بررسی انفجار در دریای خزر/فوران گل‌فشان محتمل‌ترین سناریو

احمد شیرزادی، مدیر اکتشاف شرکت نفت خزر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با اشاره به انفجار اتفاق افتاد، در دریای خزر گفت: بر اساس آخرین اخبار موجود ما شاهد انفجار بزرگی بودیم که در فاصله 30 کیلومتری ساحل باکو در میدان شاه دنیز اتفاق افتاد که در آن منطقه میدان گازی امید قراردارد، اما محل انفجار از میدان گازی مذکور 10 کیلومتر فاصله دارد.

مدیر اکتشاف شرکت نفت خزر در تشریح سناریوهای مطرح پیرامون انفجار دریای خزر گفت: سناریوهای بسیاری مطرح شده برای مثال مطرح است که یک خط لوله در اثر حرکت گسل آسیب دیده و خروجی گاز منجر به انفجار شده است، البته این سناریو مسئله انرژی فعال‌سازی برای انفجار را توجیه نمی‌کند.

وی افزود: یک بحث دیگری مطرح است که تعمیرات خط لوله که گاز را به ساحل می برد، زمینه انفجار را به وجود آورده است.

*محتمل‌ترین سناریو انفجار دریای خزر، وجود گل‌فشان است

شیرزادی در بیان یکی از محتمل‌ترین سناریوهای این اتفاق گفت: براساس آخرین اخبار این مسئله مربوط به گل فشان است که در محل انفجار اتفاق افتاده و فوران داشته است. این فوران همراه با گاز و گل بوده و در اثر اصطکاک مواد خروجی زمینه انفجار گسترده به وجود می‌آید.

مدیر اکتشاف شرکت نفت خزر با اشاره به اینکه گل‌فشان یک عارضه زمین‌شناسی است که در آن گل رسی از اعماق زمین به دلیل فشار لایه از طریق شکاف به سمت بالا حرکت می‌کنید و اگر در مسیر حرکت لایه گازی باشد، این گاز همراه با گل بالا می آید و فرآیند حرکت را تسریع می کند، گفت: معمولا میزان گاز خروجی از گل‌فشان به حدی نیست که زمینه انفجار را فراهم کند و به همین دلیل این رخدادی بسیار نادر است و در ایران هیچ سابقه‌ای از این مسئله وجود ندارد.

وی با اشاره به وجود گل‌فشان در سواحل کشورمان ادامه داد: تشکیل یک جزیره گل اطراف گل‌فشان می‌تواند پدیده گل‌فشان را توجیه کند.

شیرزادی در پایان گفت: امکان وقوع این پدیده بسیار کم است، اما شواهد  موجود بیانگر آن است که در منطقه محل انفجار شاهد فوران گل‌فشان بوده‌ایم.

*گل‌فشان چیست؟

به گزارش فارس، از زمان تشکیل دریای خزر در ژوراسیک (۱۴۰ میلیون سال پیش) تا کنون در این حوضه، بالغ بر ۲۰ کیلومتر رسوب ته نشین شده است.

 به علت سرعت رسوب گذاری بسیار بالا در دریای خزر، امکان خروج آب از لابلای رسوبات فراهم نشد. لذا آب زیاد محبوس بین رسوبات، مانع از سیمانی شدن آنها و باقی‌ماندن بصورت حجم زیادی از رسوبات نامنسجم را فراهم می‌آورد.

از طرف دیگر فعالیت تکتونیکی  منطقه ای که در اثر فرونشینی پوسته اقیانوسی  که با شیب زیادی به زیر گودال خزر و داخل زمین فرو می‌رود، باعث به وجود آمدن فشار و گرمای مضاعفی می‌گردد.

عوامل فوق‌الذکر، بعلاوه شبکه گسلش عمقی (گسل ها و شکستگی های سطح بستر دریا) که تا اعماق حضور گل‌های روان (Mobile Shales) رسیده‌اند، موجب بالا آمدن رسوبات گلی آب دار (و بعضا گاز دار) به سمت بالا می شود.

یکی از عوارض زمین‌شناسی است که از یک یا چند دهانه آتشفشانی تشکیل شده و به‌طور مداوم گل سردی از آن به خارج پرتاب و روان شده و با انباشته شدن، مخروط‌هایی را تشکیل می‌دهد.

معمولا گل فشان ها سرد هستند، لکن بعلت شرایط ویژه مثل دریای خزر،  گل‌های روان و بخار و گاز داغ همراه آنها به علت سبکی و به مثابه آتشفشان به سمت بالا حرکت کرده و فعالیت‌های مشابه آتشفشانی رخ می‌دهد.

وجود مخاطراتی نظیر گازهای سطحی (کم عمق) مثل هیدرات های گازی (Gas Hydrates) که در حوضه رسوبی خزر بسیار شایع بوده و به وفور یافت می شوند، و چنانچه در مسیر حرکت گل فشان ها به سمت بالا در لایه های کم عمق تجمع یافته اند، می‌تواند شرایط انفجاری را فراهم و یا تشدید کنند.

انتهای پیام/ب