به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، فقر، کمبود امکانات، جرم و جنایت، اسکان غیر رسمی، حضور افراد بی‌هویت و ده‌ها مورد دیگر همگی از ویژگی‌های مناطق کم برخوردار مشهد بوده که امروزه به نام حاشیه شهر این شهرستان معروف شده است.
این مناطق که برخی از آن‌ها به شعاع سه تا چهار کیلومتر از حرم مطهر رضوی فاصله دارند، سال‌هاست که ورد زبان رجال سیاسی، بزرگان شهر و مدعیان محرومیت‌زدایی در مشهد هستند اما رفته رفته با گذشت زمان و افزایش نرخ تورم نه تنها این منطقه مغفول مانده بلکه جمعیت آن هم بر خلاف امکاناتش رشد پیدا کرده است.
ششمین شورای اسلامی شهر مشهد امسال با شعار رسیدگی به حاشیه شهر و آبادانی این منطقه روی کار آمد؛ در همین رابطه سید ابراهیم علیزاده رئیس کمیسیون ویژه ساماندهی حاشیه شهر مشهد گفت‌وگو کردیم تا از برنامه‌های وی برای این منطقه حساس شهری آگاه شویم.
فارس: در دوره قبل شورای شهر واژه مناطق کم برخوردار بجای حاشیه شهر استفاده می‌شد، دلیل استفاده از واژه حاشیه شهر توسط شورای ششم چیست؟
تلاش می‌کنیم که کلمه حاشیه شهر به کار برده نشود، البته هنوز اسم کمیسیون را تغییر ندادیم، فعلا باید نام این کمیسیون همان حاشیه شهر بماند تا زمانی که تغییر در حاشیه شهر ایجاد شود چراکه معتقدیم هنوز فاصله خدمات حاشیه و متن بسیار زیاد است.
متاسفانه مردم به فاصله سه کیلومتر در اطراف حرم مطهر در محرومیت و کمبود امکانات به سر می‌برند، منطقه سجادیه از ۴۰ سال پیش هیچ تغییری نکرده‌است، این‌ها هم جزو مردم و کسانی هستند که پای انقلاب و کشور ایستاده‌اند و باید از امکانات شهری بهره‌مند شوند.
فارس: فکر می‌کنید شورای شهر در این دوره بتواند وضعیت حاشیه شهر مشهد را متحول کند؟
دولت باید پای کار مشهد و حاشیه شهر بیاید و اگر این اتفاق نیفتد تنها شورا و بودجه‌های شهرداری اثرگذاری زیادی در این مناطق نمی‌تواند داشته باشد؛ امیدواریم بودجه ردیف مستقل در مجلس تصویب شود، ما خدمات ملی می‌دهیم و بودجه محلی می‌گیریم به همین دلیل حاشیه شهر که جزو متن است به دلیل کمبود امکانات به حاشیه رفته و حاشیه شهر شده است.
فارس: خبری مبنی بر آمادگی شورا در خصوص آوردن پهنه‌هایی از حاشیه به متن شهر آمد، آیا این موضوع از نظر شما مفید است؟
دو بحث وجود دارد، بخشی از حاشیه شهر داخل محدوده هستند و بعضی از آن‌ها در حریم شهر قرار دارند، به نظر بنده فعلا بخش داخل محدوده بسیار مهم است و باید به صورت جدی روی آن کار کرد اما از حریم نباید غافل شد، مشاور مطالعاتی روی موضوع پهنه بندی حریم شهر مشهد انجام داده‌اند که جزو نواقص طرح جامع هم بوده و این مطالعات تحویل شهرداری شده است که به نظر می‌رسد جزو برنامه‌های کمیسیون شهرسازی شورا است.
تا زمانی که پهنه بندی تصویب و ابلاغ نشود بحث گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی یا همان حاشیه‌نشینی ادامه خواهد داشت.
پیش از اینکه به حریم برویم باید بدانیم که ما در کل مشهد ۶ هزار و ۸۰۰ هکتار زمین خالی داریم که بیش از ۴ هزار و ۷۰۰ هکتار آن در حاشیه شهر و محله های هدف بازآفرینی کمیسیون حاشیه شهر قرار دارد(بخش عمده ای در شمال و شمال شرق و بخش کمی هم در شمال غرب) که باید تعیین تکلیف و ساماندهی شود.
