به گزارش خبرگزاری فارس از زاهدان، استان سیستان و بلوچستان یکی از خواستگاه های کهن آداب، رسوم توام با فرهنگ غنی در کشور است که تاکنون به صورت شایسته معرفی نشده است.
یکی از مرسوم ترین موارد در بین مردم سیستان و بلوچستان توجه و علاقه وافر به موسیقی محلی است که به دو نوع موسیقی سیستانی و موسیقی بلوچستانی تقسیم می‌شود که ریشه در هویت و تاریخچه کهن این مردم دارد.
قیچک یا سرود(در گویش محلی مردم بلوچ) به عنوان یکی از سازهای با قدمت در موسیقی محلی سیستان و بلوچستان سهم بسزایی در بیان آداب، رسوم و فرهنگ مردم این استان دارد که طبق اعلام باستان شناسان براساس شواهد موجود، پیشینه استفاده از ساز قیچک در سیستان و بلوچستان مربوط به دوره شهرسوخته است.
ساز هنرمندان موسیقی کوک نیست
اساتید موسیقی بومی و محلی سیستان و بلوچستان که تعدادی موفق به کسب مدرک درجه یک هنری خود از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده اند با بیان برخی از مشکلات و مسائل خود خواستار حل و رسیدگی هرچه بیشتر به هنرمندان موسیقی شدند تا موسیقی محلی به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر و هویت فرهنگی مردم استان به فراموشی سپرده نشود.
محمد نور محب زهی سازنده و نوازنده قیچک در شهرستان خاش است که از سن 10 سالگی کار نوازندگی و از سن ۲۰ سالگی نیز کار سازندگی قیچک را آغاز کرده که پس از چندین دهه فعالیت در این حیطه در سن ۷۱ سالگی موفق به کسب مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد شده است.
محب زهی مدیر گروه موسیقی تفتان خاش در حیطه نوازندگی به ۳سبک مکرانی، سرحدی و کردی (ایروانی) تسلط کامل دارد که در راستای بقای هرچه بیشتر این هنر مهارت های خود در زمینه سازندگی و نوازندگی را به ۴ فرزند خود و ۳۰ شاگرد تعلیم یافته خود منتقل کرده است.
محب زهی در گفت و گو با خبرنگار فارس در خاش اظهار داشت: ساز قیچک منطقه بلوچستان تحت تاثیر موسیقی شبه قاره هند و پاکستان قرار گرفته است که علت آن داشتن مرز مشترک با کشور پاکستان و نزدیکی آداب و رسوم با کشور هند هست، بی توجهی به هنر سبب حذف، دگرگونی و تغییر محسوس آداب و رسوم و فرهنگ اصیل مردم سیستان و بلوچستان طی سالهای اخیر شده است.
این استاد و هنرمند خاشی بدلیل عدم دعوت به جشنواره ها و مراسم استانی و کشوری جهت اجرای موسیقی محلی از مسئولین گلایه کرد و بیان کرد: با گذشت ۴۰ سال از فعالیت هنری ام متاسفانه تا کنون به مراسمات و جشنواره ها برای اجرای موسیقی در سطح کشور و حتی استان دعوت نشده ام و انتظار می‌رفت مسئولین برای آشنایی هرچه بیشتر مردم کشور با آداب،رسوم و فرهنگ مردم استان از ظرفیت گروه موسیقی ما استفاده میکردند.
کارگاهی برای ساخت قیچک در خاش نداریم
محب‌زهی با بیان اینکه کارگاهی برای ساخت قیچک در خاش نداریم گفت: برای طراحی و ساخت هر قیچک حدوداً ۶۰ روز وقت میگذارم و تمامی کارها را در این مدت در حیاط خانه به روش سنتی و بدون ابزار لازم انجام میدهم.
برخلاف قول های بدون عمل پیشین، بار دیگر از مسئولان میخواهم تا با ایجاد و تجهیز کامل کارگاه زمینه را برای تسهیل سازندگی قیچک و ایجاد کلاس های آموزشی ساخت این ساز را فراهم کنند.
محمدنور محب زهی تصریح کرد: بخاطر فعالیت سنتی ساخت ساز قیچک و تزئین آن با جیوه چندین بار دچار مسمومیت شدید شده ام اما این موانع در علاقه و تمایل قلبی من نسبت به موسیقی و کار سازندگی رخنه ای ایجاد نکرد.
