معرفی پیشکسوتان تئاتر| «ایرج راد» از درخشش در انواع هنر تا سال ها فعالیت صنفی در خانه تئاتر

به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری فارس، نظر تحلیلی درباره هنرمندان برجسته هر دوره، مستلزم گذشت زمان دست کم به طول یک سده است با این وجود جهش استعددهای ایرانی پس از رفع دشواری های دولتی، در زمینه هنرهای نمایشی به حدی بارز و همه جانبه است که می بایست درباره خیلی از آنان کتاب هایی جداگانه به وسیله پژوهشگران متخصص تحریر شود.

عبودیت هنر و هنرمند در دوره 15 ساله هنر دولتی، تنها میتوانست برای رژیم، جنبه عینی داشته باشد و به محض واژگون شدن رژیم پهلوی و رسیدن هوای تازه، شاهد بودیم که چگونه شکوفا جلوه گر شد. ایجاد سد  و مانع ممکن است به ظاهر، برقرار کننده نظمی زیبا و خودگول زن در زمینه هنر هم باشد اما واقعیت در هر حال رشد جبری خود را پی می گیرد و در زمان فرارس اثراتش را هویدا می سازد.

علم موجب تسریع شکوفایی استعددها در هر اقلیمی است. نمونه بارز چنین واقعیتی را عالم تئاتر ایران یکساله به چشم دید و با تمام وجود احساس کرد. سد کردن راه آناهیتا ـ به منزله اخذ وسیله سریع پیشرفت، از استعدادهای این ملک است. سیستم به مثابه با ارزش ترین تجربیات بشری، در زمینه هنر، وسیله ای سریع در کار پیشرفت و شکوفایی هنرمند است.

افراد با استعداد و کار درست، با زحمات مستمر و تباهی عمر، بالاخره کم و بیش، راه کار را پیدا خواهند کرد. همانطور که استعدادهای پرتلاش ایرانی پیدا کردند و شاهد مقصود را در آغوش کشیدند و ما در این جا با ارائه نمونه چند نسل از چند مبدأ ، مرکز، راه و یا مکتب متفاوت که به نقطه واحد خلاقیت رسیده اند در گزارش های متفاوتی بدان ها خواهیم پرداخت.

شماره اول این معرفی پیشکسوتان در عرصه تئاتر را با زنده یاد عزت الله انتظامی آغاز کردیم ، شماره دوم به جمشید مشایخی، شماره سوم به جمشید جهان زاده ، شماره چهارم مهدی فتحی، پنجم داریوش اسدزاده، ششم اسماعیل خلج ، شماره هفتم پرویز پورحسینی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، شماره هشتم علی نصیریان، در شماره نهم به مجید قناد پیشکسوت عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون، شماره دهم عباس جوانمرد پیشکسوت نویسندگی، بازیگری و کارگردانی ایران، شماره یازدهم داود فتحعلی بیگی، آقای نمایش های ایرانی و شماره دوازدهم به ایرج راد رئیس هیئت مدیره خانه تئاتر رسیدیم:

اکبر حسنی راد ملقب به نام هنری ایرج راد متولد هفتم اردیبهشت ماه سال 1324 از تهران است. وی بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون پیشکسوت و شناخته شده ایران و از چهره های شناخته شده دنیای هنر است که تحصیلات آکادمیک دارد و مدرک کارشناسی نمایشش را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و مدرک کارشناسی ارشد کارگردانی تئاترش را از دانشگاه کاردیف ولز انگلستان گرفت.

وی از سال 1346 فعالیت هنری خود را آغاز کرد و هم اکنون دارای مدرک کارشناسی ارشد تئاتر است. وی سال ها در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تدریس کرد و سابقه تدریس در دانشکده سینما تئاتر، دانشگاه نبی اکرم تبریز و مکتب خانه هنر را دارد. راد از هنرمندانی است که عنوان درجه یک هنری را از شورای ارزشیابی هنرمندان کشور دریافت کرد.

