آسیب های تحصیل در مدارس مختلط روستایی

پیمان بیگدلی

مدارس مختلط، به مدارسی گفته می شود که در آن آموزش دانش آموزان پسر و دختر به صورت مشترک در یک مدرسه و یک کلاس صورت می پذیرد. بر اساس آمار حدود 70 درصد مدارس سطح کشور به صورت مختلط اداره می شود و حدود 140 هزار نفر از دانش آموزان دوره متوسطه اول و حدود 2 میلیون و 270 هزار نفر  دانش آموزان در سایر مقاطع تحصیلی در مدارس مختلط در حال تحصیل هستند. دانش آموزان مدارس مختلط با آسیب های متعددی روبه رو می شوند و اگر امروز نسبت به حل این معضل چاره جویی نشود در بلند مدت اثرات مخرب غیرقابل جبرانی را در بر خواهد داشت که در ادامه برخی از این آسیب ها اشاره می کنیم:

1. افت تحصیلی و یادگیری دانش آموزان

میزان یادگیری در مدارس مختلط روستایی نسبت به سایر مدارس بسیار پایین تر است و دانش آموزان با توجه به تفاوت های جنسیتی که دارند در بسیاری از موارد دچار مشکلات روحی و روانی می شوند که این امر تاثیر مستقیم بر روی میزان یادگیری آنان دارد. عدم تمرکز دانش آموزان در این کلاس های مختلط به علت کنجکاوی هایی که نسبت به جنس مخالف دارند یا قلدری هایی که گاهی برخی از دانش آموزان پسر انجام می هند را نیز می توان به عنوان یکی دیگر از عوامل افت تحصیلی ذکر نمود.

2. ترک تحصیل زودهنگام دختران و خطر بی سوادی

برخی از خانواده های روستایی تمایل به تحصیل دانش آموزان دختر  خود در مدارس مختلط روستا ندارند، حتی اگر ایجاد چنین مدارسی به دلیل کمبود تعداد دانش آموزان یک منطقه ناگزیر باشد،  والدین به علت بافت فرهنگی و اجتماعی حاکم بر روستا اجازه ادامه تحصیل را به فرزندان خود نمی دهند و همین امر موجب ترک تحصیل دانش آموزان شده و در بسیاری از موارد موجبات انزوا و افسردگی آن ها را فراهم می کند.

ساختار خاص روستاها سبب شده تا گاهی خانواده ها دختران را در سنین پایین وادار به ازدواج کنند و پس از ازدواج نیز به علت فضای کاری روستا عمدتا اجازه ادامه تحصیل پیدا نمی کنند و همین امر باعث ترک تحصیل آن هامی شود. ترک تحصیل زود هنگام دختران باعث می شود تا آن ها آموزش های لازم جهت اداره زندگی را فرانگیرند و در طول زندگی با بحران ها هویتی جدی روبه رو شده وبا مقایسه خود با دختران شهری دچار افسردگی شده وگاهی نیز اقدام به خودکشی می نمایند.

3. مشکلات ناشی از تحصیل در فضای آموزشی مختلط 

تحصیل دانش آموزان در محیط آموزشی مختلط و عدم کنترل جدی بر روی روابط بین دانش آموزان سبب بروز آسیب های اجتماعی مختلف در مدارس می شود. روابط خارج از عرف این دانش اموزان با یکدیگر در داخل کلاس و زنگ های تفریح گاهی اوقات سبب بروز اختلافات خانوادگی در بین اهالی روستا می شود. از همه این موارد بغرنج تر مسئله اختلاط سرویس های بهداشتی مدارس است که در این موارد کنجکاوی دانش آموزان دختر و پسر نسبت به جنس مخالف و همچنین دوران خاصی که دختران با ان مواجه هستند موجبات بلوغ زودرس را برای پسران فراهم می کند.

4. ناعدالتی آموزشی و پایمال شدن حقوق دانش آموزان

تحصیل در محیط سالم و تک جنسیتی مدارس حق همه دانش آموزان است و نباید فرقی بین دانش آموزان روستایی و شهری در این زمینه گذاشته شود. این مدارس علاوه بر مشکلات اختلاط از کمبود امکانات آموزشی و رفاهی نیز رنج می برند و برخی از این کلاس ها در کانکس یا مدارس نا ایمن برگزار می شود. برای جلوگیری از آسیب های این مدارس می توان تغییراتی در فضای آموزشی این مدارس ایجاد کرد تا از آسیب های تحصیل در آن کاسته شود، برای مثال می توان در دو گوشه حیاط سرویس های بهداشتی جداگانه تعریف کرد.

