ترکش‌های کرونا بر فعالیت‌های آموزشی/ خشونت‌هایی که پشت قاب تلفن پنهان می‌مانند

به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، حالا دیگر حدود ۲ سال است  که کرونا ریشه دوانده و علاوه بر جان هایی که گرفته است، بسیاری از مشاغل و فعالیت ها را تحت تاثیر ضربه سهمگین خود قرار داده است، در این بین ضربه ای که با حضور کرونا به آموزش وارد شد، ضربه ای به مراتب پررنگ تر است.

اواخر سال ۹۸ بود که کرونا به کشورمان ایران وارد شد و آرام آرام سایه تعطیلی بر مراکز آموزشی افتاد، تعطیلی ناخواسته مدارس فضای جدیدی از آموزش‌ را به وجود آورد. خانه ها تبدیل به کلاس درس شد و موبایل ابزار آموزش؛ فاصله  میان معلم و دانش‌آموزان به وجود آمد و روابط و گفتگو  محصور در قاب تلفن شد.

اکنون با ورود کرونا، دانش آموزان از نیمکت ها و کلاس های حضوری به سرزمین ناشناخته ای تحت عنوان «آموزش مجازی» کوچ کرده بودند و با این ورودِ یکباره نظام آموزشی کشور به  آموزش مجازی، بدون وجود زیر ساخت ها و پیش نیازهای لازم چالش های اساسی را برای معلمان، دانش آموزان و والدین فراهم کرده بود.

شرایطی که بار استرس و اضطراب بسیاری را بر فرزندان و خانواده ها تحمیل می کرد، خانواده ها علاوه بر امر آموزش، نگران این بودند که  در فضایی قرار گرفته اند که به ناچار دانش‌آموزان را موبایل به دست کرده‌اند و از آسیب های حضور در فضای مجازی می ترسیدند.

ضلع دیگر این آموزش های مجازی، دانش آموزان بودند که  برخی از آنها از امکانات اولیه آموزش مجازی همچون داشتن گوشی هوشمند محروم بودند، مشکلات اینترنت و نابه سامانی شبکه شاد را هم باید به این موارد اضافه کرد. به طوری که می‌توان ادعا کرد در این موارد بسیاری از دانش آموزان به صورت مستقیم آسیب دیدند.

خشونت‌هایی که آنلاین شد

وقتی از تعلیم و تربیت سخن می گوییم، کمتر خانواده ای پیدا می شود که دغدغه تعلیم و تربیت فرزندش را نداشته باشد. همه آنها می گویند آرزویمان این است فرزندمان درس بخواند، ادامه تحصیل دهد، ازدواج کند تشکیل زندگی دهد و سر و سامان بگیرد و.... اما نقش والدین در این مسیر چیست؟حالا که آموزش ها مجازی شده است و بار مسؤولیت بیشتری بر دوش خانواده قرار گرفته است، چگونه باید در طی کردن این راه پر فراز و نشیب به فرزندانشان کمک کنند؟!

کرونا سبک زندگی و آموزشی دانش آموزان را  به یکباره تغییر داد، آنها را از شور و هیجان و جنبه سرگرمی مدرسه، بازی و گفتگو  با دوستانشان دور و به جنبه جدی آموزشی وارد کرد، در چنین شرایط ناملموسی علاوه بر نامانوس بودن شیوه آموزش مجازی، مشکلات عاطفی و آسیب های اجتماعی رنگ ویژه تری به خود گرفت.

خشونت ها و جدال های میان والدین و دانش آموزان بر سر درس، ارسال تکلیف و  پاسخ به معلم به  جدالی تبدیل شد که خود نمادی از خشونت پنهان کرونا بر دانش آموزان به شمار می رود و همه این جدال ها، دست‌مایه طنز ها و کلیپ های مجازی شد. غافل از آثار مخرب همان خشونت ها بر روحیه و شخصیت در حال تکامل فرزند و آسیب هایی که پخش این کلیپ ها و فایل های صوتی به همراه دارد.

