به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، یک پایگاه خبری تحلیلی روسی با انتشار مطلبی بحث تاخیر اجرای پروژه «کاسا 1000» را مورد بررسی قرار داده است.
در این گزارش آمده است: قرقیزستان در اواسط سال 2020 میلادی قصد دارد احداث خط برق کاسا 1000 را کلید بزند. از بزرگترین پروژه‌های انرژی در منطقه که با تاخیر بسیاری هنوز به مرحله اجرا درنیامده است.تا پیش از این بر اساس پیش‌بینی‌ها باید پروژه تاکنون به اتمام می‌رسید.
قرقیزستان اعلام کرده اجرای این پروژه به مدت 6 ماه به تعویق می‌افتد.
«آیتمات نظراف» رئیس شرکت انرژی قرقیزستان دلیل این تعویق را شیوع ویروس همه گیر کرونا عنوان کرد.
هدف از این پروژه احداث خط انتقال برق به کشورهای آسیای مرکزی و امکان صادارت برق اضافی به جنوب – افغانستان و پاکستان خواهد بود.
بانک جهانی، بانک اروپای بازسازی و توسعه، بانک اسلامی، دولت انگلستان و غیره سرمایه گذاران این پروژه بزرگ هستند. هزینه کلی این پروژه طبق آخرین اطلاعات باید حداقل یک میلیارد دلار باشد که 314 میلیون دلار از آن را تاجیکستان، 209 میلیون دلار را قرقیزستان، 209 میلیون دلار را پاکستان و 354 میلیون دلار را افغانستان برعهده می‌گیرند.
طرح این پروژه ایالات متحده و بانک جهانی است. نهادهای دیپلماتیک آمریکا قصد دارند با احداث خط انتقال برق، جهت‌گیری کشورهای منطقه را به سمت جنوب آسیا تقویت و ارتباطشان را با روسیه و چین تضعیف کنند.
مبتکران پروژه به راحتی به کشورهای منطقه وعده می‌دهند که کاسا-1000 نه تنها به کشورهای صادر کننده کمک می‌کند تا پول خوبی به دست آورند (به طوری که به قرقیزستان وعده داده شد که در سال حدود 60 میلیون دلار کسب خواهد کرد) بلکه به طور کلی فرصتی برای حل و فصل مشکلات اساسی فراهم می‌کند.
اما واقعیت چیز دیگری است.
چه چیزی را بفروشیم؟
قرقیزستان از ظرفیت کافی برای تامین نیازهای داخلی برق خود برخوردار نیست. دلیل این امر نه تنها در رشد مداوم تقاضای سالانه بلکه این واقعیت است که از زمان استقلال این کشور هنوز نتوانسته به طور چشمگیری ظرفیت تولیدی و زیرساخت‌های توزیعی را افزایش دهد.
بیش از 2/3 (دو سوم) انرژی قرقیزستان را نیروگاه‌های برق آبی تولید می‌کند و همین امر باعث می‌شود این کشور به نوسانات منظم در حجم جریان رودخانه وابسته شود- اگر آب زیاد باشد این کشور می‌تواند در تابستان برق صادر کند و اگر کافی نباشد (این کار هر 3-4 سال یکبار اتفاق می‌افتد)، خود قرقیزستان نیز مجبور به خرید برق از کشورهای همسایه خواهد شد. قطعا در این دوره‌ها هیچ سخنی از صادرات نخواهد بود.
بدون احداث نیروگاه اضافی برق آبی، پروژه صادرات برق که حتی برای تامین نیازهای داخلی ناکافی است، معنی ندارد. «بیشکک» تاکنون به شرکت روسی «روس‌‌‌هیدرو» برای یک پروژه نیروگاه برق آبی که ساختمانش آغاز اما عملی نشده 37 میلیون دلار بدهکار است.
از سوی دیگر سیستم انرژی این کشور تاحدودی فرسوده شده و برای حفظ نظم کاری به سرمایه گذاری قابل توجهی نیازمند است.
آیا این پروژه در امنیت خواهد بود؟
افغانستان، قرقیزستان و تاجیکستان سرزمین‌های قابل اطمینان برای ساخت خطوط انتقال برق نیستند. برای چنین پروژه‌هایی در مقیاس بزرگ، مصونیت زیرساخت‌ها و تضمین عملکرد بدون وقفه یکی از پارامترهای کلیدی آن است که موفقیت این پروژه را تعیین می‌کنند.
زمان اجرای پروژه
تمامی شرکت‌کنندگان در این پروژه در احداث خط انتقال برق با تاخیر بسیار مواجه هستند. به عنوان مثال در تاجیکستان مراسم آغاز ساختمان این پروژه در ماه می سال 2016 میلادی برگزار شد. طی 4 سال گذشته دوشنبه چندین مناقصه برای انتقال تجهیزات ایجاد و مبلغ مورد نیاز برای آغاز ساخت و ساز را درخواست کرد اما تاکنون هیچ نتیجه موفقیت‌آمیزی را در پی نداشت.
