ادبیات مدافعان حرم ظرفیت ترجمه به زبان‌های دیگر را دارد/ ضرورت احاطه مترجم بر فرهنگ دفاع مقدس و مقاومت

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس؛ مجتبی رحماندوست عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در بیست و سومین نشست از سلسله نشست های تخصصی جشنواره ملی ترجمان فتح با اشاره به این‌که ترجمه باید حائز روح بومی و ایرانی داشته باشد، ادامه داد: به همین دلیل کتاب های تحلیل شفاهی که روح بومی و ایرانی و روستایی دارد چاپ مکرر خورده است و غربی ها، موضوعات خشن در زندگی و در متن کشور خودشان به اندازه کافی دارند و اکنون چشم شان به دنبال رمان های جنگی نیست و بومی پسند شده است. 

وی با اشاره به ظرفیت ادبیات مقاومت برای ترجمه به سایر زبان‌ها گفت: ادبیات مدافعان حرم ظرفیت ترجمه به زبان‌های دیگر را دارد و این ترجمه، شامل تمامی گونه‌های ادبیات می‌شود؛ یعنی لازم نیست که ما فقط به رمان فکر کنیم تاریخ شفاهی، خاطره، داستان کوتاه، زندگی نامه شعر و قاب های و گونه های مختلف می تواند موضوع ترجمه قرار بگیرد و همین معیارها را باید داشته باشد. 

ضرورت توجه به ذات دفاع مقدس در ترجمه

رحماندوست، با تاکید بر این‌که آثاری باید ترجمه شود که نشان دهد جنگ ما یک جنگ وحشی، خشن و داعشی نبوده است، ادامه داد: جنگ ما جهاد فی سبیل الله و جهاد در راه خدا بود و روح معنوی و الهی بر این دفاع حاکم شد. روح حاکم بر این فرهنگ که در موقع تکلیف مداری و جهاد در راه خدا بود باید در این آثار متجلی باشد. 

به گفته این پژوهشگر حوزه مطالعات جهان، کتاب هایی قابلیت ترجمه را دارد که به حضور اهل تسنن و ادیان دیگر هم اشاره شود چرا که ما از کمک این افراد در دوره دفاع مقدس بهره مند بوده ایم. همچنین افرادی از سایر کشورها و ملل همچون افغانستان و عراق، که در مقاومت و دفاع از حرم نقش آفرین بودند در این ادبیات باید مورد توجه باشد.

آشنایی مترجم با زبان هدف

دبیرکل اسبق و عضو هیات امناء جمعیت دفاع از ملت فلسطین با تأکید بر این که باید پیام این اثر جهانی باشد ، اظهار کرد: یک پیام کوچک منطقه ای و در یک چارچوب مرزی کوچک نباشد. معیارهای مترجم از دید من این است که زبان مقصد مترجم باید زبان مادری اش باشد حداقل اگر توسط فردی که زبان مادری اش نیست ترجمه شده یا ویراستاری توسط کسی که زبان بومی اش است صورت بگیرد. 

مشاور پیشین رئیس‌جمهور در امور ایثارگران، شهروندان دیگر کشورها که رایزنان فرهنگی و سفرای ما در آن جا مستقر هستند را یکی از ظرفیت‌های ترجمه ادبیات مقاومت دانست و گفت: این افراد، با سفارت ما و ادبیات ما ارتباط سیاسی و فرهنگی و اجتماعی دارند که ظرفیت بالقوه ترجمه ادبیات دفاع مقدس و مقاومتی هستند.
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، از دیگر معیارهای مترجم را تسلط به فرهنگ دفاع مقدس علاوه بر تسلط به زبان مبدأ و مقصد دانست و گفت: مترجم باید به غیر از تسلط بر دو زبان مبدأ و مقصد، در حوزه دفاع مقدس، ادبیات مقاومت و فضای موضوع ترجمه نیز تسلط نسبی داشته باشد، در غیر این صورت ترجمه لفظ به لفظ و جمله به جمله و بیگانه از فرهنگ صورت می دهد و ممکن است که ترجمه با روح کار هم مغایر از آب در بیاید. 

