به گزارش خبرگزاری فارس، در برنامه‌ای پژوهشی با عنوان «محرم امسال» که توسط گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات و نیز اندیشکده راهبردی اربعین دانشگاه امام صادق (ع) طراحی و اجرا می‌شود، مراسم و اشعار اجرا شده توسط یازده مداح مطرح کشور در محرم سال ۱۳۹۹ مورد تحلیل هنری، ادبی، اجتماعی و فرهنگی قرار می‌گیرد.
برنامه دوازدهم از نشست‌های «محرم امسال» با حضور سید مهدی حسینی و علی الهی خراسانی به عنوان منتقدان ادبی و سید محمدرضا یعقوبی آل به عنوان کارشناس فرهنگی و اجتماعی به بررسی اشعار خوانده شده توسط حاج احمد واعظی در ماه محرم امسال اختصاص داشت.
مداحی حماسی، پرتحرک و بااحساس ویژگی نوحه‌خوانی احمد واعظی
علی الهی خراسانی، شاعر و منتقد ادبی در ابتدای این نشست مجازی گفت: حاج احمد واعظی یکی از مداحان شناخته‌شده مشهد و ایران است که اصالتا در شهرستان تربت‌حیدریه متولد شده‌اند. پدر و برادرشان نیز مداح شهرستان زادگاه‌شان هستند و خانواده جاافتاده و اصیلی محسوب می‌شوند. معروف است که واعظی سواد مذهبی خوبی در مقایسه با برخی دیگر از مداحان که ممکن است بیشتر بر جنبه‌های دیگر مداحی تمرکز کرده باشند، دارند. نکته دیگر اینکه خود ایشان دستی در سرودن شعر نیز دارند و قابلیت در مداحی ایشان بسیار تاثیرگذار و برجسته است.
وی با بیان اینکه واعظی مداحی بسیار پرتحرک، پرهیجان، پرشور و بااحساسی دارد، اظهار کرد: معمولاً مداحی ایشان با حالت حماسی و پرطنین انجام می‌شود. این مداح در سال ۱۳۹۴ اجرای در حضور رهبر انقلاب داشتند و در آن‌جا به بحث ولایت اشاره کردند؛ حضور ایشان در این مراسم برای مشهدی‌ها بسیار قابل توجه بود. آقای واعظی با وجود سابقه حضور در جبهه دفاع مقدس تا قبل از مداحی در محضر رهبری به عنوان مداح هیئت‌های انقلابی شناخته نمی‌شدند.
این منتقد ادبی اضافه کرد: مداحی ایشان در محضر مقام معظم رهبری ایشان را به جایگاه مداحی های انقلابی برد و درواقع حضور ایشان در مراکز رسمی و حرم مطهر امام رضا (ع) بیشتر و توجه رسانه‌ها به ایشان افزایش پیدا کرد. کم‌کم عکس‌های ایشان از جبهه و جنگ و عملیات‌ها بیشتر منعکس شد و ایشان در زمره مداحان انقلابی و حماسی قرار گرفت.
الهی خراسانی با بیان اینکه آقای واعظی بیشتر مداحی‌های احساسی و عامه‌پسند با نوحه‌هایی ساده و روان اجرا می‌کردند، ادامه داد: بعد از سال ۱۳۹۴ مداحی‌های ایشان از سبک عوام‌پسندانه فاصله می‌گیرد و پخته‌تر و فاخرتر می‌شود اما همان هیجان، شور و احساسات را در مداحی‌های ایشان می‌بینیم. به تناسب اینکه ایشان برای رسانه‌ها، تلویزیون و برای مخاطبان غیرمشهدی شناخته‌تر شدند فخامت اجرا و نوحه‌هایشان افزایش پیدا کرده است.
شناخت و استفاده از شعر قدما از ویژگی‌های مداح موفق
سید مهدی حسینی دیگر منتقد ادبی این نشست گفت: آقای واعظی به جز مهارت مداحی مهارت و استعداد شاعری بسیار مشخص و دقیقی دارند و این موضوع بر مداحی ایشان اثر مثبت گذاشته است. یکی از دلایل موفقیت و محبوبیت آقای واعظی را تسلط ایشان بر شعر، شناخت شعر و انس با شعر می‌دانم. مهارت اجرا در شعر یکی از مباحث مهم در مداحی است و مداح موفق باید شعر را درست انتخاب و اجرا کند. برخی مواقع از شعر گذشتگان از جمله حافظ و صائب به خوبی استفاده می‌کند هنری که برخی از بزرگان مداحی ما داشته‌اند و جزو نشانه‌های یک مداح موفق است.