ناسازگاری‌های مشابهی همچنین در سایر کشورهای شرکت‌کننده پروژه کاسا-1000 مشاهده می‌شوند. 4 کشور قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان و افغانستان تنها در درخواست مصرانه برای دریافت پول و تاخیر در زمان اجرا با یکدیگر توافق دارند.
برای بازگشت سرمایه هزینه شده در این پروژه به چقدر زمان نیاز است؟
بخش عمده پول‌های که توسط موسسات مالی بین‌المللی تخصیص می‌شوند، وام هستند. این مبالغ باید بازگردانده شوند. در گذشته قرقیزستان و تاجیکستان سرمایه کافی برای اجرای این پروژه نداشتند و بحران اقتصادی کنونی نیز شانس تامین مالی مورد نیاز را بسیار ناچیز می‌کند.
بیشکک اعلام کرده هزینه و وام این پروژه در مدت 15 سال بازپرداخت خواهد شد. با این حال، قیمت صادراتی برق در چارچوب پروژه کاسا بین خریدار و فروشندگان هنوز هماهنگ نشده و به توافق نرسیدند.
پاکستان آماده خرید برق با قیمت 10 سنت برای هر یک کیلووات نیست، نمایندگان اسلام آباد اصرار دارند که این قیمت را 3 برابر کمتر کنند. با قیمت پیشنهادی پاکستان عملا قرقیزستان و تاجیکستان علاقه‌ای به صادرات برق نخواهند داشت.
افغانستان نیز با توجه به درگیری‌های داخلی، هنوز نمی‌توان آن را مصرف کننده مطمئن برق شناخت.
واکنش همسایه ها
تصور کنیم پروژه کاسا – 1000 اجرایی شود. برای کسب درآمد بیشتر قرقیزستان و تاجیکستان باید میزان آب مورد استفاده برای تولید در نیروگاه‌های آبی را افزایش دهند. این اقدام نزدیک‌ترین همسایه‌های این دو کشور، قزاقستان و ازبکستان را وادار به واکنش شدید منفی می‌کند.
شایان ذکر است که کشورهای منطقه را رودخانه‌ها به هم پیوند می‌دهند، این در حالی است که قزاقستان و ازبکستان در انتهای مسیر رودخانه‌های قرار دارند. آب در منطقه خشکی مانند آسیای مرکزی به مثابه قدرت، زندگی و مرگ است.
تغییرات ناهماهنگ در تعادل آب در منطقه می‌تواند عواقب وخیمی را به همراه داشته باشد.
به این ترتیب باید این نکته را مطرح کرد که اختلال در تاریخ راه‌اندازی پروژه کاسا – 1000 می‌تواند به نفع کشورهای منطقه باشد.
کاسا – 1000 یک پروژه در مقیاس بزرگ است اما با خطرات و شرایط ناشناخته بسیاری مانند مشکلات امنیتی و مهم‌تر از همه بازگشت سرمایه هزینه شده روبرو است. در کنار آن نیز باید به باز پرداخت بدهی‌های چند میلیونی برای اجرای پروژه و درگیری با کشورهای همسایه و مصرف‌کنندگان آب اشاره کرد.
شاید، گزینه درست و کم خطرتر برای قرقیزستان و تاجیکستان نه صادرات برق، بلکه استفاده از آن برای توسعه تولید داخلی باشد. در آینده، این مسیر می‌تواند انگیزه بسیار بیشتری برای توسعه ایجاد کند.
شرکت‌کنندگان پروژه کاسا-1000 کاملا از کل مجموعه و مشکلات آگاه هستند و انحلال و تعویق منظم زمان آغاز اجرای این پروژه از دلایل آن است. با این حال، ما در آینده بارها اظهارات و شاید تلاش‌هایی برای پیاده‌سازی این پروژه را خواهیم دید.
دو دلیل برای این دست از اقدامات وجود دارد: آمریکا و متحدان آن خواهان اجرای سیاست کاهش و رفع نفوذ چین و روسیه در منطقه هستند و از سوی دیگر نخبگان محلی نیز نیازمند سرمایه هستند.
نباید از این نکته غافل بود که مبالغ هنگفت و پروژه‌های بزرگ امکان دستکاری در خرید، مناقصه‌ها، انتخاب پیمانکاران و پیمانکاران فرعی، خرید زمین و غیره را فراهم می‌کند. چنین پروژه‌ای می‌تواند ده‌ها نفر را ثروتمند کند.
مشکل تنها در این است که بازپرداخت وام‌ها بر دوش شهروندان عادی خواهد بود که می‌توان در مجالی دیگر به آن رسیدگی کرد.
انتهای پیام/ح
