خبرگزاری فارس اصفهان- سید محمدعلی سیدحنایی؛ سال گذشته سال سخت و پرتلاطمی بود؛ سالی آکنده از اتفاقات تلخ و ناگوار که قلب همه ی ایرانیان را جریحهدار کرد؛ از حوادث آبان ماه تا شهادت سردار عزیزمان حاج قاسم سلیمانی و حادثه دلخراش هواپیمای اوکراینی.
در میان تمامی ابراز نظرها و احساسات متفاوت مردم نکتهای بسیار قابل تأمل بود؛ اینکه در حوادث آبان چگونه سطح اعتراضات به ناگاه با سرعتی شگفت چندین مرتبه افزایش پیدا کرد و یا در ماجرای ترور سردار شهیدمان چگونه احساسات مردم تبدیل به فوج عظیم واکنشی در سطح بینالمللی شد و در نهایت چگونه با اعلام خبر ساقط شدن هواپیمای اوکراینی موازنه قدرت تغییر کرد و از دست مردم به دست دشمن چند روز پیششان رسید!
امروزه جنگها تغییر شکل داده به گونهای که حتی مهلکترین و قدرتمندترین بمبها و موشکها به تنهایی کاری از پیش نمیبرند و مثل گذشته عمل نمیکنند زیرا مکمل آنها وسیلهای نوظهور به نام رسانه نوین است. رسانهای که تغییر شکل داده و امروزه سلاحی اساسی و استراتژیک برای هر حکومتی است و به تبع، پدافند آن شناختی عمومی و فراگیر از نحوه کار با این رسانه است.
در مجموعه «فارسانه» بر آنیم تا شما را با انواع رسانهها و کاربردهای این سلاح جدید آشنا کنیم تا با یکدیگر بتوانیم به حد خودمان در این کارزار مدرن پیروز میدان باشیم.
در دو قسمت (اینجا و اینجا) پیش با یکدیگر مفهوم شایعه، اثرات روانی ناشی از شایعات، چگونگی مبارزه با آنها و همچنین راهکارهای جلوگیری از افتادن به این دام پرکاربرد رسانهای را بررسی کردیم.
گفته شد که شایعه معمولاً در شرایطی ایجاد میشود که درباره موضوع مهمی ابهامات فراوانی وجود داشته باشد. در این شرایط گاه افرادی که به دنبال بر هم زدن آرامش روانی مردم یک جامعه هستند، از شایعه و اخبار دروغین به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خود بهره میبرند.
همچنین بیان شد که ابهام در یک موضوع میتواند در ذهن انسان، عامل استرسزایی باشد که افکار و رفتار را با چالشهای از جمله زودباوری و یا شک و تردید همراه کند. برای عبور از این چالش نوین و مواجهه آگاهانه با شایعات رسانهای ۵ پرسش مهم و ساده را پیشنهاد دادیم.
اما وجود شایعه گاه میتواند فراتر از آنچه تصور میکنید خطرناک باشد. در ۶ ماه گذشته که ایران با اتفاقات مختلف سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی رو به رو بوده است، بازار شایعه برای رسانههای مختلف بسیار پر رونق بوده!
از آمار کشتهشدگان اعتراضات آبان ماه تا شروع جنگ جهانی سوم! شایعه با تأثیر بر روان تک تک افراد جامعه میتواند باعث یک اضطراب اجتماعی شود. اضطرابی که از بطن جامعه برآمده و ممکن است تا صدر آن را بپیماید. علاوه بر اقدام فردی برای مبارزه با آثار مخرب شایعه، اقداماتی گستردهتر نیز در سطح کلان ضروری است.
شایعات ممکن است منجر به حرکات اجتماعی از جمله اعتراضات و اغتشاشات شود. به همین دلیل هر حکومت علاوه بر دغدغه حفظ قدرت، برای آرام نگاهداشتن جو اجتماعی باید توجه جدی به رسانهها و فضای حاکم بر آنها نیز داشته باشد؛ که این مهم در مواقع مختلف اکثراً دیر و نابه جا انجام شده است، و با برخوردهایی سطحی که آثار مخرب آن در بلندمدت چندین برابر است؛ اشتباهات استراتژیکی در حوزه سیاستگذاری رسانهای را رقم زده است.
اطلاعرسانی دقیق، شفافیت و صداقت در مواجهه با مردم منجر به ایجاد اعتماد اجتماعی میشود، اعتمادی که خود سپری در برابر بلای شایعه بر جان مردم است و میتواند سرمایه اجتماعی حکومت را دو چندان کند.
بنابراین بهتر است هر حکومتی به وسیله رسانههای خود پیش از آنکه رسانههای ملل دیگر دست به کار شوند و آتش بر دامان اخبار بزنند، با اطلاعرسانی دقیق و به موقع امکان هر سواستفادهای را از بین ببرد. شایعه اعتماد اجتماعی را مورد هدف قرار داده و میتواند روابط مردم با مسؤولان را خدشهدار کند. شایعه گاه یک دروغ و گاه یک بازنمایی از یک اتفاق است.
منظور از بحران اجتماعی اشاره به نوعی از ناهنجاریهای اجتماعی است که به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد، یکی از اساسیترین دلایل برخی بحرانهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اخیر در کشورمان شایعات است.
هنگامی که افکار مردم دچار آسیب شود، رفتار آنان نیز ممکن است تحت تأثیر آن تبدیل به یک ناهنجاری شود، که میتواند در زمینههای مختلف بروز کند و آسیبهایی جدی به بخشهای دیگر وارد کند . این تغییر رفتار اجتماعی در بلندمدت با از بین رفتن سرمایه اجتماعی و خدشهدار شدن اعتماد عمومی میتواند اتفاقات ناگوار و غیرقابل جبرانی را رقم بزند.
برای مثال انقلابهای رنگی در جهان از جمله بحرانهای اجتماعی است که عموماً تحت تأثیر رسانهها و به رهبری آنها رخ میدهد که بعضاً آسیبهایی در سطح کلان را در پی دارد. شایعه با لطمه بر آرامش و اعتماد عمومی و خدشهدار کردن آن میتواند جامعه را به لبههای تاریکی، هدایت کند؛ لازم است با اقدامات مؤثر دوطرفه از سوی مسؤولان و همچنین مردم، جامعه را از این سقوط نجات داد.
لزوم تغییر سیاستهای کلان رسانهای بالأخص در رسانه ملی و همچنین لزوم پیگیری افزایش دانش رسانهای مردم و آگاهسازی آنها در برابر ترفندها و فریبهای رسانهای در قالب نهضتی ملی میتواند به برقراری آرامش اجتماعی کمک کند و همچنین افزایش اعتماد و رغبت مردم نسبت به رسانههای داخلی و رسانه ملی به عنوان سردمدار خبررسانی عمومی را نیز در پی داشته باشد.
انتهای پیام/۶۳۰۵۸/ص۲۰/