به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، دوران عمرش را در شهرهای مختلف سپری کرد. پس از سفر به هند، در حیدرآباد، وزیر دربار سلطان‌عبدالله قطب شاه و پس از آن در برهانپور لاهور، رئیس دیوان حکومت سلطان محمد اورنگ زیپ شد و آخر عمر خود را در شیراز به تدریس گذراند.
سید علیخان مدنی در نیمه جمادی‌‌الاول سال ۱۰۵۲ق در مدینه متولد شد و به مدنی شهرت یافت، پدرش امیر نظام‌الدین احمد و مادرش دختر شیخ محمد متوفی، امام شافعیان حجاز، بود.
نسبت او با ۲۶ واسطه به زیدبن علی می‌رسد که در ابتدای کتاب ریاض‌السالکین به این مطلب اشاره شده است.
او در چنین ماهی یعنی: ذیقعده سال ۱۱۱۸ق یا ۱۱۹ق و یا ۱۱۲۰ق در شیراز از دنیا رفت، پیکر سید علی خان کبیر، در حرم سید احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) در جوار سید ماجد بحرانی مدفون است.
چون زادگاه وی در مدینه بوده، به مدنی معروف شده است که این لقب از مشهورترین القابش می‌باشد. خودش به این لقب بسیار علاقه داشته و در کتاب ریاض السالکین مکرراً خود را به این لقب نامیده است.
چون ۱۶ جد از اجداد او در شیراز زندگی می‌کرده‌اند بعد از لقب مدنی به شیرازی مشهور شده است. او در حوزه‌های علمیه ایران به سید علی خان کبیر یا شارح صحیفه نیز مشهور است.
وی پس از مدتی زندگی در مدینه به همراه خانواده‌اش به مکه مهاجرت کرد و تا سال ۱۰۶۶ق دروس مقدماتی ادبیات عرب و بعضی از ابواب فقه و ریاضی را از پدرش سید احمد نظام الدین، شیخ جعفر بحرانی و شیخ محمد بن علی شاه فرا گرفت.
در این سال (۱۰۶۶ ق) به همراه پدر و خانواده‌اش به حیدرآباد از شهرهای هند رفته و مورد استقبال سلطان عبدالله قطب شاه (متوفای ۱۰۸۳ ق) قرار گرفته و سلطان، اداره امور مملکتی قطب شاهیه را به پدرش واگذار می‌کند و پس از این که او را به دامادی برمی‌گزیند به ولیعهدی خود منصوب می‌گرداند.
سید صدرالدین که در این هنگام حدود پانزده سال داشت، بین سال‌های ۱۰۶۸ تا ۱۰۸۳ق در درس پدرش شرکت می‌کرد.
در سال ۱۰۸۳ق با مرگ سلطان عبدالله، داماد دیگر او میرزا ابوالحسن معروف به تاتاشاه حکومت را غصب نموده و او و پدرش را تبعید یا زندانی کرده تا این که در سال ۱۰۸۵ پدرش وفات می‌کند.
سید صدرالدین که متوجه خطر گردیده بود از حیدرآباد به برهانپور که تحت تسلط سلطان محمد بود فرار نموده و سربازان تاناشاه موفق به دستگیری وی نمی‌شوند.
پس از رسیدن به برهانپور مورد استقبال سلطان محمد واقع شده و حدود ۱۳۰۰ سوارکار در اختیار او گذاشته شده و به سیدعلی خان ملقب می‌گردد.
پس از شکست تاناشاه، سلطان محمد وی را والی نواحی لاهور و توابع آن که از سرزمین‌های مسلمان نشین هند بوده است قرار داده و بعدها ریاست دیوان حکومتی‌اش را در برهانپور به او می‌سپارد.
پس از این بین سلطان محمد و وی رابطه مستحکمی ایجاد می‌شود و تا سال ۱۱۱۳ق حدود ۲۵ سال در این منصب‌ها باقی می‌ماند.
از سال ۱۱۱۳ق به سبب ظلم سلطان و بدگویی حسودان و کهولت سن به بهانه زیارت خانه خدا و قبر رسول اکرم(ص) از مناصب خود کناره‌گیری کرده، به طرف حجاز حرکت می‌کند. پس از رسیدن به مکه، املاکی را که در اختیار داشته تعمیر و آباد می‌کند و پس از وقف کردنشان، تولیت آنها را به پسر بزرگش میرزاحسن می‌سپارد.
پس از مدتی توقف در مکه، به دلیل تغییر شرایط اجتماعی در مکه، آن شهر را ترک نموده و در سال ۱۱۱۷ق به اصفهان می‌رود که در آن زمان شاه حسین صفوی ریاست آن را به عهده داشته است و مورد استقبال و تعظیم او قرار می‌گیرد.
پس از اصفهان، وی به شیراز، شهر اجدادش می‌‌آید و در مدرسه منصوریه این شهر که همچنان محل پرورش علما و مرکز تحصیل علوم دینی و دروس حوزوی است، به تدریس مشغول شده و تا آخر عمر در شیراز می‌ماند.
شخصیت علمی او همواره مورد توجه بزرگان بوده است، بنا به گفته محقق کتاب در مقدمه ریاض‌السالکین، شیخ حر عاملی در امل‌الآمل، خوانساری در روضات، شیخ عباس قمی در سفینة‌البحار، علامه امینی در الغدیر، مدرس تبریزی در ریحانة‌الادب، افندی در ریاض العلما، محدث نوری در مستدرک و بسیاری از عالمان دیگر شیعه از مقام علمی و شخصیتی سید علی خان مدنی تجلیل و تمجید کرده‌اند.
درس و فقاهت و درایت را در مکتب اساتید بزرگی چون: پدرش سید نظام‌الدین احمد بن محمد معصوم حسینی، شیخ جعفر بن کمال‌الدین بحرانی، شیخ علی بن فخر‌الدین محمد بن حسن (صاحب معالم و فرزند شهید ثانی(متوفای ۱۱۰۴ ق)، شیخ حسام‌الدین حلی، شیخ محمد بن علی شاه آموخت.
از جمله آثار و تألیفات وی می‌توان به کتاب ریاض‌السالکین، سلافة العصر، الدرجات الرفیعة، سلوة‌الغریب و... اشاره کرد.
سید محمد صالح حسینی خاتون آبادی، سید محمد حسین خاتون آبادی فرزند حمداله(متوفای ۱۱۵۱ق) و شیخ باقر بن محمدحسین مکی از شاگردان او بوده‌اند.
همان‌طور که ذکر شد، سید علیخان کبیر در علوم مختلف آثاری دارد و یکی از مشهورترین آثار او، ریاض‌السالکین فی الشرح صحیفه سید الساجدین(ع) است که در آن به شرح ادعیه صحیفه سجادیه پرداخته است. این شرح آکنده از مباحث مختلف ادبی، قرآنی، فقهی، کلامی و تاریخی بوده، به گونه‌ای که این کتاب را به دایرة المعارفی از معارف اسلامی تبدیل کرده است.
نام این عالم بزرگ همواره زینت بخش محافل علمی و معرفتی جهان اسلام است و ما در شهر شیراز توفیق میزبانی از او را در حرم پر از معنویت احمدی و محمدی(ع) داریم.
انتهای پیام/ن
