به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان به نقل از روابط عمومی دانشگاه صنعتی اصفهان، محسن سلیمانی با اشاره به ابعاد مختلف طرح «منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان و اولویت‌بندی کانون‌های مولد آن‌ها» اظهار کرد: این پروژه در سال ۱۳۹۶ با هدف تعیین منشأ و سهم منابع تولیدکننده ذرات معلق (PM۲.۵) به عنوان مهم‌ترین عامل شاخص کیفیت هوای شهر اصفهان و نیز شناسایی ترکیبات آلاینده همراه آن‌ها، از سوی شهرداری اصفهان به دانشگاه صنعتی اصفهان واگذار شد و پس از بروز برخی محدودیت‌ها و مشکلات اجرایی و با تمدید زمان اجرا با توافق طرفین، در نهایت نتایج آن در اسفندماه ۱۳۹۸ به کارفرما ارائه شد.
مجری طرح منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان و اولویت‌بندی کانون‌های مولد آن‌ها، اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان را ناظر این پروژه علمی عنوان کرد و ادامه داد: تیم اجرایی دانشگاه صنعتی اصفهان در انجام این پژوهش علاوه بر بهره‌گیری از توانمندی بیش از ۱۵ نفر از اعضای هیأت علمی، کارشناسان ارشد و دانشجویان دکتری با تخصص‌های محیط زیست، مدل‌سازی، آمار، شیمی، حمل و نقل، سنجش از دور، سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی و خاکشناسی، از همکاری یک تیم بین‌المللی از دانشگاه کپنهاگ دانمارک نیز استفاده کرد.
سالانه ۷ میلیون نفر بر اثر انتشار ذرات معلق هوا در دنیا می‌میرند
دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان آلودگی هوا را از چالش‌های زیست‌محیطی مهم دنیا به‌ویژه کشورهای در حال توسعه دانست و تصریح کرد: این چالش بزرگ، اثرات جدی بر سلامت جسمی و روانی جامعه دارد.
وی افزود: کلان‌شهرهای ایران به خصوص شهرهای صنعتی همچون اصفهان با وضعیت توپوگرافی خاص، با مشکل جدی در این زمینه رو به رو هستند و در سال‌های اخیر با توسعه ناپایدار صنایع مختلف بدون توجه لازم به مسائل مرتبط با محیط زیست، افزایش تعداد و تردد خودروها، تغییرات آب و هوایی از جمله کاهش نزولات آسمانی، خشکسالی و بروز طوفان‌های گرد و غبار، و نیز پدیده وارونگی دمایی (اینورژن) در فصول سرد، میزان ذرات معلق در فصول مختلف سال و به تبع آن مشکلات آلودگی هوا افزایش یافته است.
سلیمانی با اشاره به اهمیت ذرات معلق ریز با قطر آئرودینامیکی کوچک‌تر ۲ و نیم میکرون (PM۲.۵) بر شاخص کیفیت هوا، این آلاینده‌ها را در مقایسه با دیگر آلاینده‌های هوا، اصلی‌ترین عامل اثرگذار بر سلامت انسان و دیگر جانداران عنوان کرد و ادامه داد: گاهی این ذرات به اشتباه معادل ریزگردها قرار داده می‌شوند، در حالی که ریزگردها یا به عبارت صحیح‌تر ذرات گردو غبار بیشتر منشأ طبیعی دارند و از نظر اندازه ذرات نیز طیف گسترده‌تری را شامل می‌شوند.
مجری طرح «منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان و اولویت‌بندی کانون‌های مولد آن‌ها»، اضافه کرد: طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۸ ذرات معلق هوای محیطی به عنوان ششمین فاکتور خطرناک برای سلامتی انسان شناخته شده که سالانه منجر به مرگ حدود ۷ میلیون نفر در دنیا می‌شود.