از آموزش‌های مجازی خسته شده‌ایم

«لعنت به کرونا؛ با آمدنش همه چیز را به هم ریخته است مخصوصأ با این وضعیت آموزش مجازی که دو سال است ادامه دارد. دیگر خسته و بی‌حوصله شده ایم، بعضی روزها  صبح تا شب پای درس و تکلیف بچه هایمان هستیم و وقتی درس را متوجه نمی شود گاهی اوقات عصبانی می شویم...»

این سخن دسته ای از والدین است که از کرونا و آموزش های مجازی گلایه دارند،خسته و رنجور هستند و می گویند امیدواریم سرعت واکسیناسیون به خوبی پیش برود و بساط جهش های مختلف کرونا برچیده شود تا به روزهای عادی برگردیم.

مادری که یک  دانش آموز مقطع اول ابتدایی و یک دانش آموز پایه دهم متوسطه دوم دارد در گفتگو با خبرنگار فارس می گوید: من دو فرزند دارم یکی در پایه دهم و یکی هم در کلاس اول ابتدایی، هر کدام از آنها سختی های خاص خودش را دارد به خصوص آموزش مجازی برای دانش آموزان پایه اول دبستان امری دشوار است، آنها همین‌طور به خودی خود حواسشان پرت و تمرکزشان سخت است، چه برسد به الان که باید با موبایل درس بخوانند.

او از سختی مضاعف کارش می گوید و  می افزاید: من به عنوان مادری که شاغل هستم، در پیشبرد امور درسی فرزندانم در فضای مجازی مشکل بسیاری دارم، مدام از محل کارم باید با خانه تماس بگیرم که آیا فرزندم بیدار شده است؟ در کلاس حضور دارد یا نه؟ وقتی هم به خانه برمی‌گردم با خستگی، باید پای درس و مشق فرزندانم باشم تا تکالیفشان را انجام دهد اما با خشونت و جدال با فرزند موافق نیستم چرا که درک می کنم دانش آموزان تازه وارد محیط آموزشی جدیدی  شده اند آن هم محیطی که کاملأ مجازی است.

این مادر می گوید:  ما باید آستانه صبر و تحمل مان را بالا ببریم، فرزندان ما مقصر این وضعیت نیستند، با آنها همراهی کنیم و به عنوان ناظر بر فعالیتشان باشیم بگذاریم خودشان یاد بگیرند، نه اینکه با پرخاشگری رفتار کنیم و یا تکالیفشان را خودمان انجام دهیم و به یادگیری و تحصیل او لطمه وارد کنیم.

به سراغ مادر یکی از دانش آموزان پایه نهم متوسطه اول رفتم که از او هم در مورد تجربه روزهای آموزش مجازی بپرسم، مادر این دانش آموز کلاس نهم از حساسیت ویژه مقطع تحصیلی دخترش سخن گفت: امسال که دخترم به کلاس نهم رفته است با توجه به مقوله انتخاب رشته، حساسیت بیشتری داریم که یادگیری و نمراتش خوب باشد و افت تحصیلی نداشته باشد تا بتواند به رشته مورد علاقه اش وارد شود.

او اضافه می کند: آموزش مجازی سختی های خاص خودش را  برای معلم، دانش آموز و والدین دارد ما هیچ تجربه ای از آموزش مجازی نداشتیم و یکباره وارد فضای آموزشی از طریق گوشی شدیم که مدام  نگران آسیب آموزش مجازی که گاهی باعث افت کیفیت تحصیلی می شود و آسیب هایی که مدام فرزندمان باید پشت گوشی باشد، هستیم.

این مادر می افزاید: دعا می کنم ای کاش زودتر کرونا تمام شود و مدارس باز شوند، این حرف فقط حرف من نیست همه مادرهایی که فرزند محصل دارند، این حرف را می زنند.