وی با اشاره به اینکه علاوه بر کار هنری،کار فرهنگی را نیز تقویت بخشیده ام گفت: کار آموزش رایگان نوزاندگی برای بسیاری از جوانان را که به معضل خانمان سوز اعتیاد دچار شده اند را دنبال می‌کنم که خوشبختانه در این راستا بسیاری از جوانان با این کار تشویق به فعالیت در زمینه هنر موسیقی محلی شده اند.
انجمن موسیقی استان آثار ما را خریداری نمیکند/ضرورت ایجاد نمایشگاه دائمی آلات موسیقی در استان
همچنین این هنرمند با بیان اینکه انجمن موسیقی استان آثار ما را خریداری نمیکند افزود: هیچ تضمینی برای فروش و عرضه آثار تولیدی ما در استان و کشور وجود ندارد.
این سازنده قیچک محلی تصریح کرد: حاصل تلاش چند ماهه من در کارگاه خانگی و سروکار داشتن با چوب و ابزار تراشکاری با قمیت ناچیز بفروش می‌رسد.
وی تاکید کرد: ضرورت دارد انجمن موسیقی استان برای حمایت هنرمندانی که کار سازندگی آلات موسیقی را انجام می‌دهند نسبت به ایجاد نمایشگاه دائمی آلات موسیقی در مرکز استان اقدام کند.
محب زهی یاد آور شد: برپایی این نمایشگاه دائمی و ایجاد فروشگاه های اینترنتی بستر مناسب برای فروش تضمینی و با قمیت مناسب را برای ما ایجاد می‌کند.
وی بیان کرد: گروه موسیقی تفتان خاش به دلیل عدم حمایت ها و برخورداری از امکانات، تقریباً از هم پاشیده شده چراکه اکثریت اعضای گروه جوان هستند و منبع درآمد مطمئن و مشخصی ندارند لذا انتظار می‌رود مسئولین در رسیدگی به هنر و هنرمندان نهایت تلاش خود را به کار گیرند.
اجرای موسیقی سنتی در ۱۲ کشور دنیا
حبیب الله قادر آتشگر دارنده مدرک درجه یک هنری در زمینه نوازندگی قیچک سیستانی که از دیپلم افتخار تا مدرک درجه سه،دو و یک هنری مراحل را پله پله از ۴۶ پیش تا کنون طی کرده است.
این هنرمند موسیقی سیستان و بلوچستان مهارت های خود در زمینه نوازندگی قیچک سیستانی را در سن ۱۶ سالگی از پدرش حسین اتشگر آموخته و اکنون نیز قریب به ۱۰ شاگرد تعلیم یافته اش به کار نوازندگی فعالیت دارند.
مدیر گروه موسیقی و رقص شمشیر آوای سیستان در گفت و گو با خبرنگار فارس اظهار داشت: نوازندگی ساز سنتی و محلی سیستان یا سیتک سیستان به عنوان یک رسم دیرینه از آبا و اجداد پیشین سینه به سینه به من منتقل شده و قطعا پس از من نیز ادامه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه خانواده ام نیز به هنر موسیقی علاقمند هستند گفت: اعضای خانواده من در ارکان مختلف موسیقی فعالیت هنری دارند، دوتا از فرزندان ام سورنا و دهل یاد گرفته اند.
آتشگر در خصوص حضورش در ویژه برنامه های موسیقی در سطح کشور و بین الملل توضیحاتی ارائه داد و افزود: در سراسر ایران موسیقی محلی سیستان و بلوچستان را به نمایش گذاشته ام و هر ساله در دهه مبارکه تهران میزبان موسیقی محلی و رقص شمشیر استان بوده است.
این هنرمند تصریح کرد: برای توسعه فرهنگ و تمدن مردم سیستان و بلوچستان در بیش از ۱۲ کشور جهان شامل یونان (اجرای ویژه برنامه در المپیک تابستانی آتن)، هندوستان، ارمنستان، تاجیکستان و شهرهای مهم کشورهای ترکیه و پاکستان و.... موسیقی محلی و رقص شمشیر را اجرا کردیم.
وی با بیان اینکه بیش از ۴۰ نفر در گروه رقص شمشیر سیستان فعالیت دارند گفت: رقص شمشیر به عنوان یکی از آداب و رسوم با اصالت این استان توسط گروه موسیقی و رقص شمشیر هامون سیستان در سطح بین الملل اجرا و شناخته شد.
حبیب الله قادر آتشگر به تشریح مشکلات هنرمندان موسیقی سیستان و بلوچستان پرداخت و گفت: بسیاری از هنرمندان پیشکسوت موسیقی در سیستان و بلوچستان با وجود کهولت سن علاوه بر دارا بودن مدرک درجه هنری از خدمات پوشش بیمه نیز محروم هستند.