عامل مؤثر بر کیفیت هوای اصفهان، غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون است
مجری پروژه منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان تصریح کرد: بررسی شاخص‌کیفیت هوای شهر اصفهان در زمان‌های مختلف سال نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل مؤثر بر کیفیت هوای این شهر، غلظت ذرات معلق ریز کوچک‌تر از ۲ و نیم میکرون است.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به بررسی نتایج بیش از ۲۰۰ مطالعه ملی و بین‌المللی مرتبط با این طرح به منظور انجام هرچه بهتر پروژه، گفت: در این طرح ضمن نمونه‌برداری از ذرات معلق در بیش از ۵۰ نقطه از محدوده کلان‌شهر اصفهان و نیز منابع تولیدکننده آن‌ها (شامل صنایع مختلف، خودروها و منابع طبیعی) در طول چهارفصل سال، آنالیز حدود ۶۰ ترکیب شیمیایی در ذرات با بهره‌گیری از روش‌های استاندارد انجام شد.
وی اضافه کرد: در ادامه و پس از بررسی سهم‌بندی ذرات معلق هوا در منابع مختلف آلاینده و نیز پراکنش ذرات معلق از صنایع بزرگ استان با استفاده از رویکرد مدل‌سازی، سهم ناوگان حمل و نقل نیز به تفکیک با توجه به اطلاعات ترافیکی شهر و نیز میزان ذرات معلق انتشاریافته از آن‌ها تعیین شد.
سلیمانی ادامه داد: منشأ یابی ذرات معلق طبیعی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و نیز آنالیزهای شیمیایی، از دیگر اقدامات مهم در انجام این طرح بزرگ پژوهشی بود.
آلایندگی بخش صنعت، حداکثر ۳۷ درصد/ بخش حمل و نقل، حداکثر ۵۳ درصد
وی با اشاره به نتایج نهایی به دست آمده از سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان، اظهار داشت: بر اساس یافته‌های این طرح، سهم بخش صنعت در فصول مختلف سال بین ۱۲ تا ۳۷ درصد متغیر است که حداکثر آلایندگی این بخش در فصول سرد سال است.
سلیمانی اضافه کرد: ذکر این نکته حائز اهمیت است که سهم بخش صنعت در مجاور مناطق و واحدهای صنعتی بیشتر است و نباید با در نظر گرفتن سهم در کل شهر این موضوع مغفول واقع شود.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان، سهم بخش حمل و نقل در تولید ذرات معلق هوای شهر اصفهان را بین ۳۳ الی ۵۳ درصد عنوان کرد و افزود: حداکثر آلایندگی این بخش مربوط به فصول گرم سال است.
وی، با اشاره به سهم‌بندی دیگر آلاینده‌ها به عنوان آلاینده‌های ثانویه مولد ذرات معلق در هوای شهر اصفهان، گفت: سهم آلاینده‌های ثانویه بین ۱۱ تا ۱۳ درصد است که در اثر فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی آلاینده‌های گازی ناشی از هر دو بخش صنعت و حمل و نقل، در اتمسفر شکل می‌گیرند.
سلیمانی با بیان این‌که سهم آلاینده‌های ثانویه، اهمیت در نظر گرفتن تأثیر سایر آلاینده‌ها (مانند اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد) به همراه ذرات معلق در آلودگی هوای شهر اصفهان را بازگو می‌کند، ادامه داد: بر اساس دیگر یافته‌های این پژوهش، سهم منابع جاده‌ای و گرد و غبار طبیعی در ایجاد ذرات معلق ریز در شهر اصفهان بین ۴ تا ۱۰ درصد و سهم بخش خانگی (احتراق گاز طبیعی) بین ۲ تا ۷ درصد است و سایر سهم‌ها نیز به منابع غیر احتراقی و منابع ناشناخته در تولید ذرات معلق اختصاص دارد.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان اضافه کرد: در بخش منابع خانگی بیشترین سهم مربوط به فصول سرد و عمدتاً ماه‌های آذر و دی است که حداکثر مصرف گاز طبیعی در این بخش مربوط به این زمان‌ها است.
70 درصد آلایندگی بخش حمل و نقل متوجه کامیون‌ها و اتوبوس‌ها است
مجری پروژه منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان به اهمیت توجه به موضوع حمل و نقل به عنوان یکی از منابع مهم تولید ذرات معلق در هوای شهر اصفهان اشاره کرد و افزود: نتایج انتشار سالیانه ذرات معلق ریز با قطر آیرودینامیکی کمتر از ۲.۵ میکرومتر در بخش حمل و نقل شهر اصفهان نشان می‌دهد؛ کامیون‌ها و اتوبوس‌ها با داشتن بیش از ۷۰ درصد از سهم انتشار این ذرات، از عوامل اصلی آلایندگی هوای شهر اصفهان هستند.
