف شده است. نخستین مسیر اصلی از قلمرو افغانستان، کریدور ریلی و جاده‌ای «ترمذ - مزار شریف – هرات» و سپس مرزهای ایران و در نهایت بنادر جنوبی ایران در «بندر عباس» و «چابهار» است. مسیر 100 کیلومتری «ترمذ» تا «مزار شریف» از سوی ازبکستان تکمیل شده و بخش قابل توجهی از مسیر 225 کیلومتری خواف( ایران) تا هرات افغانستان نیز از سوی ایران احداث و به بهره برداری رسیده است.
با احداث و بهره برداری از مسیر 660 کیلومتری «مزار شریف- هرات»، راه آهن ازبکستان و ایران از طریق افغانستان به هم متصل می‌گردند و ازبکستان از این طریق می تواند به بنادر جنوبی ایران دسترسی پیدا کند. بر اساس مطالعات اولیه صورت گرفته هزینه احداث و تکمیل مسیر «مزار شریف- هرات» 2.7 میلیارد برآورد شده است. البته، نخستین و مهمترین چالش برای تحقق هر پروژه‌ای، امنیت است.
سوال: بنا به آمار رسمی میزان مبادلات کالا بین دو کشور در سال حدود 430 میلیون دلار است. دو کشور بزرگ چه نقشه هایی را برای همکاری اقتصادی دارند؟
نیرآبادی: خوشبختانه حجم روابط تجاری دو کشور در سال 2021 به 431 میلیون دلار رسیده است که در مقایسه با سال گذشته بیش از 73 درصد رشد داشته است. این حجم از روابط تجاری اگر چه روندی مثبت تلقی می گردد ولی متناسب با ظرفیت های بزرگ دو کشور در حوزه های مختلف اقتصادی و تجاری نیست.
با فعال سازی ظرفیت ها و امکانات موجود بین دو کشور، امکان افزایش حجم روابط تجاری به بیش از دو میلیارد یورو در سال وجود دارد. روسای جمهور دو کشور در دیدارهای اخیر خود در «دوشنبه» و «عشق آباد» بر توسعه و گسترش روابط اقتصادی و تجاری دو کشور تاکید کردند و اعلام نمودند که هیچ مانعی برای توسعه روابط وجود ندارد.
برنامه ها و رویدادهای مهمی از سوی طرفین برای ارتقا و افزایش همکاری های اقتصادی و تجاری از جمله تدوین نقشه راه همکاری های اقتصادی و تجاری دو کشور، برگزاری چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی، تجاری در تاریخ 20 و 21 فوریه 2022 در «تهران» و برگزاری همایش تجاری فعالان اقتصادی دو کشور در حاشیه آن، برگزاری نخستین نمایشگاه اختصاصی دستاوردهای تولیدی و صنعتی ایران در «تاشکند» و ... در نظر گرفته شده است.
سوال: روابط فرهنگی و انسانی میان ازبکستان و ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟ آیا دو کشور می‌توانند در حوزه توسعه گردشگری در جاده بزرگ ابریشم همکاری کنند؟
نیرآبادی: مردمان ایران و ازبکستان، هزاران سال همزیستی، دوستی و برادری و خاطرات مشترک را تجربه کرده اند. گذشته ما جدا نیست و بدون تردید، آینده این دو کشور نیز به هم پیوسته است. مردم ایران بسیار علاقه مند به مردم ازبکستان و شهرهای تاریخی این کشور هستند. بدون تردید در صورت افزایش همکاری های فرهنگی و افزایش زمینه های ارتباطی و تسهیل روادید، شاهد رشد گردشگری طرفین، به صورت بی سابقه ای خواهیم بود.
بسیاری از آثار فرهنگی از دوره تیموریان در ایران وجود دارد که مورد علاقه مردم ازبکستان است و در مقابل ایرانیان نیز علاقه زیادی به جاذبه های گردشگری در ازبکستان دارند. سالیانه میلیون ها ایرانی با اهداف گردشگری به کشورهای مختلف جهان سفر می‌کنند و ازبکستان نیز می تواند یکی از مقاصد مهم گردشگری ایرانیان باشد. همچنین طرف ایرانی آمادگی کاملی برای استقبال از گردشگران ازبکستانی دارد و پذیرای آن ها در شهرهای تاریخی و طبعیت بی همتای خود است.