ایرج راد پیش از سال 46 نیز سابقه فعالیت هنری دارد و این فعالیت ها را از اجراهایی برای کودکان آغاز کرد تا به دوره های فن بیان و تئاتر زیر نظر مهین دیهیم رسید و بعد از آن هم با شاهین سرکیسیان آشنا شد و نخستین اجرای نیمه حرفه ای اش را با نام «قرعه برای مرگ» اثر واهه کاچا به کارگردانی کمال الدین شفیعی در سال 42 اجرا کرد.

وی در سال های 79 تا 92 عضو هیئت مدیره و مدیر عامل خانه تئاتر شد و هم اکنون نیز رئیس هیئت مدیره خانه تئاتر است.  اولین بار در سال 1383 در مرکز هنرهای نمایشی بود و دومین بار در گروه تخصص نمایش و ادبیات نمایشی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری در سال 1387 بود.

ایرج راد در فیلم ها و سریال های زیادی درخشید ، از جمله وی دو بار در نقش ناصرالدین شاه جلوی دوربین رفت و در هر دو نیز شناخته شده و کارنامه قبولی گرفت. 

فیلم های سینمایی ایرج راد شامل جای او دیگر خالی نیست (1384)، شمعی در باد (1382)، هفت ترانه (1380)، شور عشق (1379)، سهراب تا سهراب (قطب مخوف) (1372)، نصف جهان (1371)، چون ابر در بهاران (1369)، طوبی (1367)، جعفرخان از فرنگ برگشته (1366)، ویزا (1366)، اجاره نشین ها (1365)، گردباد (1364)، دایره مینا (1353) و پستچی (1351) و

برخی سریال های تلویزیونی ایرج راد شامل  1398 سرگذشت (محکومین 2)، 1391 دختران حوا، 1388 سال های مشروطه، 1387 فاکتور هشت، 1386 مدار صفر درجه، 1384 گارد ساحلی، 1383 مزرعه کوچک، 1381 افسون، 1381 شبکه، 1380 بازی زندگی، 1379 تله تئاتر «در پوست شیر»، 1379 راهی به سوی خانه، 1378 تله تئاتر «کشتی نوح»، 1378 تلفن مشترکشد، 1377 گم شده، 1377 در قلب من، 1376 تله تئاتر «نشان»، 1376 دستی بر آتش، 1374 در پناه تو، 1374 مسابقه «رنگین کمان»، 1373 مدرسه ما، 1372 سنگ و شیشه

1370 وزیرمختار، 1366–1368 این شرح بی نهایت، 1365 تله تئاتر «دکتر کنوک»، 1364 تله تئاتر «دکتر فاستوس»، 
1363–1364 امیرکبیر، 1354 تله تئاتر «گربه سیاه»، 1350 تله تئاتر «در شاهراه»، 1347 تله تئاتر «آریا دا کاپو»، 
1346 تله تئاتر «ایستگاه»

نمایش های ایرج راد نیز شامل باران ساز 1344، حادثه آرتور میلر 1345، آی با کلاه آی بی کلاه 1347، مردی که مرده بود و خود نمی دانست 1347، سیاه زنگی مرد فرنگی 1348، افول 1349، سیاوش بر باد 1350، بازرس 1351، لبخند باشکوه آقای گیل 1353، ابراهیم توپچی و آقای بیک 1354، سربازها 1358، مرده های بی کفن 1358، جانشین 1359، تجاوزگران 1361، مروارید 1361، دکتر فاستوس 1362، دکتر کنوک 1365، مهاجران 1368، ماهان 1372، آمیز قلمدون 1376، دادگاه نورنبرگ 1377، شب روی سنگ فرش خیس 1377، باغ شب نمای ما 1381، نوبت دیوانگی 1383، قصه تلخ طلا 1385، رویاهای رام نشده 1386، رودکی 1387، عیش و نیستی 1391، پلکان 1391

اجراهای خارج از کشور ایرج راد: سری کارهایی از پانتومیم 1977 تئاتر شرمن، پله بین های در تدارک قیام 1977 تئاتر شرمن، دیو پری 1977 تئاتر شرمن و سوگ سیاوش 1999 هستند.