5. تغییر در سبک زندگی اسلامی

بر اساس آموزه های اسلامی روابط بین محرم و نامحرم دارای احکام مخصوصی است و وقتی دختران و پسران به سن تکلیف می رسند باید با باید ها ونبایدهای این دوران آشنا باشند. ساختار مدارس به گونه ای است که اجرایی شدن بسیاری از این احکام با چالش های جدی روبه رو می شود. نحوه پوشش دختران وپسران، چینش کلاس ها، روابط حوزه درسی و...از جمله مواردی است که سبب می شود تا بسیاری از پرده ها کنار رود و دانش آموزان خطوط قرمز را رعایت نکنند.

6. عدم دیده شدن تفاوت های فردی و بروز استعداد ها

دانش آموزان دختر و پسر با توجه به تفاوت های ذاتی که در وجود خود دارند در جمع های مختلط کم تر استعدادهای خود را بروز می دهند و در مواقعی هم فرصت کافی وجود ندارد تا معلمان وقت کافی را برای کشف استعداد هر کدام از آن ها صرف کنند. معلمان مدارس مختلط هم ممکن است با توجه به جنسیت خود صرفا می توانند با یکی از دو گروه دانش آموزان دختر یا پسر ارتباط جدی بگیرند و به علت آگاهی پایین برخی از این معلمان و عدم آشنایی آن ها با ویژگی های فردی دانش آموزان دختر و پسر توانایی لازم جهت مدیریت این مدارس و کاهش آسیب های آن را ندارند.

تفاوت های فردی دانش‌آموزان باعث به هدررفتن استعدادهای دانش‌آموزان شده و رقابت سالم بین این دانش‌آموزان را از بین می‌برد، زیرا در سنین مختلف دانش‌آموزان دختر و پسر باتوجه‌به ویژگی‌ها ذاتی خود ممکن است دچار افت تحصیلی شوند و همین امر در بسیاری از موارد موجبات افسردگی دانش‌آموزان را فراهم می‌کند.

7. بروز مشکلات و اختلالات روحی و روانی(کم بود شخصیتی و هویتی)
رشد کودک مبتنی بر محیط های مختلف تربیتی است، مدرسه از مهمترین محیط های تربیتی امروزه فرزندان است. دانش آموزی که با دانش آموزان با سنین مختلف حشر و نشر دارد و تحصیلی می‌کند، دچار اختلال های مختلف شخصیتی است، در ارتباط با کوچک تر از خود احساس کودکی می‌کند و این احساس مانع رشد شخصیتی می‌شود و همچنین تعامل و ارتباط با دانش آموزان با سن بالاتر، فرصت رشد شخصیتی را از او می گیرد و همچنین  کوچکتر ها وابسته دانش آموزان بزرگتر هستند.
8.  ایجاد عقده حقارت و خودکم بینی
معمولا بعضی شاگردان کوچک تر بدلیل زور گویی ها و سخت گیری ها و دستورات دانش آموزان بزرگتر و بعضی دیگر بدلیل توجه ها و محبت های بی قید و بند بزرگتر ها دچار خود کم بینی می شوند که این موضوع در مدارس مختلط به کرات ممکن است رخ دهد زیرا معلمان به سختی می توانند با دانش آموزان با روحیات مختلف ارتباط برقرار کنند و از طرفی دیگر در بسیاری از این مدارس مختلط، کلاس ها به صورت مختلط در حال اداره شدن هستند ومعلم وقت و توان کافی جهت رسیدگی به این موضوعات را ندارد.

9. الگو دهی و الگو یابی های نامناسب
کوچکتر ها به راحتی از بزرگتر ها الگو می‌گیرند، کافی است شخص بزرگتر کمی جذابیت هایی نیز داشته باشد.جذابیت هایی که چشم و گوش بسته دیگران را جذب خود می‌کند و گاهی اوقات الگو بقدری مهم می‌شود که کور کورانه تقلید ها را به ارمغان می آورد.در این کلاس ها معمولا معلم بدلیل مشغله های زیاد توان تربیت، آموزش مدیریت والگو دهی درست را به شاگردان ندارد و بزرگتر ها گوی و میدان را در دست می‌گیرند.

انتهای پیام/

از شما صاحبنظر گرامی در حوزه تعلیم و تربیت هم دعوت می کنیم، از نویسندگان، ممیزان و اعضای هیئت تحریریه پنجره تربیت باشید. برای ارسال مطالب و عضویت در هیئت تحریریه، از طریق ایمیل FarsPanjarehTarbiat@gmail.com مکاتبه فرمائید.