به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، 16 جولای (26 تیر) نخستین نشست وزرای امور خارجه کشورهای آسیای مرکزی و چین در قالب «C5 + 1» به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد.
در این نشست «مختار تلیئوبردی» وزیر امور خارجه قزاقستان، «چنگیز حیدربیک اف» وزیر امور خارجه قرقیزستان، «سراج الدین مهرالدین» وزیر امور خارجه تاجیکستان، «رشید مرداف» وزیر امور خارجه ترکمنستان، «عبدالعزیز کامل اف» وزیر امور خارجه ازبکستان و «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین شرکت کردند.
در جریان این نشست، وزرای امور خارجه آسیای مرکزی و چین تأکید کردند که تقویت همکاری های چند جانبه بین آنها که مبنای آن را دوستی، حسن همجواری و منافع متقابل تشکیل می دهد، در راستای منافع مشترک همه شرکت کنندگان بوده و عامل مهم رشد اقتصادی و امنیت منطقه ای دانسته می شود.
وزرای امور خارجه آسیای مرکزی مبارزه با همه گیری کرونا و رفع پیامدهای منفی آن و همچنین احیای اقتصاد های ملی منطقه را از اولویت های همکاری ها در این قالب جدید عنوان کردند.
بنابر اظهارات آنها، اقدامات انجام شده در جهت جلوگیری از شیوع کرونا منجر به کاهش چشمگیر تحرکات داخلی آسیای مرکزی و فعالیت اقتصادی خارجی در منطقه شده است.
کشورهای شرکت کننده از تشریک مساعی به منظور همگرایی اقتصادی منطقه ای، تقویت فعالیت های تجاری و حمایت از سرمایه گذاری های متقابل پشتیبانی کردند.
در شرایط اقدامات بهداشتی و قرنطینه در مرزها، بحث حمل و نقل و ترانزیت کالا از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. جانب چین با توجه به همبستگی اقتصادهای کشورهای آسیای مرکزی، از آمادگی خود برای ساماندهی «دهلیزهای سبز» با هدف تامین حمل و نقل بدون وقفه کالا برای این منطقه خبر داد.
وزرای امور خارجه آسیای مرکزی و چین همچنین در مورد امکان همکاری ها در زمینه دیجیتال سازی، خدمات مالی، تجارت الکترونیک، شهرهای هوشمند و سایر دانش فنی بحث و تبادل نظر کردند.
آنها بر آمادگی های لازم جهت انجام تعاملات در زمینه علمی و کاربردی، به ویژه تولید محصولات علمی و همچنین توسعه همکاری ها در صنعت داروسازی تاکید کردند.
وزرای امور خارجه در پایان این نشست، از شکل گیری قالب «آسیای مرکزی+چین» و برگزاری دیدارهای منظم در این چارچوب حمایت کردند و بیانیه مشترکی را به امضا رساندند.
چرایی اقدام چین به برگزاری «5+1»
همانگونه که خبرگزاری رسمی چین «شینهوا» گزارش کرده ریاست نخستین نشست «آسیای مرکزی+چین» به صورت «5+1» با «وانگ یی» وزیر امور خارجه این کشور بوده است.
وانگ یی طی سخنرانی خود روی این نکته تاکید کرده است که دولت چین به توسعه مشارکت استراتژیک با کشورهای آسیای مرکزی که مبتنی بر نیازهای متقابل می باشد، اهمیت بالایی قائل می‌باشد.
وی همچنین به این نکته اشاره کرد که روابط «پکن» با آسیای مرکزی علیه کشورهای ثالث نبوده و روی همکاری های دو جانبه و چند جانبه در این منطقه تأثیر نخواهد گذاشت.
مبارزه مشترک علیه همه گیری کرونا، بهبود وضعیت اقتصادی، حفظ امنیت منطقه ای، از جمله روند صلح افغانستان و تقویت همکاری های چند جانبه از دیگر محورهای مورد تاکید وانگ یی بوده است.
چین نیز با این همه روابط نزدیک دوجانبه که با کشورهای آسیای مرکزی دارد، در نهایت متوسل به الگو یا قالبی شده است که برخی از قدرت ها و کشورها سال ها باز از آن در تعاملات خود با آسیای مرکزی استفاده می کنند.
به عنوان مثال می توان به نشست های ژاپن، اتحادیه اروپا، آمریکا، کره و هند با آسیای مرکزی در قالب «5+1» اشاره کرد.
بیشتر کشورهای یادشده، هدف خود از برگزاری نشست ها در چنین یک قالبی را کمک به شکل گیری همکاری ها با آسیای مرکزی به عنوان یک منطقه واحد و یک‌دست توصیف می کنند.
