به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد به نقل از روابط عمومی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، ایران پایتخت تولید زعفران در جهان است. این موضوع سبب شده محققان موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، تحقیقات و پژوهشهای مختلفی برای فرآوری و صنعتی سازی محصول زعفران انجام دهند. ازاینرو با «دکتر ابوالفضل پهلوانلو» معاون پژوهشی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی به گفتوگو نشستیم تا درباره جزئیات اقدامات پژوهشی این موسسه در حوزه صنعت زعفران اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
* موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی از نظر تحقیقات در بخش زعفران پیش قراول است، لطفا در مورد پیشینه این موسسه در این زمینه توضیح دهید؟
ایران بهعنوان تولیدکننده زعفران در سال ۶۷ با ۳۰ الی ۴۰ تن تولید سالانه، جایگاهی در رکودهای جهانی نداشت و کسی به این مقوله توجه نکرده بود. از همان سالها محققین این موسسه با برگزاری همایشها و نشستهای ملی و بینالمللی تمام توان خود را برای شناساندن ایران بهعنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران به دنیا انجام دادهاند.
این موسسه از سال ۶۷ بهطورجدی و رسمی مطالعات، تحقیقات و پژوهشهای کاربردی خود را در خصوص زعفران ایرانی و افزایش و ارتقای کمیت و کیفیت تولید آن آغاز نمود. با تداوم این روند و برگزاری چندین کارگاه علمی و همایش ملی و بینالمللی از همان سالها تا به امروز، شاهد هستیم که اهمیت زعفران ایران بهعنوان یک کالای استراتژیک در داخل و خارج از کشور تثبیتشده است.
*در مورد طرح های پژوهشی که در این موسسه اجرا شده اند توضیح دهید؟
از سال ۱۳۶۷ تاکنون بالغبر ۶۸ طرح پژوهشی کاربردی در این موسسه با محوریت ارتقای کمیت و کیفیت تولید در مراحل کاشت، داشت، برداشت و فرآوری با رویکردهای ملی و بینالمللی انجامشده است.
در بحث کشاورزی و عملیات کاشت، داشت و برداشت تحقیقاتی انجامشده که ثمره آنها تولید دانش فنیهایی بوده که در حال حاضر نقش تأثیرگذاری در ترویج زعفران کاران ایرانی داشته است.
از دیگر سو تمرکز بر روی بهبود فرآوری و روشهای استخراج مواد مؤثره زعفران در قالب برنامههای ۳۰ ساله از اقدامات هدفمندی بوده است که بهمنظور ایجاد ارزشافزوده از این محصول استراتژیک در موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی انجامشده است.
* تا چه اندازه انجام این تحقیقات منتج به ایجاد ارزش افزوده در صنعت زعفران شده است؟
بهطورکلی تمامی پژوهشهایی که در صنعت غذا انجامگرفته، جنبه فناورانه و کاربردی داشته و عملاً تا زمانی که این طرحها و پژوهشها در بازار صنعت نمود پیدا نکنند، طرح خاتمه نمییابد و بسیاری از تحقیقات سالیان گذشته بهعنوان دستور کار یا فرآیندی روزمره در صنعت زعفران کاربردی شدهاند.
* در بحث فرآوری و کاربردی زعفران، چه تحقیقاتی در موسسه انجام شده است؟
با توجه به اهمیت بخشهای مختلف این محصول استراتژیک پژوهشهای زعفران در موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، از مراحل تولید، کاشت و برداشت و همچنین بر روی خواص و مواد مؤثره اجزای مختلف این گیاه صورت گرفته است. بهعنوانمثال، طرح استفاده از پیاز زعفران در صنایع آرایشی - بهداشتی، استفاده از برگ زعفران برای جذب فلزات سنگین، استخراج کروسین با خلوص بالا از کلاله زعفران و استفاده از خامه تنها بخشی از تحقیقات کاربردی زعفران در این موسسه میباشند. همچنین برنامههایی برای آموزش و ترویج یافتهها به فعالان بخش کشاورزی و صنعت انجامگرفته است.