طرح تفصیلی شمال شرق مشهد ضعیف است
فارس: شورای شهر مشهد در این دوره چه برنامه‌ای برای حاشیه شهر دارد؟
ما دو یا سه معضل اصلی در حاشیه شهر داریم، اول اینکه ما طرح‌های تفصیلی شمال و شمال شرق بسیار ضعیف تهیه شده است؛ تمام مطالعات طرح‌های جامع و تفصیلی متعلق به سال ۸۸ و ۸۹ بوده و سال ۹۳ مصوب شده و حالا در شرایطی که وضعیت آنجا تغییرات زیادی داشته طی این سالها، قرار است اجرا شود! از نظر ما دوره اجرای این طرح گذشته است و اجرایش باعث نارضایتی مردم می‌شود، همان اتفاقی که با ابلاغ طرح تفصیلی جنوب غرب در مناطق ۹ و ۱۱ افتاد و باعث نارضایتی زیاد مردم شد.
از طرفی تمام کشور به خصوص مشهد، به دلیل دو دوره تورم‌زا دیگر ساخت ساختمان‌های دو یا سه طبقه برای سازنده صرف اقتصادی ندارد و این در طرح‌های تفصیلی در نظر گرفته نشده است. از طرفی تراکم در نظرگفته شده در طرح های تفصیلی با نیاز مردم به مسکن در تعارض است و این خود می‌تواند عاملی برای حاشیه نشینی شود.
ضرورت توافق با بزرگ مالکان زمین‌های مشهد
یکی از مشکلات طرح‌های تفصیلی شمال و شمال شرق این است که در بحث سرانه های خدماتی کمبودهای کل شهر را در اینجا درنظر گرفته اند در صورتی که اگر برای مالک صرفه اقتصادی نداشته باشد حاضر به توافق نیست و عملا این موضوع با مشکل روبرو می‌شود.
ما باید صرف اقتصادی برای بزرگ مالکان ایجاد کنیم و پیش از اینکه ساخت و ساز بی رویه و غیررسمی صورت بگیرد آنجا را ضابطه‌مند کنیم، شهرداری باید با بزرگ مالکان توافق و تعیین تکلیف کند تا امکان پاسخگویی و تامین سرانه‌ها فراهم شود؛ زمانی که موضوعی برای فرد صرف اقتصادی نداشته باشد توافق نمی‌کند و آبادانی صورت نمی‌گیرد.
تمرکز ما روی بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) است تا اینکه این منطقه نقطه ثقل شهر قرار گیرد
اراضی قولنامه‌ای، وقفی و آستانه‌ای معضلی دیگر حاشیه شهر مشهد است و باید برای آن‌ها در فضای میان دستگاهی هم امکان صدور مجوز ایجاد شود، اگر این موضوعات حل و تعیین تکلیف شوند، مسیر توسعه متوازن شهر به سمت شمال و شمال شرق را رقم می‌زنیم، تمرکز ما روی بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) است تا اینکه این منطقه نقطه ثقل شهر قرار گیرد اما اکنون این‌گونه نیست و شهر به سمت غرب و شمال غرب توسعه یافته است. این اتفاقات و معضل‌ها باید حل شود تا توسعه برابر چهارچوب و ضوابط ایجاد شود، پس از آن برنامه ما ایجاد شغل و از بین بردن فقر در حاشیه شهر است.
فارس: چگونه می‌توان برخی موضوعات اجتماعی و فرهنگی را در حاشیه شهر اصلاح کرد؟
ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در حاشیه شهر مشهد فقر است پس باید در گام اول روی این موضوع برنامه ریزی کنیم و برای این موضوع شورا به تنهایی نمی‌تواند کاری انجام دهد بلکه به مدیریت یکپارچه شهری نیاز است و باید همه دستگاهها پای کار بیایند، با توجه به اینکه یک سوم جمعیت ما در حاشیه شهر است و ارائه خدمات در این مناطق به شدت ضعیف است دولت باید بودجه مستقل با رقمی مناسب در نظر بگیرد و آن را جزو برنامه‌های اصلی مجلس و دولت قرار دهد تا بتوانیم در یک دوره زمانی حاشیه را تبدیل به متن کنیم.
یک میلیون و ۲۵۰ هزار حاشیه نشین بدون در نظر گرفتن بی هویت‌هاست
فارس: با توجه به اینکه آمار جمعیتی یکی از موارد ضروری برای برنامه ریزی است، آیا آمار جدیدی از حاشیه نشینان مشهد دارید؟
آخرین آمار ما متعلق به سال ۹۵ است که بر اساس آن ۳۰ درصد جمعیت مشهد را ساکنان حاشیه شهر تشکیل می‌دهند، هم‌اکنون یک میلیون و ۲۵۰ هزار حاشیه‌نشین داریم که این آمار جدا از بی‌هویت‌هایی است که ساکن حاشیه شهر هستند و روز به روز تعدادشان در حال افزایش است.