به عبارت دیگر منظور اصلی آنها از «کمک به شکل گیری «منطقه واحد و یک‌دست» کاهش نقش و نفوذ روسیه در آسیای مرکزی و ایجاد فاصله سیاسی بین پایتخت های پنج کشور منطقه با «مسکو» می باشد.
ضمنا چین برای نخستین بار وارد تعامل با آسیای مرکزی در قالبی شده است که روسیه در آن مشارکت ندارد. هنوز مشخص نیست که چنین یک حرکتی برای روسیه چه پیام و پیامدهای را در ابعاد مختلف خواهد داشت زیرا معمولا کشورهای آسیای مرکزی به حضور همزمان روسیه و چین در این یا آن چارچوب، به عنوان فرصت ایجاد موازنه بین منافع این دو قدرت نسبت به منطقه نگاه می کنند.
حالا این پرسش مطرح می شود که چین به عنوان کشوری که دارای نفوذ روزافزون در آسیای مرکزی بوده و همه مسائل را با این منطقه به صورت دوجانبه به نتیجه می رساند، روی چه ضرورتی اقدام به استفاده از الگوی «5+1» کرده است؟
به ویژه اینکه همه تصمیمات در کشورهای آسیای مرکزی از سوی نخبگان عالی گرفته شده و افکار عمومی زیاد نقش و جایگاهی در تعیین وضعیت ندارد. به عبارت دیگر چین می تواند همچنان به صورت تعاملات دوجانبه به اهداف مورد نظر خود نسبت به این منطقه دست پیدا کند.
به باور عده ای از تحلیلگران، چین به فکر آن است که در رابطه با برخی از موضوعات مهم روابط خود با آسیای مرکزی به شکل گرفتن مواضع واحد نخبگان عالی کشورهای منطقه دست پیدا کند. از جمله گفته می شود که چین برنامه های اقتصادی و مالی ای را که موفق به تحقق آنها در چارچوب سازمان همکاری های شانگهای نشده احتمالا از طریق قالب «5+1» دنبال خواهد کرد.
یعنی نگاه «پکن» نسبت به قالب جدید همکاری، فراهم کردن فرصت های مناسب تری برای گسترش حضور اقتصادی و تجاری خود در این منطقه خواهد بود.
از سوی دیگر چین از راه برگزاری رایزنی های منظم مشترک با پنج کشور آسیای مرکزی سعی در کاهش رقابت های میان نخبگان حاکم منطقه خواهد کرد تا برای پروژه های زیربنایی خود در این گستره مهم جغرافیایی مواجه موانع جدی نشود.
نکته قابل توجه این است که برخلاف چند سال پیش، در حال حاضر موضوع همگرایی در آسیای مرکزی مورد حمایت دولت ها و جوامع منطقه قرار دشته و چین در صدد بهره برداری از این فرصت برآمده است.
البته نخبگان آسیای مرکزی نیز به این نتیجه رسیده اند که در صورت یک دست بودن منطقه، توجه خارجی و به خصوص کشورهای تاثیرگذار و سازمان های بانفوذ بین المللی نسبت به آسیای مرکزی افزایش خواهد یافت.
بدون تردید در کنار منافع اقتصادی و تجاری، چین همچنین دنبال منافع استراتژیک خود در حوزه های امنیتی نیز می گردد که مهم ترین آن دخیل کردن کشورهای منطقه در بحث مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی طلبی می باشد.
این بحث به ویژه در متن اعمال تحریم های آمریکا علیه چین و دامن زدن «واشنگتن» به موضوع چین هراسی در آسیای مرکزی در «سین‌کیانگ» از اهمیت بالایی برخوردار شده است.
چین با استفاده از قالب «5+1» می خواهد به مواضع واحد و قاطع کشورهای آسیای مرکزی در این زمینه ها دست یابد و منطقه را به عنوان عقبه امنیتی باثبات خود داشته باشد.
طبیعی است که تعمیق همکاری های چین با کشورهای آسیای مرکزی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و امنیتی منجر به افزایش نفوذ پکن در این منطقه شده و خواهد شد.
کشورهای آسیای مرکزی نیز با ایجاد قالب یا الگوهای همکاری با قدرت های جهانی و منطقه ای در پی به دست آوردن امتیازات مختلف، کاهش وابستگی های مستقیم اقتصادی به طرف خاص خارجی (از جمله روسیه) و ایجاد تعادل در منافع قدرت ها و طرف های مهم خارجی خود می باشند.
باید منتظر ماند و دید که سایر بازیگران مهم منطقه ای و به خصوص روسیه و آمریکا در قبال این حرکت سیاسی چین چه واکنش های نشان خواهند داد.
انتهای پیام/ح
