خبرگزاری فارس لرستان- علی دهقانی؛ عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، ایده و رویکرد کشاورزی ارگانیک یک رویکرد جدید در دنیاست، اما در شهر و استان و کشور ما هنوز برنامه یا اقدامی مشخص در این رویکرد انجام نشده است، امیدواریم با تبلیغ و ترویج این جهت گیری شاهد بهره‌برداری صحیح از شرایط موجود توسط مردم و نهاد فضای سبز در داخل حیاط‌ها و محوطه‌ها باشیم.
کشت و کار ارگانیک شهری یک نظام تولیدی سازگار با شرایط بومی یا اصطلاحا بوم سازگار هست و در حقیقت کشاورزی منطبق بر طبیعت و بدون کاربرد مواد شیمیایی است.
منظور از ارگانیک واژه مطلق فقدان ماده شیمیایی نیست بلکه جهت گیری و رویکرد است، یعنی کشاورزی در جهت به حداقل رساندن مواد شیمیایی اعم از کود و سموم آفتکش شیمیایی که محصولات سالم برای مصرف کنندگان بدست می‌آید.
از اهداف این طرح آگاهی بخشی عمومی در جهت استفاده و بهره‌برداری از آب و خاک موجود ، تقویت خاک‌های زراعی و فضای شهر ی بدون استفاده و کنترل فرسایش خاک و کاهش آلودگی‌های ناشی از مصرف سموم و کودهای شیمیایی و همچنین کاهش آلودگی هوا و تعادل دادن به هوای محیط شهری است.
در واقع کمک به مسوولان فضای سبز شهری برای بهینه‌سازی فضاهای خالی شهری از نظر محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی است.
مسئله اینجاست که فضاهای خالی و خاکی داخل یا حواشی شهر وجود دارد که بعضا رها شده و استفاده نمی‌شود و یا به صورت سبزی و صیفی کاری در اطراف شهر استفاده می‌شود که این محصولات علاوه بر استفاده از کودها و سموم شیمیایی بعضا از فاضلاب شهری برای آبیاری آنها استفاده می‌شود.
وجود و تجمع مواد شیمیایی در کشت سبزیجات شهری به کرات طی بررسی‌های تحقیقاتی ثابت شده که تجمع ترکیبات سمی ناشی از نیترات و باقیمانده سموم شیمیایی اثرات زیانباری را بر سلامت شهروندان و محیط زیست دارد از طرفی اصلا مقاومت به سموم شیمیایی در مبارزه با آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز بروز پیدا کرده یعنی آفت‌کش‌هایی که استفاده می‌شود در خیلی موارد نه تنها باقیمانده آنها اثر منفی داره، بلکه تاثیری هم در کنترل این عوامل خسارت ندارند.
سبزی و صیفی هم اغلب و حسب عادت عمومی در باغچه‌ها و زمین‌های کوچک داخل یا اطراف شهرها کشت و تولید می شود، جزو محصولات تازه مصرف یا تازه خوری هستند که مستقیما و بدون طی هیچ فرایندی بجز یک شستشوی ساده ، وارد سبد مصرف عمومی و سفره غذایی مردم می‌شود.
تاکنون معمولا از زمین‌های کوچک داخل شهر یا حاشیه شهر یا باغچه‌های خانگی برای سبزیجات استفاده می‌کردند که علاوه بر حساسیت از نظر مصرف کودهای شیمیایی ، بخاطر آسیب‌های آفات و بیماری‌ها معمولا آفت‌کش‌های شیمیایی برای جلوگیری از خسارت به آنها استفاده می‌شود.
اما اکنون که شرایط محیطی و اقلیمی تغییر کرده و در شرایط کمبود آب دیگر به صرفه نیست و بهتر است به سمت محصولات مناسبتری با شرایط و محدودیت‌های جدید برویم که در این صورت تهدیدها به مزیت‌ها و فرصت‌های جدید تبدیل می‌شوند.
استفاده از بعضی گیاهان دارویی سازگار با محیط که در نزدیکترین اقلیم به اقلیم هر شهر رشد و رویش دارند و در واقع گیاهان مرتعی هستند که کمترین مشکل آفات و بیماری‌های گیاهی را دارند، کشت گیاهان دارویی مانند اسطوخودوس، بابونه، بومادران، زرشک بوته ای، همیشه بهار، گل محمدی و گل ختمی با نام بومی هیرو پیشنهاد می‌شود.
مزایا و برتری‌های کشت این دسته گیاهان در پر کردن فضای خالی نقاط شهری با کمترین هزینه و نهاده مصرفی است، از طرفی فعالیت و پویایی به حاصلخیزی خاک می‌دهد و از فرسایش یعنی شسته شدن همچنین از دست رفتن خاک سطحی توسط باد آب جلوگیری می‌کند.
این کشت علاوه بر اینکه نیاز آبی کمی دارند با نزولات آسمانی هم نیاز آبی شان تامین می‌شود و اصولا دیم هستند، نکته دیگر اینکه کمتر مورد هجوم آفات و بیماری‌ها هستند و نیازی به مصرف سموم آفتکش شیمیایی نیست.
با کشت به موقع این گیاهان کم توقع، طبیعتا از رشد علف‌های هرز ناخواسته در زمین‌های خالی هم که باعث زحمت و کاربرد سموم علفکش است جلوگیری می‌شود،نکته دیگر اینکه به دلیل مواد موثره خاص خود، مصرف‌‌های مختلف دارویی ، داروسازی و بهره‌برداری تغذیه‌ی دارند.
در کشاورزی ارگانیک در قالب طراحی‌های شهری می‌توان به صورت کشت‌های مخلوط بینابین کشت کرد که زیبایی خاص را به محیط می‌دهند و حتی بین درختان هر باغ یا باغچه هم بهتره از کشت این گیاهان دارویی کم توقع استفاده بشود.
این ایده و رویکرد یک رویکرد جدید در دنیاست، اما در شهر و استان و کشور ما هنوز برنامه یا اقدامی مشخص در این رویکرد انجام نشده است، امیدواریم با تبلیغ و ترویج این جهت‌‌گیری شاهد بهره‌برداری صحیح از شرایط موجود توسط مردم و مسوولان فضای سبز شهری در داخل حیاط‌ها و محوطه‌ها باشیم.
دکتر علی دهقانی؛ عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
انتهای پیام/م