به گفته رحماندوست، مترجم خوب نمی تواند با مطالعه یک کتاب اقدام به ترجمه نماید و مدعی ترجمه باید تعداد مناسبی کتاب در آن فضا مطالعه کرده باشد و فرهنگ موجود در کتاب های دیگر آشنایی داشته باشد. 

موانع و تهدیدها

وی با اشاره به موانع و تهدیدهای ترجمه گفت: در این راه، محدودیت‌ها و موانع متعددی وجود دارد از جمله این‌که یافتن مترجم بومی کار آسانی نیست؛ باید ناشر مستقر در کشور مقصد کتاب را چاپ کند، که البته پیدا کردن چنین ناشرانی نیز کار ساده ای نیست. همچنین یافتن کتاب هایی که برای مخاطب خارجی مناسب باشد مثلاً پیام های فرامرزی داشته باشد که این نیز کار ساده ای نیست. 

این نویسنده ی ادبیات مقاومت، چالش بعدی را سازمان دهی امر ترجمه در ایران دانست و گفت: هزینه بالای ترجمه تهدید بعدی برای این موضوع است بطوریکه گفته می شود ترجمه 3 الی 4 هزار دلار هزینه دارد. همچنین، حساسیت برخی از کشورها نسبت به کتاب های ایرانی با محوریت مقاومت است. 

معیارها و بایستگی ها و لوازم ترجمه

عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، با اشاره به آشنایی مترجم با اصطلاحات خاص گفت: مثلا به کار بردن کهنه سربازان که اصطلاح درستی نیست و اهانت است که در فرهنگ خودمان، عبارت پیشکسوت جنگ داریم و رزمنده؛ فارغ از این که هر کشوری چه کلمه ای می خواهد برای رزمند خود استفاده کند.

وی با بیان این‌که باید ترجمه و نشر اثر یک کار خود اتکای اقتصادی باشد ادامه داد: باید ترجمه کتاب طوری باشد که حتی اگر در ابتدا هم نیاز به حمایت داشته باشد در چاپ های بعدی جایگاه خود را پیدا کند و اقتصادی باشد. 

این فعال سیاسی و فرهنگی افزود: دیده شده است که یک کتاب دفاع مقدس به انگلیسی ترجمه شده و یک مترجم آلمانی نیز آن را از انگلیسی ترجمه کرده است بدون شک بعضی از این تحریف ها در این اثر راه پیدا می کند. بنابراین کتاب باید از زبان اصلی به زبان مخاطب ترجمه شود و نه با زبان واسطه. 

این شاعر انقلابی با تاکید بر این‌که مترجم نباید فقط کتاب را ترجمه کند بلکه باید تا پای نشر آن پای کتاب بماند ادامه داد: مترجم باید بررسی کند که آیا این کتاب مورد پسند قرار گرفته است یا خیر، اگر چنین روندی را دنبال کند در می یابد چه کتابی را ترجمه کند و چه کتابی را ترجمه نکند و مأموریت خود را بعد از ترجمه پایان یافته بداند. 

رحماندوست حمایت از حقوق مؤلف، تدوینگر، مترجم و ناشر را از الزامات موفقیت ترجمه ادبیات مقاومت دانست و گفت: در عرصه ترجمه باید سازمان هایی باشد که مطالبه گر باشد و اقدامات را نظارت کند، چراکه در این کشور بسیار فرهیخته داریم. 

عضو پیوسته فرهنگستان هنر تاکید کرد: مبادا نویسندگان و مترجمان ما برسند به جایی که کتابی بنویسند از فرهنگ و روح آنچه باید در کتاب فارسی بیاید که کم بگذارند و آفتی که در جشنواره های فیلم وجود دارد برای ترجمه هم می تواند وجود داشته باشد. فرد مؤلف کتاب موظف است فرهنگ خودمان را در کتاب متجلی و متبلوذ کند حتی اگر قابلیت ترجمه داشته باشد. 

انتهای پیام/