خبرگزاری فارس - حوزه شهری – سودابه رنجبر: مراکز «پرتو» در اوایل دهه ۱۳۹۰ توسط سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد راه‌اندازی شد. در هر منطقه تهران یک مرکز به نام «پرتو» وجود دارد. مرکز پرتو شهرداری منطقه ۱۱ تهران نیز توسط موسسه خیریه «آرا شمیران» اداره می‌شود. این موسسه خیریه ضمن فراهم کردن حداقل‌ها برای زندگی کودکان کار، شرایطی را ایجاد می‌کند تا کودک کار از مشاغل کاذب فاصله بگیرد. دوره‌های تخصصی توانمندسازی اشتغال را بگذراند و به شغلی پایدار برسد.
این مرکز پرتو در خیابان شوش و ابتدای کوچه شهید بهرام بیگی است . ساعتی را با «مصطفی بینا کاشانی» مدیرعامل موسسه خیریه آرا شمیران به گفت‌وگو نشستیم تا از چندوچون مهارت توانمندسازی کودکان تحت حمایت این مجموعه باخبر شویم. در تمام طول مصاحبه بینا کاشانی از کودکان این مجموعه به‌عنوان «فرزند» یاد می‌کرد.
**موسسه خیریه آرا شمیران مرکز تخصصی حمایت از کودکان کار است این مرکز چه کودکانی را جذب می‌کند؟
حوزه فعالیت ما توانمندسازی و اشتغال جوانان است. دو طیف کودکان یا جوان‌ها را حمایت می‌کنیم یکی فرزندان بهزیستی که باید در سن ۱۸ سالگی مستقل بشوند و ما کمکشان می‌کنیم که روی پای خود بایستند.
حوزه دیگر ما کودکان کار و خیابان است که کودکان کار بالای ۱۵ سال پذیرش می‌کنیم. در حوزه شاخه توانمندسازی و اشتغال از آن‌ها حمایت می‌کنیم. حمایت‌های معیشتی و درمانی جزی کار ما هست ، اما اصل کار ما نیست.
**کودکان بهزیستی مگر در مراکز بهزیستی توانمند نمی‌شوند؟
استقلال کودکان بهزیستی که به سن ۱۸ سالگی می‌رسند دو شرط اساسی دارد یکی اینکه به استقلال مالی برسند و دیگر اینکه مدرک فنی و حرفه‌ای داشته باشند. در واقع ما هم موسسه خیریه‌ای تحت مجموعه شهرداری هستیم که برای کودکان بهزیستی قدمی برمی‌داریم . تا وارد چرخه توانمندسازی اشتغال شوند. البته این عزیزان باید از طریق بهزیستی به ما معرفی شوند. حتی کودکان کار برای ورود به مرکز ما حتماً باید معرفی‌نامه از مرکز حمایتی دیگری که سابق عضو آن مجموعه بوده‌اند، ارائه دهند.
** در این موسسه خیریه می‌توانید همه کودکان کار که به شما مراجعه می‌کنند را پذیرش کنید؟
خیر. برای مجموعه ما این امکان وجود ندارد چون دوره‌های توانمندسازی اشتغال در موسسه خیریه ما تخصصی است. حتماً باید از قبل در مجموعه دیگری آموزش‌دیده باشند. البته تلاش می‌کنیم دیگر کودکان آموزش‌دیده در مراکز دیگر را جذب کنیم و برای این کار به دیگر مراکز حمایت از کودکان کار، نامه می‌زنیم و از آن‌ها دعوت می‌کنیم که فرزندانشان را به ما معرفی کنند.
**بعد از شناسایی این کودکان اولین اقدام شما چیست؟
پرونده مددکاری برای آن‌ها تشکیل می‌دهیم و برای تکمیل پرونده تحقیقات کامل انجام می‌شود. حتی بازدید از منزل داریم. سپس کودک معرفی‌شده وارد چرخه ارزیابی می‌شود در این مرحله، اولین گام برای توانمندسازی شناخت بیشتر فرزندمان است و از آن‌ها تست‌هایی گرفته می‌شود تا شناخت کامل‌تری نسبت به فرزندانمان داشته باشیم.