«بعضی مواقع که فرزندم تکلیفش را به درستی انجام نمی داد یا دیر انجام می داد از او عصبانی می شدم و بر سر او فریاد می زدم» این سخنان را هم مادر چند دانش آموز در کلاس های ششم، هفتم، سوم و اول ابتدایی بیان کردند.

 این والدین می‌گویند وقتی که آموزش مجازی شد، سختی کار مادران هم بیشتر می شد آنقدر سخت که گاهی اوقات از اینکه بخواهیم به فرزندمان چند بار یک موضوع را بگوییم یا بخواهیم تکالیفشان را سریع تر انجام دهند از کوره در می رویم؛ تکالیفی را معلمان برای حل کردن می فرستادند و بعضی موقع فرزندانمان به موقع آنها را ارسال نمی کردند، عصبانی می شدیم و بر سر آنها فریاد می زدیم گاهی هم برای اینکه اسم فرزندانمان جزء کسانی نباشد که تکلیفش را ارسال نکرده است خودمان به جای او پاسخ را می فرستادیم.

معلمی در فضای مجازی/ آغاز فعالیت اول صبح، پایان شاید آخر روز !

«تدریس و آموزش برای معلمان چه در شرایط حضوری و چه مجازی برقرار است، باید مثل همانند روزهای مدرسه صبح زود بیدار شویم به کلاس درس که این روزها یکی از اتاق های خانه مان است برویم، تخته وایت برد را نصب کنیم مطالب را بنویسیم تلفن را در حالت فیلم برداری قرار دهیم و سلامی پر شور و نشاط به دانش آموزان داشته باشیم.»

اینها گفته های معلمانی است که در روزهای آموزش مجازی نقش  شان پر رنگ‌تر شده است و برای تعلیم و تربیت آینده سازان کشور تمام وقت مشغول هستند، تعدادی از این معلمان که با خبرنگار فارس مصاحبه داشتند از چالش ها و معضلات پیش روی آموزش مجازی سخن گفتند: در مقوله آمورش مجازی، با آسیب ها و چالش های بسیاری رو به رو هستیم; از تلاش برای تسهیل یادگیری تا تهیه و تولید محتواهایی که به این یادگیری سرعت ببخشد، در کنار این چالش ها، زیرساخت‌های ضعیف اینترنتی و آموزش مجازی کلافگی ها را بیشتر کرده است. گاهی با دانش آموزانی مواجه هستیم که یا به تلفن هوشمند دسترسی ندارند و یا در منطقه سکونت آنان زیر ساخت اینترنتی ضعیف است.

آنها علاوه بر اینکه از زیرساخت های آموزشی گلایه دارند نگران آسیب های مخرب آموزشی مجازی بر دانش آموزان و معلمان هستند.

به نظر این معلمان، در سیستم آموزش مجازی معلمان و دانش آموزان، دچار آسیب های مختلف می شوند. از آسیب های جسمی مانند دردهای چشمی و اختلالات اعصاب گرفته تا کاهش اعتماد به نفس در دانش آموزانی که اکنون در مرحله شکل گیری شخصیتی هستند و دوری از محیط شاداب مدرسه به عنوان کانون تعلیم و تربیت آنها را به انزوا برده است.

این معلمان البته دغدغه دیگری هم دارند که از آن ناراحت و دلگیر هستند و بیان می کنند:  از والدین انتظار داریم با صبر و حوصله بیشتری در امر تحصیل فرزندانشان مشارکت داشته باشند، دیدن صحنه های خشونت بر فرزندان یا صداهای بغض آلود و درد دل برخی از دانش آموزان که فشار والدین بر آنها بیشتر شده است، دل ما را به درد می‌آورد.

