خبرگزاری فارس ـ گروه هنر؛ محمد کلهر: سال ۱۳۷۵ و پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر است. فیلم‌های قدر همچون «بچه‌های آسمان»، «سرزمین خورشید»، «مردی شبیه باران» و «لیلا» حضور دارند و کمتر مجالی برای اهدای سیمرغ به فیلم‌های اکشن و حادثه‌ای فراهم است، با این حال «طوفان شن» دست خالی از جشنواره بیرون نمی‌رود و جلال معیریان سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی را دریافت میکند. «احمد نجفی» تنها بازیگر نام‌آشنای فیلم هم دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد را دریافت میکند.
او در این فیلم از تجربه ۱۰ سال زندگی در آمریکا استفاده کرد و با لهجه‌ای باورپذیر، در نقش «سرهنگ چارلی بکویث» فرمانده کماندوهای آمریکایی موسوم به «دلتا» ظاهر شد و اضطراب یک فرمانده شکست‌خورده و مأیوس را به خوبی به نمایش گذاشت.
* ازدواج با گریم «طوفان شن»
نجفی برای آشنایی بیشتر با شخصیت سرهنگ بکویث، کتاب «نیروی دلتا» نوشته او و دونالد ناکس را چندین مرتبه مطالعه کرد. او حتی پا را فراتر گذاشت و با یکی از اعضای گروه دلتا تماس گرفت و تلفنی پیرامون شخصیت فرمانده‌شان گفت‌وگو کرد، چون به نظرش سرهنگ بکویث شخصیت پیچیده‌ای داشت، یک آدم مستبد نظامی و در عین حال تنها که وقتی سکته کرد و درگذشت، جسدش بعد از ۳ روز در منزلش پیدا شد!
جالب اینکه نجفی زمان حمله آمریکا به طبس، ساکن آمریکا بود و به دلیل تصادف رانندگی و شکستگی‌های شدیدی که داشت، ۶ ماه روی صندلی چرخدار می‌‌نشست. به نظر او، آمریکا در عملیات طبس صرفاً به دنبال آزادسازی گروگان‌هایش نبود، بلکه اهداف بزرگ‌تری نظیر کودتا در ایران را دنبال می‌کرد.
نکته جالب دیگر درباره نجفی اینکه او زمانی که فیلمبرداری «طوفان شن» جریان داشت، با همان لباس و گریم به استقبال همسرش در فرودگاه رفت و ازدواج کرد.
* شن‌ها مأمور خدا بودند
با این وجود و به رغم جوایز اندکی که نصیب فیلم می‌شود، «طوفان شن» به یکی از فیلم‌های ماندگار در سینمای ایران تبدیل شده است. چرا که تنها فیلم سینمایی کشورمان با موضوع شکست عملیات پنجه عقاب آمریکایی‌ها در صحرای طبس است. همان عملیاتی که امام خمینی(ره) درباره‌اش گفت: «کی این هلیکوپترهای آقای کارتر را که می‌خواستند به ایران بیایند ساقط کرد؟ ما ساقط کردیم؟ شن‌ها ساقط کردند، شن‌ها مأمور خدا بودند، باد مأمور خداست، قوم عاد را باد از بین برد.»
عملیاتی که ۴۱ سال پیش در چنین روزی (۵ اردیبهشت ۱۳۵۹) انجام شد تا آمریکایی‌ها ۵۳ گروگان خود در لانه جاسوسی (سفارت آمریکا در تهران) را آزاد کنند، اما با جا گذاشتن یک هواپیما، ۵ بالگرد و ۸ کشته، دست خالی بازگشتند و عملیات به‌طور کامل شکست خورد.
آن زمان که شمقدری اقدام به ساخت فیلم «طوفان شن» کرد، با اینکه ۶ ماه برای پژوهش صرف کرد، اما اطلاعات و تصاویر چندانی از نیرو‌های دلتا موجود نبود، در حالی که اکنون تصاویرشان در اینترنت یافت می‌شود و می‌توان در طراحی لباس و صحنه از آن‌ها استفاده کرد. او دشواری‌های دیگری هم در راه ساخت این فیلم داشت، از جمله اینکه فیلمبرداری یک ماه و نیم متوقف بود تا اینکه با همکاری ارتش مشکل رفع شد. چون برای فیلمبرداری برخی پلان‌ها ـ مانند نمای داخل هواپیما ـ امکان استفاده از جلوه‌های ویژه یا دکور وجود نداشت و نیاز به هواپیمای واقعی بود.