**گرفتن این تست‌ها در هر مجموعه‌ای امکان‌پذیر است این آزمون و تست‌ها چه کمک شایسته‌ای می‌توانید به این کودکان داشته باشد؟
بله درست است تست‌ها در هر مجموعه‌ای وجود دارد، اما تست‌هایی که در این موسسه گرفته می‌شود کاملاً تخصصی است و کارشناسان زبده آن‌ها را تحلیل می‌کنند. تست‌هایی که صرفاً درزمینهٔ صنعت و کسب‌وکار مختص به کشور خودمان بومی‌سازی شده و به نام تست‌های «قبیله» معروف شده است. مدت ۱۵ سال برای پروسه تحقیقاتی این تست‌ها وقت گذاشته‌شده است و در این مدت ۳۰۰ هزار نفر در آزمون‌های صحت سنجی آن شرکت کرده‌اند و این سنجش برای هزار عنوان شغلی در نظر گرفته‌شده است.
**اگر درنتیجه آزمایش‌ها و تست‌ها برخی کودکان مشکلات و ضعف‌های روحی و روانی داشته باشند چه اقداماتی انجام می‌شود؟
هدف ما کمک به این فرزندان است آن‌ها را به روانشناس ارجاع می‌دهیم در صورت نیاز به دارو، به روان‌پزشک معرفی می‌شوند. بعد از گذراندن طول دوره درمان وارد چرخه سلامت می‌شوند. گاهی فرزند ما می‌تواند با استفاده از دارو یا تحت نظر مشاوره به چرخه توانمندسازی ادامه دهد.سپس نوبت به مصاحبه اختصاصی می‌رسد تا کودک از وضعیت خودش مطلع باشد جواب تست‌هایش تشریح می‌شود. به او می‌گوییم که در چه وضعیتی قرار دارد و تلاش می‌کنیم علاقه‌مندی‌هایش را نیز پیدا کند. گاهی تا چندین جلسه مصاحبه حضوری انجام می‌شود تا به نتیجه مثبتی از علاقه‌مندی‌های شخص برسیم. جوان‌ها معمولاً سردرگم هستند گاهی پراکندگی افکار دارند. درهرصورت باید خودشان انتخاب کنند تا به پایداری شغلی برسند.
** گذراندن این دوره میانگین چقدر طول می‌کشد؟
به این پروسه چرخه درمان می‌گوییم و ممکن است از شش ماه تا دو سال طول بکشد تا فرزند ما آماده یادگیری مهارت شغلی شود. ولی اگر روند عادی داشته باشد و بین دو تا ۴ هفته به جمع‌بندی می‌رسیم.
**چه نوع آموزش‌هایی به آن‌ها داده می‌شود؟
سه نوع آموزش نرم، سخت و آموزش تحصیلی به آن‌ها داده می‌شود. آموزش نرم همان آموزش مهارت زندگی است. آموزش سخت یادگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای است . آموزش تحصیلی هم به فراخور حال فرزندمان است .مثلاً فراهم شدن مشاوره تحصیلی و یا کلاس‌های کنکور برای ادامه تحصیل فرزندمان.
**چطور زمینه اشتغال برای آن‌ها فراهم می‌شود؟
وقتی مهارتی را طبق علاقه و نتیجه تست‌ها آموزش می‌بینند به مدت شش ماه کارورزی می‌کنند. در این مدت حقوق مکفی دریافت نمی‌کنند.بنابراین از طرف مجموعه کمک‌هزینه‌ای به آن‌ها پرداخت می‌شود تا بتوانند مایحتاج ضروری زندگی خود را تأمین کنند.در این مدت که فرزندمان برای ورود به بازار کار آماده می‌شود تعدادی از کارشناسان مجموعه، رایزنی می‌کنند تا شرایط اشتغال فراهم شود.