آنها می گویند: تکالیف و مسائل و درس هایی که به بچه ها داده می شود علاوه بر جنبه تعلیم، جنبه تربیتی ویژه ای هم دارند، اگر تکلیف به دانش آموزان داده می شود برای این است که یادگیری اش تقویت شود اما گاهی والدین این موضوع را فراموش می کنند، آنقدر دانش آموز را به تکلف می اندازند که استرس تمام مطالب را از ذهن او دور می‌کند یا گاهی اوقات هم خودشان دست پیش می گیرند و تکالیف را به جای دانش آموز پاسخ می دهند اما آیا هدف آموزش این است؟!

ما از والدین توقع نظارت و حمایت داریم، می خواهیم که نسبت به تعلیم و تربیت فرزندشان بی توجه نباشد قدم به قدم همراه او گام بردارند اما نه با خشونت نه با سرزنش و نه با تبدیل کردن خود به دانش آموز.

این معلمان اضافه می کنند: همه معلمان روزهای سختی را پشت سر گذاشته اند و برای آموزش دانش‌آموزان در ایام همه گیری کرونا زحمت زیادی کشیده اند، اما باید بپذیریم که این آموزش ها جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد؛ چرا که هر اندازه  هم معلمان برای تدریس دانش‌آموزان متحمل سختی شده اند در نهایت آن تعاملی که معلم با دانش‌آموز در کلاس درس حضوری دارد، در آموزش آنلاین نیست.

به جای سرکوب، کمی صبور باشید

تعدادی از دانش آموزان نیز در گفتگو با خبرنگار فارس به طور مشترک از یک موضوع سخن می گویند: «ما را درک کنید، همراه و مشوق ما باشید؛ استرس و اضطراب ما را با پرخاشگری دوچندان نکنید.»

این دانش آموزان که از مقاطع مختلف تحصیلی می گویند: فضای آموزش مجازی برای ما هم سختی های زیادی دارد، چرا که در نهایت بار یادگیری بر دوش ما است پس نمی توانیم نسبت به آن بی تفاوت باشیم، ما در طول روز ساعت ها باید از پشت گوشی تلفن آموزش ببینیم، یادگیری مجازی شان برخی از دروس دشوار است، خیلی ها فکر می کنند که  در آموزش مجازی، دانش آموزان راحت‌تر هستند و ما مشغول سرگرمی و خوشی هستیم، اما نه برای همه اینطور نیست، به یک چشم ما را نبینید.

این دانش آموزان با مقایسه آموزش های حضوری و مجازی می گویند: به هیچ عنوان کیفیت آموزش حضوری با آموزش مجازی قابل مقایسه نیست، در مدرسه ما فقط به دنبال آموزش یا آنچه که به عنوان تعلیم مرسوم است نبودیم بلکه جنبه تربیت و فعالیت های اجتماعی، هنری و فرهنگی، شرکت در مراسم و مسابقات هم برای ما به موازات تعلیم پیش می رفت و روحیه شادابی داشتیم اما از زمانی که آموزش ها مجازی شد دیگر کسی حواسش چندان به جنبه تربیت و فعالیت های مشوقانه نیست، همه به دنبال تعلیم هستند و  عده ای  از معلمان و والدین هم یادشان رفته است دانش آموزان دارای روح هستند و به روحشان هم آموزش دهند!

آنها از والدین به عنوان کسانی که در این روزهای آموزش مجازی نقش ویژه ای در تعلیم و تربیت دارند، خواستار درک  و همراهی بیشتری هستند و اظهار می کنند: همه ما از دغدغه ها و نگرانی والدینمان آگاه هستیم و معتقدیم پدر و مادر همیشه خوشبختی فرزندش را می خواهد اما از آنها  تقاضا داریم صبوری بیشتری داشته باشید و با ما مدارا کنید، ما تجربه آموزش مجازی را نداشته ایم از شما می خواهیم مشوق و همراه و ناظر بر فعالیت های ما باشید نه اینکه با تنش و جدال کاری کنید که محیط امن برای ما نا امن شود و حاصلش همین کلیپ هایی شود که کودکان یا به معلم خود دروغ می گویند یا با بغض و ناراحتی پاسخ معلمشان را می دهند.