در حال حاضر دو کشور بر روی برنامه اجرای گردشگری برای چهار سال آینده کار می‌کنند که سند آن آماده امضا است.
یکی از مهمترین بخش های این سند توجه به گردشگری زیارتی و همچنین مشارکت در برنامه های گردشگری است. علاوه بر این موضوع دیگری که در توسعه گردشگری میان دو کشور موثر است، وجود ارتباطات و حمل و نقل است. به همین منظور یک خط پروازی به صورت هفتگی میان پایتخت‌های دو کشور فعال شده است که با باز شدن شرایط قرنطینه، بی تردید حجم گردش مسافر میان دو کشور افزایش خواهد یافت.
در این زمینه برخی طرح های دیگر هم در دست بررسی و اجراست از جمله اضافه نمودن یک خط پروازی جدید میان دیگر شهرهای ایران و ازبکستان و همچنین خط اتوبوس رانی میان ایران و کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان می‌باشد.
در حوزه فرهنگی سند همکاری های فرهنگی نهایی شده است و به زودی به امضای مقامات دو کشور خواهد رسید و این موضوع گام مهمی در گسترش همکاری های فرهنگی دو کشور است.
سوال: آیا رؤسای جمهور دو کشور در نظر دارند در آینده نزدیک سفرهای متقابل را انجام دهند؟
نیرآبادی: از زمان آغاز به کار دولت آقای «رئیسی»، روسای جمهور ایران و ازبکستان دو بار در حاشیه اجلاس های منطقه‌ای در شهرهای «دوشنبه» و «عشق آباد» با یکدیگر دیدار نموده اند. این دو ملاقات بسیار ثمر بخش بوده و باعث تحرک بیشتری در توسعه روابط شده است.
با این وجود همچنان جای خالی دیدارهای اختصاصی بسیار احساس می شود. دو رئیس جمهور تاکنون از یکدیگر برای سفر به کشورهای خود دعوت کرده اند. امیدواریم که در سال جاری این سفرها انجام شود. همانطور که می دانید کشور ازبکستان در سال جاری میلادی میزبان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای است. ایران به عنوان کشوری که فرایند تکمیل عضویت خودرا در این سازمان آغاز کرده است یکی از مهمانان این نشست خواهد بود. امیدواریم بتوانیم پیش از این رویداد، مقدمات دیدارهای دو جانبه و اختصاصی دو رئیس جمهور را فراهم کنیم.
سوال: گزارش هایی مبنی بر آن که دولت ایران در نظر دارد برنامه لغو روادید برای شهروندان بیش از 60 کشور با هدف توسعه گردشگری را اجرا کند منتشر شده بود ولی فعلاً این اجرایی نشد. آیا ایران می تواند برای شهروندان ازبکستان رژیم بدون روادید برقرار کند یا جهت تسهیل رژیم روادید برای آنها اقدام نماید؟
نیرآبادی: در راستای توسعه گردشگری، برنامه هایی مختلفی از جمله لغو روادید با برخی از کشورها در دست بررسی و اجراست،در مورد ازبکستان این آمادگی وجود دارد تا با همکاری مقامات ازبکستان در مسیر لغو روادید حرکت کنیم.
لغو روادید و رفت و آمد آسان، عامل موثری در گسترش روابط گردشگری و تجاری دو کشور است و در راستای منافع متقابل مردم دو کشور می‌باشد .