وی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های اجراهای آقای واعظی تکنیک مضمون خوانی در هنگام اجرا است، افزود: شعر سعدی و حافظ برای مردم عام قابل فهم نیست یا شاید مخاطب دنبال ارتباط شعر با موضوع بگردد که چرا مثلاً شعر صائب در مجلس عزای حضرت زهرا (س) خوانده می‌شود. ایشان با مضمون خوانی و ارائه نکاتی که می‌توانیم از آن به تأویل یا تفسیر یاد کنیم به راحتی آن فضای شعر را در ذهن مخاطب ترسیم می‌کند و اصطلاحاً مضمون خوانی کرده و شعر را قابل فهم و تاثیرگذار می‌کند که این کار یکی از مهارت‌هایی است که بسیار کم در بین مداحان امروز و اجراهایشان دیده می‌شود.
این منتقد ادبی در تشریح تکنیک مضمون خوانی در اجرای مداحی ابراز کرد: وقتی برای پردازش یک شعر مداح از عباراتی خارج از شعر استفاده می‌کند؛ یعنی از شعر خارج می‌شود و از نثر و گفتار خودش استفاده می‌کند یا روایتی چاشنی این شعر می کند، مضمون‌خوانی کرده است. مضمون خوانی درحقیقت مکملی برای فهماندن شعر و انتقال حس و حال و پیام آن به مخاطب است.
حسینی اظهار کرد: یکی از تکنیک‌های آقای واعظی در اجرا استفاده از قالب زمزمه است. غالب زمزمه یکی از زیرشاخه‌های نوحه است که معمولاً با زبان عامیانه و محاوره سروده می‌شود و براساس نکات و مضامین حسی هم سروده می‌شود. آقای واعظی از جمله کسانی است که در تکوین و جا افتادن این قالب در مداحی ما تاثیرگذار بوده و نقش به‌سزایی داشته است. سال‌هایی که این قالب چندان برای مداحان مرسوم نبود ایشان با ارائه این قالب و خواندن اشعاری که مبنایش زبان محاوره است فضای محاوره‌خوانی در مداحی را تقویت کرد و سهم بزرگی در جا افتادن این قالب و شیوه اجرای آن دارد.
مداحان شاعر روضه‌خوان‌های موفق‌تری هستند
یعقوبی آل، کارشناس فرهنگی و اجتماعی در ادامه این نشست مجازی گفت: سبک مداحی آقای واعظی سبک آذری است. مداحی و سبک آذری مداحی ایستاده، مستمع محور و شعر محور است. مداحی است که اجازه نمی‌دهد یک بیت خوانده شود و آن بیت برای مخاطب جا نیفتد و شعر باید به جان مستمع نوشانده شود. در این سبک مداحی مخاطب باید تحریک شود به همین دلیل قبل از اینکه شعر اجرا شود مخاطب‌شناسی انجام می‌شود و شعر با آیات، روایات، حکایات و نکات مختلف غنی‌سازی می‌شود.
وی افزود: آقای واعظی با برخی از شعرها زندگی می‌کند؛ گاهی مدت‌ها با یک شعر یا یک بیت شور و حالی دارند و بعد با هنر این حال خودش را به مستمع منتقل می‌کند. این مداح تاکید زیادی بر مسئله مدح دارد و هرچند می‌بینیم مضمون مدح در برنامه بسیاری از مداحان در ماه محرم قرار ندارد آقای واعظی از مدح در اجراهای خود استفاده می‌کند.
این کارشناس فرهنگی و اجتماعی ضمن بیان این نکته که یکی از شاخصه‌های آقای واعظی محفوظات بسیار زیاد ایشان است که سبب شده ایشان بداهه‌خوان خوبی باشند، خاطرنشان کرد: در بین مداحانی که در روضه‌خوانی تبحر دارند می‌بینیم مداحانی موفق‌تر هستند که شاعر نیز هستند این مسئله نشان می‌دهد شعر و ذوق شاعری در وجود مداحان کمک بسیاری به موفقیت در روضه‌خوانی می‌کند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