آنها می گویند: واقعا دلمان برای مدرسه، هیاهو و نشاط، دیدن معلمان و دوستانمان، اردوهای دسته جمعی تنگ شده است، هیچ وقت فکرش را نمی کردیم که این‌طور از مدرسه دور بیفتیم، یادمان هست نزدیک به اواسط اسفند ۹۸ بود که مدرسه را تعطیل کردند و گفتند بروید بعد از عید کلاس ها بازگشایی می شوند اما از آن روز عیدها گذشت و هنوز خبری از بازگشایی نیست، البته تدارکی دیده شده است که روزهایی از آموزش به صورت ترکیبی حضوری و مجازی باشد اما آنقدر  اضطراب وجود دارد و زمان محدود است که نمی فهمیم چطور به مدرسه رفته ایم.

یکی از دانش آموزان که کلاس اول ابتدایی است و تازه وارد محیط آموزشی شده است توجهم را به خودش جلب کرد، به سراغش رفتم و نامش را پرسیدم که با خنده ملیحی پاسخ داد من امیر عباس هستم؛ گفتم: امیر عباس کلاس اول و مدرسه چطور است و او گفت: مادرم می گوید فعلا کرونا هست و نمی توانیم به مدرسه برویم باید با گوشی درس بخوانیم اما وقتی دارم با گوشی درس می‌خوانم، خیلی خسته می شوم.

امیرعباس با خنده قشنگی که بر لبانش نقش می بندد می گوید: دوست دارم با آرش(دوست صمیمی و همکلاسی) به مدرسه بروم، کیف هایمان را برداریم و با سرعت به مدرسه برویم.

این دانش آموز کلاس اولی می گوید: خانم معلممان هر روز به ما می گوید دعا کنید که کرونا تمام شود تا بتوانیم با هم در کلاس درس بخوانیم، من هم همیشه دعا می کنم که کرونا تمام شود تا به مدرسه بروم.

والدین بدانند خشونت روش مؤثر تربیتی نیست

یک کارشناس ارشد حوزه  روان شناسی و مشاوره می گوید: موفقیت تحصیلی فرزندان، همواره یکی از دل‌مشغولی‌های اساسی و  همیشگی پدران و مادران است، طبق پژوهش های بسیاری که انجام شده است می توان به این نتیجه رسید که نقش خانواده  در موفقیت تحصیلی فرزندان نقش غیرقابل انکاری است.

فاطمه ستاری در گفتگو با خبرنگار فارس ادامه می دهد: متاسفانه شیوع کرونا بر بخش آموزشی جامعه سایه گسترده ای انداخت و منجر به تعطیلی این محیط ها شده است، در این بین دغدغه  اصلی این است که در شرایطی که نوع آموزش تغییر کرده است والدین و معلمان چگونه عمل کنند که دانش آموزان، کمترین آسیب ممکن را در حوزه های مختلف اعم از تحصیلی و اجتماعی ببینند؟

وی بیان می‌کند: گاهی اوقات والدین و معلمان برای اینکه دانش آموز را به سمت درس سوق بدهند از شیوه های تربیتی موسوم به تربیت پرخاشگرانه استفاده می کنند اما آسیب های پرخاشگری در حوزه تحصیلی به این صورت است که اساسأ هر اعمال فشار و خشونت در یادگیری، دارای آثار ویرانگری است و می تواند نتیجه معکوسی داشته باشد و دانش آموز را نسبت به درس خواندن دلسرد کند، همچنین اکثر فرزندانی که در محیط  خشن پرورش می یابند، این خشونت را یاد گرفته و گاهی بر روی ضعیف تر  از خودشان  مثل خواهر و برادر کوچک تر خود اعمال می کنند و یا گاهی هم فرد دچار آسیب هایی از  جمله اضطراب های شدید می شود.