**این طرح چقدر موفقیت‌آمیز بوده است؟
تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از فرزندان ما به مرحله حمایت‌های معنوی رسیده‌اند. به این معنی که شغلی پیدا کرده‌اند و ما همچنان تا سه سال آن‌ها را عضو خانواده خودمان می‌دانیم و از آن‌ها حمایت معنوی می‌کنیم. تا از موسسه ما کاملاً جدا شوند. سعی می‌کنیم نیروی انسانی تربیت کنیم که عزت‌نفس داشته باشد و بتواند در زندگی خود انتخاب‌گر باشد. مثلاً در آینده نزدیک این قدرت را داشته باشد که همسر مناسب و حتی بتواند محل سکونتش را انتخاب کند. همه آموزش‌های ما مبتنی بر رفتار است.
هرچند استقبال کودکان از مرکز ما، همچنین ارتباط مؤثر دیگر مراکز خیریه با مرکز ما نشان می‌دهد که عملکرد مثبتی داشته‌ایم. البته این را هم می‌شود از نمونه‌های موفقی که داریم ارزیابی کرد.
**از گفته‌های شما می‌توان این‌طور برداشت کرد که فعالیت‌های موسسه‌های خیریه به‌سوی تخصصی شدن پیش می‌رود درست است؟
بله دقیقاً همین‌طور است. قبلاً مدیرعاملان موسسه خیریه تصور می‌کردند برای حمایت از یک کودک باید فقط نیازهای معیشتی کودک را تأمین کرد و همه موسسه‌ها هم غمشان همین بود، اما رفته‌رفته متوجه شدند مهارت سبک زندگی بزرگ‌ترین کمکی است که می‌توان به این کودکان داشت و در حال حاضر بیشتر آموزش‌ها تخصصی‌شده است. مثلاً در کل تهران دو موسسه خیریه وجود دارد که درزمینهٔ اشتغال کودکان کار، کار می‌کند.
**در این شرایط ارتباط دیگر موسسه‌ها هم با یکدیگر بیشتر می‌شود تا بتوانند از آموزش‌های تخصصی دیگر مراکز خیریه برای پیشرفت کودکانشان استفاده کنند.
بله دقیقاً همین‌طور است مثلاً ما برای موسسه صبح رویش و یا دیگر مراکز پرتو در کل مناطق شهرداری تهران نامه زدیم تا کودکانی که در مسیر کسب مهارت و توانمندسازی شغلی هستند را به ما معرفی کنند. حتی دراین‌ارتباط از کمک‌های دیگر مراکز خیریه هم بی‌نصیب نماندیم مثلاً با کمک موسسه رعد الغدیر که معلولان را حمایت می‌کند و مجوز «کال سنتر» دارد ؛توانستیم در طبقه پایین این مرکز با کمک خیرین کال سنتری راه‌اندازی کنیم. مرکز رعد الغدیر پروژه را به کودکان ما می‌دهد و حقوقشان را نیز پرداخت می‌کند. ما فقط نیروی انسانی ماهر و فضای کار را فراهم کردیم. برای اینکه بتوانیم فرزندانمان که ۱۲ نفر هستند را به این توانمندی برسانیم برای آن‌ها مهارت‌های فن بیان گذاشتیم و روزبه‌روز موفق‌تر می‌شوند.
البته حضور بچه‌ها اینجا دائمی نیست بعد از اینکه رزومه‌ای کسب کردند و تجربه‌ای اندوختند آن‌ها را به شرکت‌هایی مثل گلدیران که خودشان کال سنتر دارند معرفی می‌کنیم تا صندلی خالی برای دیگر علاقه‌مندان باز شود.
