به گزارش خبرنگار تشکل‌های دانشگاهی خبرگزاری فارس، سعید فتحعلی پژوهشگر هسته خط مشی فضای مجازی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام نوشت: آزادی غیر از گمراه کردن افراد و اغواگری است. آزادی غیر از خودرأیی و خودکامگی است. آزادی غیر از این است که کسی هر کاری دلش خواست انجام بدهد ولو با چارچوب های پذیرفته شده جامعه یا حقوق جامعه یا حقوق افراد دیگر در تضاد باشد. یک مرزهائی دارد آزادی.[۱]
به نام آزادی، آزادی حقیقی از ذهنهای انسانها در فرهنگ غربی و در مکاتب غربی گرفته شده؛ به نام آزادی چشمهای انسانها را بسته‌اند، عقلهای آنها را بسته‌اند و هرچه خواسته‌اند در ذهن آنها و در دل آنها نفوذ داده‌اند و رسوخ داده‌اند که این حقیقتی است که امروز ما در دنیا داریم مشاهده می کنیم.[۲]
یک انسان برای اینکه آزاد باشد، کافی نیست که زیر سلطه‌ی یک انسان دیگر یا یک حکومت جبار (موانع بیرونی) نباشد، بلکه برای آزادی یک انسان لازم است که زیر سلطه‌ی قوه‌ی غضبیه و شهویه‌ی خودش (موانع درونی) هم نباشد. آن انسانی که بر اثر ضعفها، بر اثر ترس، بر اثر طمع، بر اثر حرص، بر اثر شهوات نفسانی مجبور میشود تحمیلاتی را و محدودیتهائی را قبول کند، آن انسان هم در حقیقت آزاد نیست [۳]
موانع درونی از موانع برونی مهمتر، خطر آن بیشتر و رفعش مشکلتر است. و تنها آن انسانهائی میتوانند موانع بیرونىِ آزادی را برطرف بکنند و محدود کنندگان آزادی را به زانو در بیاورند که قبلاً توانسته باشند موانع درونی را یا بعضی از آنها را از سر راه خودشان بردارند و در دل و جان خود آزاد بشوند. [۴]
در تعبیری کلی و با اغماض میتوان، کلیت مباحث و محتوا در فضای مجازی را در سه حوزه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تقسیمبندی کرد. با در نظر نگرفتن مقوله اقتصادی، رویکرد مواجهه حاکمیت را در دو مقوله فرهنگی و سیاسی میتوان مطمحنظر جدی قرار داد.
داستان آزادی(دسترسی) و فیلترینگ (انسداد) در کشور ما نیز، به نوعی شبیه حکایت سعدی علیه الرحمه است.
به جای آنکه جلو فساد واقعی و موثر در اعمال و رفتار انسان گرفته شود، مقولاتی در فیلتراند و حاکمیت با آنها رویکرد انسدادی دارد که مردم ایران به سبب تجربه فراوان و سابقه درخشان خود، و حتی نثار خون خود و عزیزانشان برای صیانت از آن، نیاز به جلوگیری از انتشار آن اخبار و محتوا ندارند؛ و آن، اصل حاکمیت، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مباحث سیاسی است.
بعد از گذر بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی، مردم ایران، آنقدر در مواجهه با انواع شبهات و جسارتها، پخته و مقاوم شده اند که دیگر، به بسیاری از طعنه ها و یاوه گوییها علیه نظام و انقلاب اسلامی، پاسخهایی متقن و دقیق دارند و کمتر سوالی، همچنان محلّ چالش و تامّل جدی است. و این به برکت وجود متفکرینی در میدان و مجاهدینی اهل علم بوده است که از همان اوان پیروزی انقلاب اسلامی، در مقابل انواع آراء و نظرات، از لیبرالی گرفته تا سوسیالیستی، از تفاسیر قرآن غیرحقیقی مجاهدین گرفته تا نظریات شاذّ منافقین مذهبی نما، با اتکال به خدا و اتکاء بر قرآن و سیره معصومین علیهم السلام، پاسخهای دندان شکنانه و مسکوت کننده خصم را داده اند. حال چه در موضوعات دینی و چه در موضوعات سیاسی، که هر دو سو برای یک مؤمن انقلابی در جایگاه واحدی قرار دارند و یکی، عین دیگری است.
لذا می توان به این اذعان کرد، که حوزه سیاسی، عرصه بحث و جدل و گفتگوست، و اتفاقاً از نقاط قوت مردم و سرمایه های اجتماعی آنها محسوب می شود، و به لطف الهی، در تبیین و استمرار گفتمان انقلابی نسبتاً موفق بوده اند و با راهنمایی های رهبری نیز مصون و محفوظ تر از گذشته می گردد. اما آنچه که معمولا در مواجه های حاکمیت رخ می دهد، جلوگیری بسیار سفت و سخت نسب به اندک تعارض و نقطه نظر مخالف در رسانه های ملی است و معمولا اگر کسی علیه موضوعی و یا موردی سخنی بگوید، بلافاصله با اشدّ نوع برخورد، سرکوب و به کناره کشیده می شود، برخلاف ابتدای انقلاب که جلساتی مفصل و مشروح میان سردمداران و مدعیان تفکرات غیردینی با متفکران وارسته انقلابی بود و منجر به نشان دادن قوت و نظریه انقلاب اسلامی در موضوعات مختلف می گردید.