تحصیل شیرین است، آن را با خشونت تلخ نکنید

ستاری با تأکید بر اهمیت حمایت والدین و معلمان از فرزندان می گوید: فرزندان شما برای باسواد شدن و کسب مدارج بالای علمی علاوه بر امکانات آموزشی مورد نیاز، به طور ویژه به حمایت ها و تشویق، احساس امنیتی که شما به آنها می دهید نیاز دارند، این حمایت ها می تواند آینده درخشان فرزندانتان را رقم بزند.

این کارشناس حوزه مشاوره و فعال در مراکز مثبت زندگی بهزیستی، با مقایسه وضعیت آموزش ها در بستر حضوری و فضای مجازی، بر اهمیت صبوری والدین و معلمین تأکید کرده و اظهار می‌دارد: آموزش های مجازی نمی تواند جایگزین آموزش های حضوری باشد و در شرایطی که به ناچار با آموزش های صرف مجازی مواجه شده ایم لازم است که خودمان را با این شرایط تطبیق دهیم؛  با صبوری بیشتری به خصوص در مقاطع پایین تر تحصیلی مانند مقطع ابتدایی،  به آموزش کودکان بپردازید  و در مسیر یادگیری از هر گونه خشونت کلامی مانند تو نمی فهمی، خنگ هستی، حواست نیست و یا خشونت های  فیزیکی و جسمی خودداری کنید، چرا که هرگز این خشونت سبب رشد و ترقی فرزند شما نخواهد شد.

وی اضافه می‌کند: کمی هم  به فرزندان خودتان حق بدهید، برای یادگیری یک موضوع آنها را سرزنش نکنید و با وسواس زیاد سبب ناراحتی خود و آنها نشوید، باور داشته باشید که آموزش مجازی خود به قدر کافی برای دانش آموزان سخت است.

ستاری نقش والدین در آموزش را نقش نظارتی دانسته و عنوان می کند: نقش والدین در آموزش های مجازی هم راستا با حضور معلمان، نقش برجسته ای است که باید آن را به صورت  نقش نظارتی ایفا کنند، نه اینکه والدین برای جبران خلأ آموزشی فرزندشان، تبدیل به دانش آموز شوند؛ باید بدانیم که در آموزش و به طور ویژه  شرایط کنونی آموزش مجازی  بدون نظارت،کنترل و حمایت یادگیری آن چنان که باید و شاید محقق نمی شود.

از فعالیت‌های سرگرم‌کننده و نشاط بخش در کانون خانواده غافل نشوید

این کارشناس ارشد حوزه روان شناسی با تأکید بر اهمیت ایجاد محیط امن در خانواده و پرداختن به جنبه های نشاط جهت گسترش مهارت های اجتماعی فرزندان گفت: کانون گرم خانواده همواره آغوشی امن برای فرزندان است هر چقدر که صمیمیت و همدلی در این کانون بیشتر باشد، رشد فرزندان هم پربارتر خواهد بود،  ایجاد محیطی امن و آرام در خانواده از وظایف والدین است.

او در توصیه ای به والدین گفت: حالا که روزهای دشوار کرونا بر زندگی ها سایه انداخته است و قرنطینه خانگی باعث دوری از اجتماع شده است، خودتان اسباب نشاط را فراهم کنید؛  یک روز در هفته را به عنوان «روز بدون گوشی» برای تمامی اعضای خانواده اختصاص دهید و با انجام فعالیت‌های سرگرم کننده خانوادگی به کودک و نوجوان یادآوری کنند که بدون تلفن همراه هم می‌توان از لحظات لذت برد.

اکنون که فرزندانتان از شرایط فعالیت های عملی، ورزشی و هنری در مدرسه دور هستند، در محیط خانه شرایطی ایجاد کنید که دانش آموزان به فعالیت های عملی، ورزشی و تفریحی بپردازند، این امور قطعأ در شادابی و روحیه فرزندان تأثیر دارد.

انتهای پیام/س/ع