تئاترهای تلویزیونی راد شامل ایستگاه 1346، آریا داکاپو 1347، گربه سیاه 1348، در شاهراه 1350، دکتر فاستوس 1364، نشان 1376، کشتی نوح 1378 و درپوست شیر 1379 هستند.

فعالیت ایرج راد در حوزه ترجمه نیز شامل 12 نمایشنامه از زبان ارمنی به فارسی است.

ایرج راد در جشنواره ها و مسابقه ها و بخش های زیادی داوری هایی را برعهده داشته از جمله تعداد زیادی از جشنواره های تئاتر فجر - منطقه ایی، استانی جشنواره رضوی - دفاع مقدس - آشورایی و ارتش و جشنواره های دیگر، عضو هیئت مؤسس خانه سینما و سه دوره عضو هیئت مدیره و دبیران انجمن بازیگران سینما، عضو هیئت مؤسس و هیئت مدیره و مشاور شورای عالی خانه هنرمندان ایران از بدو تأسیس تا کنون و عضو هیئت مؤسس عضو هیئت مدیره و رئیس هیئت مدیره و نایب رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل خانه تئاتر از بدو تأسیس تا کنون است.

تیر ماه سال گذشته بود که در اولین نشست دور جدید شورای عالی خانه هنرمندان ایران که پس از بحث و بررسی، به اتفاق آرا ایرج راد به عنوان رییس شورای عالی، فرزاد هاشمی به عنوان نایب رییس، حمیدرضا نوربخش به عنوان خزانه‌دار و فرزاد فرجی به عنوان دبیر شورای عالی به مدت ۲ سال انتخاب شدند. بنابراین در ترکیب اعضای دوره جدید -دوساله –شورای عالی خانه هنرمندان ایران ایرج راد نماینده خانه تئاتر منصوب شد.

راد در سال 1380 به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر انتخاب شد و بعد از 15 سال حضور در این مقام استعفا داد و از سال 1398 رئیس شورای عالی خانه هنرمندان شد با این حال هم اکنون رییس هیئت مدیره خانه تئاتر است و در کنار شهرام گیل آبادی به فعالیت در این عرصه می پردازد.

ایرج راد در مصاحبه ای که اخیرا در دوران کرونایی داشته، درباره شرایط کار تئاتر می گوید: «در شرایط حاضر و موقعیتی که وجود دارد من با کار تئاتر کردن به این شکل و شمایل (آنلاین) مخالف نیستم. ضمن این که نباید دور از نظر داشت که مسئله این است که خود هنرمندان در شکل اجراهای سابق آن هم در شرایط حاضر، در معرض آسیب هستند؛ به دلیل عدم حفظ فاصله اجتماعی و تمریناتی که باید انجام شود و مستلزم در کنار همدیگر بودن است، به علاوه این که مسئله امکانات پشت صحنه مطرح است و به ویژه در مورد گریم هنرمندان، مسئله وجود دارد.

وی درباره تئاترهای آن لاین هم نظراتی داده است: وقتی تئاتر به صورت آنلاین پخش می شود، می شود آن را دید اما تماشاگر در سالن حضور ندارد و این ارتباط از طریق یک فضای الکترونیک برقرار می شود. این که این کار چقدر بتواند تاثیرگذار باشد، بستگی به عوامل متعدد و گروهی دارد که در این زمینه کار می کنند و می تواند برخی اوقات کار گزارشی خوبی باشد، همچنان که ممکن است این گونه نباشد.

ایرج راد که سال ها در عرصه سینما و تلوییون فعال بوده اما در این سال های اخیر فعالیتش کمرنگ تر شده است وی معتقد است که به دلیل مسائل خانه تئاتر نزدیک به بیست سال عمرش را وقف تئاتر و خانه تئاتر و فعالیت صنفی کرده است بنابراین در عرصه های دیگر محدود شده و نتوانسته تمام هم وغمش را برای بازیگری بگذارد.