در حوزه صیانت از نام کشاورز ایرانی پروژههایی برای جلوگیری از سوءاستفادهی برخی از افراد سودجو در تولید و فرآوری زعفران انجامشده است. بهعنوانمثال نرمافزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در این موسسه طراحیشده که میتواند تقلبات زعفران را شناسایی نموده تا تشخیص زعفران تقلبی از اصل برای مصرفکننده راحتتر باشد. در فاز بعدی این تکنولوژی در قالب اپلیکیشن درگوشیهای همراه قابلنصب خواهد بود.
* بحث ساده سازی استفاده زعفران را مطرح فرمودید آیا منظور شما خانواده است؟
بله، زعفران باید بهگونهای در منزل فرآوری شود که هم مواد مؤثره آن حفظ شود و هم راندمان استخراج آن بالا باشد. بهعنوانمثال اگر میخواهیم عصاره زعفران را در منزل استخراج نماییم، از چه روشی میتوان به بالاترین و باکیفیتترین عصاره دستیافت؟! آیا میتوانیم از پودرهای فوری زعفران استفاده کنیم که همیشه قابلیت استفاده راحت در غذا را داشته باشد؟
* برنامه های آتی موسسه در این زمینه چیست؟
ازآنجاکه این مقوله در موسسه از حدود ۳۰ سال قبل موردتوجه بوده است، با تأکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر ایجاد ارزشافزوده از زعفران، مصممتر شدیم که با همراهی بخش خصوصی، گامهای استوارتری در حوزه ایجاد ارزشافزوده برداریم.
*کارگروه ویژه زعفران که در موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی تشکیل شده، چه اهداف و وظایفی دارد؟
این کارگروه مشکلات صنعت زعفران را رصد و شناسایی کرده و در اولین اقدام سال جاری با توسعه نرمافزاری که قابلیت پیشبینی تمامی سناریوهای پیش روی این صنعت را دارد میتواند اطلاعات ذیقیمتی را به بخشهای بالادستی، تصمیمساز و حاکمیتی مثل مجلس، دولت و وزارتخانهها و سایر دستاندرکاران برای ایجاد زنجیره ارزشافزوده ارائه دهد.
در این رابطه چند هدف را در نظر گرفتهایم:
اولین هدف افزایش تولید زعفران است که از طریق افزایش همزمان راندمان تولید در واحد سطح و همچنین سطح زیر کشت میسر است. ما معتقدیم با ارائهی شیوههای دانشی توسعهیافته در این مجموعه میتوان عملکرد کشت زعفران را حداقل تا دو برابر در واحد سطح افزایش داد.
دوم صیانت از محصول ایرانی است به این معنی که این کارگروه موظف است درزمینهٔ ارتقای استانداردها و تدوین استانداردهای جدید اقدام کند تا مصرفکننده از کیفیت زعفران ایرانی مطمئن باشد. در این راستا شناسنامهدار کردن زعفران از مواردی است که در حال پیگیری است.
هدف بعدی از تشکیل این کارگروه در موسسه ایجاد ارزشافزوده از گیاه زعفران است و از این طریق بهطورجدی پیگیر استفاده از مشتقات زعفران در فرآوردههای آرایشی، بهداشتی، غذا و غذا داروها هستیم تا درنهایت ارزشافزوده بیشتری ایجاد شود.
* به این ترتیب علاوه بر وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت نیز درگیر این موضوع می شود؟
ارتقاء بهرهوری در صنعت زعفران یک موضوع بینرشتهای و بین دستگاهی است و هر یک از وزارتخانههای صمت، جهاد کشاورزی، امور خارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامی، و وزارت کشور شرح وظایف در این حوزه دارند تا این صنعت بهعنوان یک سرمایه ملی صیانت و پاسداری شود.
* مشکلات عرصه تولید و فروش صنعت را چه می دانید؟
کیفیت و کمیت تولید زعفران، نبود آموزش و آلودگیهای اولیه و ثانویه ازجمله این مشکلات هستند که با توجه به تفاهمنامهای که با وزارت جهاد کشاورزی به امضا رسیده است، موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی این آمادگی را دارد که در بحث ارائه آموزشهای لازم به کشاورزان اقدام نموده و تمام تجربیاتی که در حوزه دانش تولید زعفران کسب کرده را در اختیار کشاورزان زحمتکش ایرانی قرار دهد.
انتهای پیام/ ۷۰۰۴۲