اما در حوزه فرهنگی، با توجه به اشارات مکرر رهبران انقلاب و البته اثرگذاری فراوان خطرات و ناپسندیهای محتوایی این حوزه در اعمال و رفتار انسانها، شدت و تنوع یافتن حملات دشمن، همچنان این حوزه دارای آزادیهای فراوان، ولنگاری [۵] حتی افتخار به ول بودن [۶] است. حتی دیدگاه های غربی و تجربیات شرقی نیز بر این ادعا صحه میگذارند که فساد فرهنگی و اخلاقی، نهتنها برای جوانان و نوجوان است، که عالمان و بزرگان اجرایی و علمی را نیز می تواند خار و ذلیل کند. اندکی غفلت و ولنگاری به اسم آزادی، خسارات جبران ناپذیر را به وجود می آورد.
« فرهنگ ما، فرهنگ الهی است؛ این فرهنگ، استقلال ما را تضمین و تأمین میکند، آزادی ما را هم تأمین میکند. آن کسانی که به نام آزادی، ولنگاری را در جامعه ترویج می کنند، آزاد نیستند، اینها اسیر دست‌بسته فرهنگ غربی‌اند؛ فرهنگ غربی است که دارد اینها را هدایت می کند؛ این چه آزادی‌ای است؟ آزادی این است که شما نیّت خودتان، ایمان خودتان، فکر خودتان، قرآن خودتان، الگوی اسلامی خودتان را داشته باشید و آن را دنبال بکنید؛ این، آزادی است، این، عظمت است، این، حریّت است؛ این باید تأمین بشود.» [۷]
کسی قائل به انسداد کامل و جزم اندیشی نیست، «بنده طرف‌دار جزم‌اندیشی و فشار و اختناق در این زمینه‌ها نیستم، میدانید، من اعتقاد راسخ دارم به آزاداندیشی؛ منتها آزاداندیشی غیر از ولنگاری است، غیر از اجازه دادن به دشمن است که از دالان آزاداندیشی و آزادعملی بخواهد ضربه بزند به [کشور].» [۸]
«ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم» [۹] و حتما باید بر سر عواملی که منجر به تغییر اذهان، باورها و رفتار در مردم می شود، فیلترهایی را بگذاریم، «در همه جای دنیا - مخصوص چین نیست - وقتی جهاز عظیم و فراگیر اینترنت وارد میشود، معمولاً فیلترهایی هم وجود دارد که هر کشور به فراخور تمایلات و تفکّرات و مصالحی که دارد، آنها را کار میگذارد؛ این یک امر طبیعی است» [۱۰].
امروزه محورهای متعددی در حوزه فرهنگی فضای مجازی هستند که به صورت بسیار آزادانه و با حداقل موازین و دستورالعملها کار خودشان انجام می دهند و ساده انگارانه است که تصور کنیم، هدف و اغراض ضددینی و ضدانقلابی در ورای این نوع عملکرد و این نوع ولنگاریها به اسم آزادی نباشد؛ اغلب فیلمهای تولید شده سینما خانگی، برخی برنامه های گفتگومحور و بازی محور، سرویسهای پخشVOD، قسمتهای ویترینی در برخی پیامرسانها و اکثر پلتفرمهای اجتماعی داخلی و خارجی حاوی محتوایی مخرب اند و حداقلِ اثرش قبح شکنی و ضربات سهمگین به فرهنگ، باورها و آینده رفتاری نوجوانان و جوانانمان است.
در مجموع، به نظر می آید با توجه به قوت و قدرت نظریه سیاسی آحاد مردم، امکان ایجاد فضایی بازتر و آزادانه تر برای این عرصه مهیاست و حتی می توان آن را علیه دشمنان بکار بست، اما از طرف دیگر، دقت و پیگیری در حدود و ثغور فرهنگی و ابزارهای آن به شدت باید بیشتر و کاملتر شود، زیرا رهایی در آن اثرات غیرقابل جبرانی را دارد.
[1] خطبه های نماز جمعه تهران: 14/09/1365
[2] خطبه های نماز جمعه تهران: 05/10/1365
[3] همان
[4] خطبه های نماز جمعه: 19/10/1365
[5] بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت: 1398/05/30
[6] بیانات در آغاز سال نو: 01/01/1400
[7] بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام: 17/12/1396
[8] بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیات دولت 03/06/1395
[9] بیانات در دیدار هیأت دولت به مناسبت هفته دولت: 02/06/1399
[10] بیانات در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی 22/02/1382
انتهای پیام/