**از نمونه‌های موفق شغلی که در مرکز خیریه آرا شمیران توانمند شده‌اند بیشتر بگویید.
بله علاوه بر ۱۲ نفری که به‌صورت گروهی در مرکز کال سنتر فعال‌شده‌اند در حال حاضر ۴ نفر از فرزندان ما در مرکز دارالفنون فنی حرفه‌ای دوره آرایشگری مردانه و پیشرفته را گذرانده‌اند و مشغول به کارشده‌اند. دو نفر دیگر در حال تمام کردن دوره‌های نرم‌افزاری کامپیوتر هستند. دو نفر دیگر از فرزندانمان در مقطع کارشناسی ارشد رشته عمران را می‌خوانند و به‌صورت عملیاتی نیز وارد بازار کارشده‌اند. چند نفر از بچه‌ها همراه با کارشناس مجموعه برای بخش فروش یک شرکت معرفی‌شده‌اند این فرزندانمان دوره‌های فن بیان را گذرانده‌اند. کارفرمایی با مرکز ما تماس گرفته و نیروی نجار می‌خواهد و یکی از بچه‌ها که استعداد دارد و کمی آموزش‌دیده مراحل پایانی آموزش را می‌گذراند قرار است به‌زودی نجار شود. در همین مرکز با کمک خیرین دوره مکانیک را برگزار کردیم و یکی از بچه‌ها به‌عنوان شاگرد مکانیک مشغول به کارشده است. از دیگر فرزندان ما به طراحی وب علاقه داشت و کارش حسابی گرفته است و دیگری حسابداری یک شرکت را بر عهده دارد و... از این نمونه‌ها بسیار داریم طبق آخرین آمار ۱۶۸ نفر در مجموعه‌داریم که ۵۰ نفرشان از بچه‌های بهزیستی هستند و همه آن‌ها در مراحل توانمندسازی قرار دارند.
**شما علاوه بر معرفی بچه‌ها به مراکز و رایزنی برای پیدا کردن شغل مناسب چه کمک‌های دیگری به بچه‌ها دارید؟
شاید بهتر باشد بگویم مهم‌ترین کار ما ضمانت اخلاقی و شغلی برای این بچه‌هاست، اما در مواردی مبلغ رهن مغازه‌ای که باید در آن کار کنند را هم با کمک خیران فراهم می‌کنیم. فرزندانمان را به سایت‌های قوی کاریابی معرفی می‌کنیم نام و مهارتشان را در بانک‌های اطلاعاتی که اغلب کارفرمایان به آن دسترسی دارند وارد می‌کنیم. مرتب سایت‌ها را رصد می‌کنیم تا شغل مناسب برایشان مهیا کنیم و بعد از اشتغال نیز تا سه سال از آن‌ها حمایت معنوی می‌کنیم.
**چرا بااین‌همه مراکز حمایتی از کودکان کار، بازهم چرخه کار کودک زیاد است و روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند؟
برای اینکه معیشت مردم به خطر افتاده است و گاهی کار کردن یک نفر در یک خانواده پاسخ‌گو نیست. در همین دوران کرونا خیلی از پدرها شغلشان را از دست دادند و پسران همین پدرها به سمت دست‌فروشی رفتند و کودک کار شدند. تعدادشان روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند حمایت از این کودکان فقط کار مناطق شهرداری نیست عزم عمومی اجتماعی را می‌طلبد و حاکمیت نیز باید ورود کند.
**شما چطور توانستید کودک کاری که به دلیل درآمد بیشتر تمایل دارد به سر چهارراه برود را در مرکز خودتان نگه می‌دارید تا شغل مناسبی برای او پیدا شود؟
اصل مطلب چرخه نیاز است. کودک جایی می‌رود که نیاز معیشتی او تأمین شود. ما سعی می‌کنیم جایگزین کنیم با کودک صحبت می‌کنیم و به او اجازه انتخاب می‌دهیم. او را در معرض انتخاب قرار می‌دهیم و به او می‌گوییم تو شغل پایداری را انتخاب کن هر انتخابی داشتی ما هم با تو همراه می‌شویم.
راستش تجربه به ما نشان داده است وقتی نیازهای اولیه معیشتی تأمین شود کودک راه منطقی را انتخاب می‌کند. ملاقات ما افرادی که موفق شده‌اند هم به کودکان ما انگیزه می‌دهد، اما اصل قصه تأمین نیازهای اولیه یک کودک است.