* نام‌های آشنا در «طوفان شن»
فیلمنامه «طوفان شن» را جواد شمقدری به همراه همشهری خراسانی‌اش سعید سهیلی نوشت. سهیلی بعدها در این باره گفته بود که شمقدری در ساخت این فیلم کمی عجله کرد. چون نیاز به مطالعه بیشتر داشت و در انتخاب عوامل ـ به خصوص در طراحی صحنه و بازیگران ـ وسواس بیشتری به خرج داد تا یک کار کامل و شسته و رفته از آب دربیاید.
جواد شمقدری در پشت صحنه «طوفان شن»
شمقدری در سینما موفقیت چندانی کسب نکرد اما در عالم سیاست، مشاور رئیس جمهور در امور هنری در دولت نهم و معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم شد. او سال گذشته سریال «روزهای ابدی» را ساخت که پایان آن به تسخیر لانه جاسوسی منتهی می‌شد، اما این مجموعه تلویزیونی نتوانست نظر مخاطبان و منتقدان را جلب کند.
سعید سهیلی اما کارنامه پربارتری در سینما نسبت به شمقدری دارد؛ پربار از حیث تعدد فیلم‌های ساخته‌شده و میزان فروش. نام او با سه‌گانه «گشت ارشاد» گره خورده است، البته «گشت۳» هنوز اکران نشده.
در «طوفان شن» پرویز شیخ‌طادی به عنوان طراح صحنه و لباس حضور داشت. او دو سال بعد از آن، اولین فیلم خود را در مقام کارگردان مقابل دوربین برد، اما موفق‌ترین فیلمش «شکارچی شنبه» در نقد صهیونیست‌هاست. شیخ‌طادی سال ۱۳۹۵ آخرین فیلم خود با نام «امپراطور جهنم» را ساخت که با نقدهای منفی مواجه شد.
«حسین زندباف» دیگر نام آشنا در «طوفان شن» است، او در دهه ۶۰ چند فیلم سینمایی ساخت، سپس در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ به تهیه‌کنندگی روی آورد، اما تدوینگری مقوله‌ای است که از ابتدا همواره همراه زندباف بوده است. از مشهورترین آثاری که زندباف تدوین کرده است می‌توان «بوی پیراهن یوسف»، «از کرخه تا راین»، «مارمولک»، «دلشکسته» و مجموعه تلویزیونی «یوسف پیامبر» را نام برد.
جواد شمقدری در پشت صحنه «طوفان شن»
جلوه‌های ویژه «طوفان شن» هم بر عهده محمدرضا شرف‌الدین بود. او در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ جلوه‌های ویژه فیلم‌های متعددی را انجام داد اما در دهه ۸۰ به تهیه‌کنندگی روی آورد. با این‌حال، شهرت شرف‌الدین برای یک دهه‌ای است که مسئولیت انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس را بر عهده داشت.
* فروش متوسط در گیشه
«طوفان شن» در سال ۱۳۷۶ اکران شد ۳۷۱ هزار و ۳۰۸ بلیت فروخت و رتبه بیست و چهارم را در جدول فروش فیلم‌های آن‌سال کسب کرد. «طوفان شن» سال بعد هم روی پرده بود و ۷۲ هزار و ۲۸۹ بلیت فروخت. این فیلم هنگام رونمایی در جشنواره فجر ۱۳۰ دقیقه بود، اما برای اکران عمومی کوتاه و ۱۰۵ دقیقه شد.
از آنجایی که حدود ۴۰۰ دقیقه راش موجود بود، بعد از فیلم سینمایی، «طوفان شن» در قالب سریالی ۷ قسمتی هم تدوین شد.
به گفته شمقدری، در سال ۷۶ و حین اکران فیلم، «کریستین امان‌پور»گزارشکر برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه سی‌بی‌اس به ایران آمد و با او درباره فیلمش گفت‌وگو کرد. اما این مصاحبه پخش نشد، گویا پاسخ‌های شمقدری برایشان مطلوب نبوده است.
در سال ۱۳۷۶ «آدم برفی» با ۴ میلیون و ۴۷۳ بلیت عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را به خودش اختصاص داد.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