وی تاکید کرد: مسؤولان در حمایت از هنرمندان توانمند استان و پرورش نسل آینده برای ایجاد انگیزه فراگیری موسیقی بومی و سنتی به مرتفع شدن مشکلات هنرمندان این عرصه توجه بیشتری داشته باشند.
دریافت مدرک درجه یک هنری پس از ۶۴ سال فعالیت هنری
بهرام سوری زهی ۸۰ ساله نیز یکی دیگر از هنرمندان پیشکسوت در زمینه ی نوازندگی قیچک در شهرستان خاش است که در سال ۹۸ پس از ۶۴ سابقه فعالیت و همکاری هنری با فرهنگ و ارشاد استان مدرک درجه یک هنری خود را دریافت کرده است.
این هنرمند موسیقی از سن ۱۶ سالگی بواسطه استعداد درونی خود بدون داشتن استاد و راهنما کار نوازندگی قیچک را آغاز کرده و اکنون کار نوازندگی قیچک با مضمون های عرفانی،عاشقانه،حماسی،سرگرمی و آداب و رسوم منطقه بلوچستان را با مهارت خاص خود انجام می‌دهد.
این استاد نیز مهارت خود در نوازندگی را به ۲ فرزند و ۱۳۰ شاگرد تعلیم داده ایت که اکنون هریک از این افراد به اساتید مطرح نوزاندگی در استان تبدیل شده اند.
در مهم ترین عناوین استانی برگزیده نخستین جشنواره موسیقی آئینی بلوچستان، برگزیده جشنواره موسیقی حماسی بیاک، برگزیده نخستین جشنواره آواها و نماها، برگزیده نخستین موسیقی محلی سیستان و بلوچستان، کسب رتبه نخست نوازندگی در دومین نمایشگاه توانمندی های روستاییان و عشایر در بین ۳۱ استان کشور،برگزیده مرحله پایانی جشنواره ملی ذکر و ذاکرین در سال ۹۷ و کسب دیپلم افتخار نوازنده قیچک در نخستین جشنواره موسیقی محلی سیستان و بلوچستان و... در کارنامه فعالیت ۶۴ ساله این هنرمند سیستان و بلوچستان به چشم میخورد.
بهرام سوری زهی نیز به خبرنگار فارس در خاش میگوید: فعالیت هنری خود را پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۰ در قالب همکاری با اداره ارشاد اسلامی آغاز کردم.
وی افزود: اولین بار در سال ۱۳۶۶ تقاضای برقراری بیمه و دریافت درجه هنری را از وزارت ارشاد اسلامی را داشتم که مورد موافقت قرار نگرفت و در سال ۷۶ نیز دوباره این اقدامات تکرار شد که بی اثر و بدون نتیجه باقی ماند.
سوری زهی خاطرنشان کرد: پس از ۶۴ سال فعالیت هنری در سال ۹۸ موفق به کسب مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد شدم.
این هنرمند یاد آور شد: متاسفانه طی سالهای متمادی از خدمات پوشش بیمه محروم بود و هیچ خدماتی در این خصوص متوجه من نشده است.
وی اذعان داشت: بدلیل بیماری قلبی و عروقی و مشکلات شنوایی و عدم برخورداری از بیمه توانایی پرداخت هزینه های ناشی از درمان و ایاب و ذهاب را ندارم.
این هنرمند که از سال ۸۳ تا کنون به عنوان رئیس انجمن موسیقی شهرستان خاش فعالیت داشته است،گفت: برای بقا و تداوم فرهنگ اصیل مردم سیستان و بلوچستان و ترویج هرچه بیشتر آداب و رسوم می‌طلبد مسئولین امر آموزشگاه ساز قیچک را در شهرستان خاش ایجاد کنند.
سوری زهی ادامه داد: راه اندازی این آموزشگاه زمینه انتقال مهارت های نوزاندگی به نسل های آینده را تسهیل می‌بخشد.
مدیر گروه موسیقی نوای سرحد زمین یاد آور شد: با وجود کسب مدرک درجه یک هنری اما حقوق پرداختی من و سایر هنرمندان تغییری نداشته و افزایش حقوق شامل حال ما نشده است.
ایجاد حالات درون گرایی با موسیقی درمانی بلوچی
موسیقی درمانی که در بلوچستان به مراسم «گواتی» یا «دمال» شهرت دارد. «گوات» در زنان و «دمال» در مردان به بیماری گفته می‌شود که تعادل روحی و روانی‌اش بر هم خورده است.