وی با تأکید بر عدم غفلت از سهم آلایندگی وسایل نقلیه سبک همچون خودروهای شخصی، تاکسی‌ها و موتورسیکلت‌ها در تولید آلاینده‌های گازی در هوای شهر اصفهان، تصریح کرد: این وسایل که بیش از ۸۵ درصد از ترافیک شهر اصفهان را به خود اختصاص داده‌اند نیز بسیار حائز اهمیت هستند، چراکه می‌توانند علاوه بر تولید ذرات معلق سایشی (جاده‌ای)، در تولید آلاینده‌های ثانویه نیز نقش داشته باشند.
سلیمانی به دیگر یافته‌های مهم طرح پژوهشی انجام شده اشاره کرد و گفت: به جز سهم‌بندی و اولویت‌بندی منابع تولیدکننده ذرات معلق در هوای شهر اصفهان، تعیین نقاط و مناطق بحرانی شهر از نظر انتشار بیشترین ذرات معلق و ترکیبات شیمیایی همراه، ارائه نقشه انتشار این ذرات معلق در معابر مختلف شهری و ارائه نقشه کانون‌های اصلی گرد و غبار طبیعی شرق اصفهان با اولویت‌بندی منطقه‌ای، از دیگر یافته‌های ارزشمند این طرح بزرگ تحقیقاتی است.
مجری پروژه منشأ یابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان اضافه کرد: یافته‌های ارزشمند این طرح در مباحث مربوط به مدیریت، کنترل و کاهش آلودگی هوا و همچنین در برنامه جامع کاهش آلودگی هوای شهر اصفهان، برنامه‌ریزی‌های مدیریت شهری در حوزه آلودگی هوا، سلامت و توسعه پایدار شهری، برنامه‌ریزی ترافیک شهری و نیز برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی تثبیت کانون‌های گرد و غبار منطقه شرق اصفهان قابل‌استفاده است.
اصفهان دیگر توان بارگذاری صنعت و جمعیت بیشتر را با شرایط حال حاضر ندارد
وی با اشاره به تشدید آلودگی هوا در سالیان اخیر و اهمیت طرح‌های تحقیقاتی در کمک به مدیران و مسؤولان برای برنامه‌ریزی و مدیریت کاهش و کنترل این معضل، تصریح کرد؛ کشورهای پیشرو در کنترل آلودگی هوا، ضمن برنامه‌ریزی علمی و عملیاتی دقیق، اطلاعات و داده‌های خود را نیز در بازه‌های زمانی معین به روزرسانی می‌کنند.
سلیمانی افزود: با این وجود عمل‌گرایی و برخورد جدی و واقعی در راستای حل مسأله به ویژه در بخش‌هایی که معضل مشخص است، هم‌زمان با انجام تحقیقات صورت می‌گیرد که این موضوع در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: علاوه بر مؤلفه‌های ذکر شده، توجه به ظرفیت و توان اکولوژیک محیط زیست شهرهایی مثل اصفهان ضروری است، چراکه چنین شهرهایی دیگر توان بارگذاری صنعت و جمعیت بیشتر را با شرایط حال حاضر ندارند.
وی اظهار داشت: توجه به نتایج این مطالعه و نیز سایر مطالعات انجام شده در زمینه سیاهه انتشار می‌تواند به برنامه‌ریزی در راستای کنترل آلاینده‌ها در منبع و کاهش اثرات منفی آن‌ها بر محیط پیرامونی کمک کند، مشروط بر این‌که مسؤولان امر در برنامه‌ریزی‌های انجام شده به مقوله آلودگی هوا به عنوان یک فرآیند چندعاملی و وابسته به مکان و زمان توجه جدی داشته باشند و آن را در اولویت تصمیم‌گیری‌ها قرار دهند.
سلیمانی در پایان تأکید کرد: نباید دوقطبی‌سازی در بحث سهم‌بندی آلودگی هوا منجر به شانه خالی کردن بخش‌های مختلف (با هر میزان سهم) در راستای ایفای مسؤولیتشان در کاهش آلودگی هوا شود.
انتهای پیام/۶۳۰۵۸/ر/