سوال: آیا نقشه های همکاری در زمینه مبارزه با بیابانی شدن و کاهش آب آشامیدنی در منطقه آسیای مرکزی و استان های شرقی ایران وجود دارد؟
نیرآبادی: ایران و کشورهای منطقه آسیای مرکزی در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده اند. به همین دلیل مسئله آب و کمبود منابع آبی همواره برای این کشورها دارای اهمیت فوق العاده می‌باشد. متاسفانه تغییرات آب و هوایی طی سال های اخیر بحران کمبود منابع آبی و پیامدهای آن از جمله توسعه بیابان زایی، افزایش ریزگردها، تهدید امنیت غذایی ... را تشدید نموده است. آسیب ها و تبعات بحران های زیست محیطی مختص یک کشور نیست و در صورت وقوع هر بحرانی در یک کشور، کشورهای دیگر منطقه و همجوار نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بنابراین غلبه بر بحران ها و پیامدهای منفی ناشی از مشکلات زیست محیطی از جمله کمبود منابع آب و مبارزه با بیان زدایی نیازمند همفکری و همکاری همه جانبه کشورهای همسایه و همجوار است.
دریاچه ارومیه در ایران و دریاچه آرال در قلمرو ازبکستان طی سال های اخیر به دلیل کاهش نزولات آسمانی و کمبود منابع آب ورودی با مشکلات عدیده ای روبرو شده اند. همکاری و انتقال تجربیات ایران و کشورهای منطقه در زمینه مقابله با پیامدهای منفی بحران های زیست محیطی در حوزه فوق می تواند یکی از زمینه های همکاری باشد.
سوال: ایران که طی مدت طولانی ناظر سازمان همکاری شانگهای بود در نهایت امر در سال 2021 به عضویت این سازمان بین المللی پذیرفته شد. ایران با چه هدف به سازمان همکاری شانگهای پیوست و چه انتظاراتی از آن دارد؟
نیرآبادی: همانگونه که اشاره شد یکی از اولویت های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تعامل با همسایگان است. از مهمترین سازمان ها که جمع موثری از همسایگان را گردهم آورده همین سازمان همکاری شانگهای است. بی تردید با همفکری و همکاری دسته جمعی می توان بسیاری از مشکلات را برطرف نمود و منافع متقابل بسیاری را در حوزه های مختلف اقتصادی، تجاری و سیاسی و امنیتی جستجو نمود.
سوال: بازیگران بین المللی چه تأثیری بر روابط میان ایران و کشورهای آسیای مرکزی دارند؟
نیرآبادی: اگرچه بازیگران رقیب در روابط بین الملل دارای نقش هستند ولی پیوندهای فرهنگی، اقتصادی و انسانی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آسیای مرکزی به حدی گسترده است که می توان گفت کمتر بازیگری می تواند تاثیر مخربی بر روابط ایران و کشورهای آسیای مرکزی ایجاد نماید.
ایران از نخستین کشورهایی بود که نسبت به شناسایی استقلال جمهوری های آسیای مرکزی اقدام نمود. از همان ابتدا نیز رویکرد ایران به آسیای مرکزی بر مبنای احترام و همکاری بوده است و از هر ابتکاری که به توسعه و ایجاد ثبات در این منطقه منجر شده حمایت کرده و خواهد کرد. اما به طور خاص روابط ایران و ازبکستان یک روابط نهادینه، ذاتی و خارج از نفوذ بازیگران بین المللی و براساس منافع متقابل است.
دورنما و چشم انداز روابط دو کشور در تمام حوزه های دوجانبه و چندجانبه و همکاری های منطقه‌ای و بین المللی روشن است. در سال جدید، انتظار می رود با دیدار روسای جمهور دو کشور، دهها سند در حوزه های مختلف که زمینه ساز گسترش همه جانبه روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ازبکستان است، به امضا برسد.
سوال: موضوع افغانستان چه جایگاهی در روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی دارد؟
نیرآبادی: همکاری و تعامل نزدیکی بین ایران و ازبکستان در خصوص موضوعات و بحران های منطقه‌ای و بین المللی وجود دارد. یکی از این موارد، موضوع افغانستان است. در این زمینه دو کشور ارتباطات مستقیم و مستمری با یکدیگر دارند و در راستای تامین امنیت منطقه ای و ایجاد ثبات در افغانستان رایزنی می‌کنند. همچنین، ابتکارات رئیس جمهوری ازبکستان در زمینه توسعه صلح و ثبات در افغانستان مورد استقبال جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است .
انتهای پیام/ح