فارس: آیا برنامه مدون مشخص برای رونق اقتصادی در حاشیه شهر دارید؟
یک‌طرح دو فوریتی تصویب کردیم که در هر محله( تمام محله‌های حاشیه شهر و بافت فرسوده) ۱۰ میلیارد تومان برای پروژه‌های مختلف زودبازده تعریف شود که در راستای طرح بازآفرینی است، دیروز با شهرداران این مناطق نیز برای طرح‌های زودبازده جلسه داشتیم که ببینیم چه کارهای انجام داده‌اند و آن‌ها دو برابر نیازهای محله را برنامه‌ریزی کرده و پیشنهاد داده بودند؛ قطعا مشارکت شورای اجتماعی محله، ائمه جماعت و هیأت امنای مسجد، معتمدان و نخبگان محلی در تحقق اهداف این طرح کمک بزرگی خواهد بود.
تلاش داریم شیب اعتبارات به سمت حاشیه شهر برود و تغییرات مشهودی را در آنجا ببینیم، آنجا زمین ندارد و تراکم جمعیت بسیار بالاست و در نتیجه مسیر اجرای پروژه‌ها به شدت کند می‌شود، اگر اصل زمین در منطقه‌ای وجود داشته باشد پروژه‌ها سریع‌تر به نتیجه می‌رسند که همانطور که پیش از این گفتم شهرداری باید با مالکان بزرگ بعه توافق برسد.
فارس: نظرتان درباره هبه زمین که شهرداری دوره قبل برای تامین سرانه‌های حاشیه شهر به برخی دستگاهها داشت، چیست؟
شهرداری برای همکاری با دستگاه‌های مختلف در راستای آبادسازی حاشیه شهر اعلام آمادگی می‌کند، مدیریت شهری حاضر است زمین را مهیا کند تا دستگاه‌های مربوط پای کار آمده و آن مناطق را بسازند اما به هیچ عنوان حق هبه دادن به دستگاهها را ندارد اما برخی دستگاهها انتظار دارند زمین را شهرداری به صورت هبه در اختیارشان قرار دهد، مانند کاری که در پنجتن ۵۵ انجام شد، شهرداری به بنیاد مسکن یک زمین داده تا در راستای رفع مشکل مسکن برای نیازمندان، مسکن‌هایی با قیمت پایین و اسکان ارزان قیمت در مقیاس ۵۲۰ واحد ساخت و ساز کند.
مدیریت شهری حاضر است زمین را مهیا کند تا دستگاه‌های مربوط پای کار آمده و آن مناطق را بسازند اما به هیچ عنوان حق هبه دادن به دستگاهها را ندارد
فارس: از این توافق و قراردادهای ساخت مسکن ارزان‌قیمت مردم همان منطقه منتفع می‌شوند یا افرادی از متن شهر به آنجا می‌آیند؟
مردم متن نباید به حاشیه و این خانه‌ها پناه بیاورند و این موضوع باید مدیریت شود، همانطور که ایجاد این حاشیه شهر هم به دلیل سوء مدیریتی بوده که در دوره‌های پیش صورت گرفته است. شهر مشهدالرضا قطعه‌ای از بهشت است و باید آن را طوری بسازیم که تمام شهر با هم رشد پیدا کند نه به نحوی که سمتی ساخته شود و از سمتی دیگر غافل شویم.
فارس: چه برنامه‌ای برای جلوگیری از گسترش حاشیه شهر دارید؟
مقیاس و محدوده شهر مشخص است بنابراین باید اراضی خالی در این محدوده را سازمان‌دهی کنیم و با طرح‌های تفصیلی نفع‌رسان به مردم کاری کنیم که اسکان غیر رسمی آنجا صورت نگیرد؛ به عبارت دیگر با تعیین تکلیف اراضی خالی و دادن مجوز رسمی با تشویق‌های مناسب که بسته‌های تشویقی آن پیش‌بینی شده است، روند آبادسازی را سرعت ببخشیم؛ محله میرزا کوچک خان امنیت درستی نداشت اما اکنون به برکت ساخت و ساز اصولی اکنون آن منطقه را هم تراز محلات برخوردار شهر می‌دانند.
فارس: حرف پایانی؟
امیدواریم هم شهروندان و هم مسئولان پای کار آبادسازی حاشیه شهر بیایند و با توزیع عادلانه خدمات، امکانات و ساخت و آبادسازی اصولی آن مناطق آنجا را به منطقه‌ای مناسب تبدیل کنیم و بتوانیم با نقش‌آفرینی مدیریت ستادی و مناطق در پروژه‌های سال آینده، شیب اعتبارات را به سمت حاشیه شهر ببریم و اتفاقات خوبی را از این طریق رقم بزنیم.
============
گفت‌وگو از: معصومه مومنیان - علی فرهادیان
============
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۸