راد سال گذشته در سالن تئاتر خانه تئاتر نمایش آقای اشمیت کیه از سباستین تیری با ترجمه شهلا حائری را روی صحنه برد و اتفاقا اقبال بدی هم نداشت قرار بود این نمایش مجدد تیر ماه امسال در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برود که به دلیل شرایط کرونایی این امکان فراهم نشد و هنوز هم در تماشاخانه ایرانشهر هیچ نمایشی به صحنه نرفته است و تعطیل است. وی معتقد است که این روزها ترجیحش انجام کارهای تئاتر است و امیدوار است با بهبود شرایط در این حوزه فعالیت بیشتری داشته باشد.

وی در سال 95 و درسالروز تولدش عنوان کرد: هرکس یک زندگی برای خودش دارد، اما یک بازیگر بارها در قالب اشخاص مختلف زندگی می‌کند. بنابراین تجربه‌ زندگی او متشکل از زندگی‌های متفاوت و مختلفی است. خدا را شاکرم که جای خیلی‌ها زندگی کردم.

به رسمیت شناختن هنر به عنوان شغل و امنیت شغلی هنرمندان، سال‌هاست مهم‌ترین دغدغه جامعه هنری است. وقتی که هنوز هنر در ردیف مشاغل تعریف نشده، دیگر نمی‌شود انتظار امنیت شغلی برای هنرمندان داشت. به خصوص در شرایط کنونی که این موضوع، بیش از پیش میان جامعه هنری مطرح شده است. این روزها به واسطه شیوع بیماری کرونا و تعطیلی اجباری فعالیت‌های هنری، بسیاری از هنرمندان شغل خود را از دست داده و تعدادی از آنها حتی تحت‌پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند. از طرفی، وقتی که یک هنرمند معیشت خود را از طریق انجام فعالیت‌های هنری تامین می‌کند، چطور ممکن است فعالیت او شغل محسوب نشود؟ بر همین اساس ایرج راد، رئیس هیأت مدیره خانه تئاتر امروز در سایت خانه تئاتر از تایید دو انجمن بازیگران و تئاتر کودک نوجوان در کمیسیون بند 4 خبر داد. 

وی در تشریح اقدامات خانه تئاتر درباره پیوستن انجمن‌ها و کانون‌های تئاتری به وزارت کار، بیان کرد: «دیروز در جلسه‌ای که با حضور اعضای کمیسیون بند ۴ برگزار شد، انجمن تئاتر کودک و نوجوان و انجمن بازیگران خانه تئاتر برای پیوستن به وزارت کار مورد تائید این کمیسیون قرار گرفته و انجام سایر امور آنها به وزارت کار منتقل شده و در انتظار اساسنامه هستند. این اساسنامه از طرف وزارت کار به هیأت موسس ارائه شده و پس از بررسی، در مجمع عمومی خوانده و تصویب می‌شود.احتمالا در هفته آینده تعداد دیگری از انجمن‌های خانه تئاتر مورد تایید کمیسیون بند 4 قرار خواهند گرفت.»

راد با تاکید بر اینکه پیوستن به وزارت کار، به معنای کاهش قدرت و اختیارات خانه تئاتر نیست، مطرح کرد: «خانه تئاتر به هیچ عنوان کمرنگ نشده و اتفاقا جایگاه محکم و قرص‌تری پیدا می‌کند. ضمن اینکه جایگاه مسائل فرهنگی و هنری هم مطابق اساسنامه و مجوزی که داریم، حفظ شده و محکم‌تر خواهد شد. یعنی پیگیری مسائل صنفی به قوت خود باقی مانده و مسائل فرهنگی و هنری هم با جدیت بیشتری دنبال می‌شود.»

انتهای پیام/