به عقیده مردم بلوچ «گوات» نوعی بیماری روانی است و تنها موسیقی است که می‌تواند این بیماری را از انسان دور کند.
محمد نور محب زهی و بهرام سوری زهی جزو اساتید مطرح در زمینه موسیقی درمانی هستند ، موسیقی درمانی۳۶ آهنگ دارد که بهرام سوری زهی مهارت نوازندگی تمامی آهنگ هایش را دارد.
موسیقی درمانی به دلیل ایجاد حالات درون گرایی که همراه با حرکات موزون و تکرار شونده است فرد را از مرحله خودآگاه دور می‌کند و سبب خلسه بیمار به سمت ماهیت تاثیر موسیقی درمانی می‌شود.
عدم کفاف حقوق و تاثیر بی امان کرونا فصل مشترک مشکلات هنرمندان موسیقی سیستان و بلوچستان
عدم کفاف حقوق و تاثیر بی امان کرونا بر کار و درآمد هنرمندان موسیقی به فصل مشترک مشکلات هنرمندان سیستانی و بلوچ تبدیل شده است.
شیوع ویروس کرونا فعالیت گروه های موسیقی را تحت تاثیر قرارداد داده به گونه ای که بسیاری از اعضای گروه های موسیقی امرار معاش و درآمد خود را از این طریق با اجرای موسیقی و برنامه در مراسم تأمین میکردند که با همه گیر شدن این ویروس دچار مشکل شده اند.
عدم برخورداری از حقوق کافی و محروم ماندن از خدمات بیمه یکی دیگر از مشکلات مورد بحث هنرمندانی بود که با آنها گفت و گو شد.
تعداد کثیری از پیشکسوتان موسیقی در سیستان و بلوچستان مثل محمد نور محب زهی، بهرام سوری زهی، رسول بخش زنگشاهی و.... به دلیل عدم بهره مندی از خدمات بیمه اکنون که به سن کهولت رسیده اند مشمول دریافت پاداش بازنشستگی نیستند.
نوازندگان قیچک به عنوان زبان گویای آداب و رسوم و اصالت مردم استان سیستان و بلوچستان با عنایت به همه گیر شدن ویروس منحوس کرونا و مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند نیازمند حمایت و مدد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل فرهنگ و ارشاد هستند.
عدم برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و حقوق ثابت مهمترین مشکل هنرمندان موسیقی
معاون امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان در این زمینه میگوید: عدم برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و حقوق ثابت از مهمترین مشکلات هنرمندان موسیقی سیستان و بلوچستان است.
نصیراحمد ملازهی گفت: اکثر هنرمندان موسیقی محلی به ویژه هنرمندان دارای مدرک درجه یک به علت کهولت سن توان ادامه کار را ندارند و لازم است حمایت شوند که در این راستا علاوه بر پرداخت مستمری حدود 350 هزار تومان صندوق هنر، در قالب طرح تکریم نیز به هنرمندان دارای مدرک درجه یک و بالای 60 سال، حدود 600 تا 800 هزار تومان پرداخت می شود، اگر چه که این رقمها کفاف زندگی آنان را نمی دهد اما تلاش کردیم گوشه از مشکلات را برطرف کند.
وی ادامه داد: همچنین برای وضعیت درآمدی بهتر هنرمندان، گروه های مختلف هنری را معرفی کنیم به متولیان مراسم های فرهنگی معرفی میکنیم.
وی با اشاره به اینکه کرونا به کسب و کار هنرمندان خسارت وارد کرده است، پیک کار هنرمندان این فصل است که متاسفانه تحت تاثیر مسئله کرونا قرار گرفت.
ملازهی گفت: پرونده بیش از 40 هنرمند را به شورای ارزشیابی ارسال کردیم 15 نفر درجه یک هنری گرفته اند، تعدادی زیر پوشش طرح تکریم قرار گرفته و بقیه نیز در حال انجام است.
وی با اشاره به اینکه هنرمندان درجه یک، سرمایه های اجتماعی و فرهنگی هستند و اولویت ما رسیدگی به آنان است، در سیستان و بلوچستان 15 نفر مدرک درجه یک هنری دارند، تقریبا 5 نفر درجه دو و 5 نفر درجه 3 گرفتن و حدود 3 نفر درجه 4 گرفته اند.
معاون امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان گفت: 2 هزار نفر عضو صندوق هنر هستند، که بین 300 تا 400 نفر از صندوق خدمات دریافت می کنند.
---------------------------------------
گزارش: مصباح ایرندگانی
انتهای پیام/3139