البته مداخلات مددکاری نیز بسیار اهمیت دارد در برخی موسسه‌ها مداخلات مددکاری با علم روز تطبیق ندارد. برای اینکه موفقیت بیشتری برای حمایت از فرزندانمان حاصل شود یک دوره آموزشی گذاشته‌ایم تا سبک‌های نوین مداخلات رفتاری را به مددکاران آموزش دهیم. مددکاران اولین افرادی هستند که باید یاد بگیرند چطور کودکان را به سمت مسیر توسعه هدایت کنند.
منع قانونی**شما توضیح دادید که مرکز برای توانمندسازی کودکان بالای ۱۵سال فراهم‌شده است، اما برخی مادران و کودکان زیر ۸ سال نیز در مرکز شما هستند؟
اصل کار ما توانمندسازی شغلی است ، اما بر اساس نیازهای یک کودک و خانواده‌اش به او کمک می‌کنیم بسته‌های معیشتی می‌دهیم و حتی کلاس‌های آموزش تحصیلی هم داریم.
شاید بهتر باشد بگویم «خانواده محور» کار می‌کنیم. وقتی یک نفر از یک خانواده را کمک می‌کنیم فاصله آن شخص از بقیه اعضای بیشتر می‌شود و همین یک چالش جدید ایجاد می‌کند. مثلاً برخی از کودکان ما مادر یا خواهر بازمانده از تحصیل در خانواده‌دارند کمک می‌کنیم که به تحصیل برگردند. مخصوصاً برای کودکان دوره ابتدایی و حتی مادرانی که سواد ندارند کلاس نهضت سوادآموزی گذاشته‌ایم. همه امکانات و شرایط تحصیل و توانمندسازی برای کودکان و خانواده‌هایشان رایگان است.
** با این شرایط این مرکز چطور تأمین بودجه می‌کند؟
ساختمان را شهرداری منطقه در اختیار ما قرار داده است حتی هزینه آب و برق و گاز را هم می‌دهد و بقیه مخارج این مرکز از طریق خیران پرداخت می‌شود. درگاه‌هایی داریم مثل اینستاگرام تلگرام و سایت، از طریق خیرین یا اعضای هیئت‌مدیره تأمین می‌شود .سال گذشته مبلغ ۱۶۰ میلیون خیران برای تجهیز کال سنتر به‌حساب موسسه ریختند. بعد از اینکه خیران مرکز ما را شناسایی می‌کنند یک جمله می‌گویند:«ما هزینه‌ها را پرداخت می‌کنیم شما فقط برای بچه‌ها کار مناسب ایجاد کنید».
**همان‌طور که شاهد هستیم تعداد قابل‌توجهی از کودکان مرکز شما جزی بچه‌های افغان هستند شما به آن‌ها هم خدمات رایگان می‌دهید؟
بله همه خدمات ما برای همه افرادی که به این مرکز معرفی می‌شوند رایگان است. اگر مجوز حضور در کشور را داشته باشند هیچ فرقی با دیگر فرزندان خودمان نخواهند داشت، اما اگر مجوز حضور نداشته باشند همه مهارت‌های آموزشی و توانمندسازی برای آن‌ها انجام می‌شود اما به دلیل محدودیت‌های قانونی نمی‌توانیم شغلی که بیمه داشته باشد برایشان مهیا کنیم، اما هر آنچه باعث پیشرفتشان شود از آن‌ها مضایقه نمی‌شود.
**چون مجوز حضور در کشور را ندارند منع قانونی نمی‌شوید که آن‌ها را پذیرفته‌اید؟
آن‌ها مهمان ما هستند. تصور کنید مهمانی به خانه شما بیاید و مشکلی داشته باشد به حتم کل خانواده را نیز دچار مشکل می‌کند. ما باید از آن‌ها حمایت کنیم تا حداقل جامعه امن بماند. اتفاقاً این بحث همیشه داغ است. همان ابتدا باید اجازه حضور ندهیم . وقتی وارد کشور شدند دیگر جزئی از شهروندان ما هستند.
**آرزوی شما در خدمت به کودکان کار چیست؟
فقط یک آرزو دارم که خودم بیکار شوم و هیچ کودک کاری وجود نداشته باشد.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
