به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در نشست خبری که امروز در این سازمان برگزار شد، اظهار کرد: اگر بخواهم سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی را در یک جمله تعریف کنیم همان عبارت رهبر معظم انقلاب درباره سازمان را بیان میکنم که فرمودند سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، قلب آموزش و پرورش است.
وی ادامه داد: تولیدات این سازمان که برنامههای درسی است، محور همه فعالیتها در آموزش و پرورش است؛ اگر معلم تربیت میکنیم و فضای آموزشی میسازیم برای اجرای خوب برنامه درسی است.
* ۵ ویژگی اساسی و کلان که باید برنامه درسی داشته باشد
ملکی با بیان اینکه مأموریت اصلی که محور فعالیتها قرار گرفته است، عملیاتی کردن اسناد تحولی است، گفت: اسناد تحولی را به عنوان یک چتر فکری و فلسفی تلقی میکنیم و باید فعالیتهای خود را زیر این چتر تعریف کنیم و تمام برنامههای عملیاتی و جزئیتر به گونهای طراحی و اجرا شوند که ما را برای عملیاتی کردن اسناد تحول بنیادین یاری رساند.
وی با تأکید بر اینکه سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی مبنای کار ما در تولید برنامه درسی در فضای تحولی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی را تشکیل میدهد، اظهار کرد: ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری در برنامه درسی ملی به طور مشخص ذکر شده است که شامل حوزههای تربیت و یادگیری حکمت و معارف اسلامی، قرآن و عربی، زبان و ادبیات فارسی، فرهنگ و هنر، سلامت و تربیت بدنی، کار و فناوری، علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، ریاضیات، علوم تجربی؛، زبانهای خارجی و آداب و مهارتهای زندگی و بنیان خانواده است.
معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: اگر مطابق سند تحول و سند برنامه درسی ملی حرکت کنیم باید برنامه درسی ۵ ویژگی داشته باشد؛ اولین ویژگی مؤمن پروری است یعنی باید به تربیت ایمانی بپردازد، دومین ویژگی، عالم و آگاهپروری، سومین ویژگی متفکر پروری، ویژگی چهارم اخلاق محوری است و ویژگی پنجم عامل محوری است، یعنی کسانی تربیت شوند که اهل عمل هم باشند؛ ما خسران میبینیم از افرادی که علم دارند اما اهل عمل نیستند.
* به دنبال بسته یادگیری هستیم نه کتاب درسی
ملکی با بیان اینکه هر یک از ۱۱ حوزه تربیت و یادگیری باید در این پنج عنصر با ۶ ساحت تربیتی ارتباط برقرار کرده و هندسه برنامه درسی ملی را طراحی کنیم، گفت: اگر مواد و رسانههای یادگیری بر پایه یک برنامه درسی آگاهانه و درست و منطقی تولید نشوند، مواد آموزشی و رسانههای یادگیری کارایی لازم را نخواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه به دنبال بسته یادگیری هستیم نه کتاب درسی، افزود: منظور از بسته یادگیری، مجموعهای از مواد و رسانههای آموزشی همراه با روشهای مورد نیاز در یک درس خاص است که بر مبنای هدفهای یادگیری و به صورت یکپارچه تدوین شده است که میتوان به کتاب درسی، کتاب کار دانشآموز، راهنمای معلم، فیلم آموزشی و نشریات آموزشی اشاره کرد.
معاون وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه از کتاب درسی محوری به سوی بسته یادگیری حرکت میکنیم، اظهار کرد: اساس و مبنای کار، استاندارد برنامه درسی خواهد بود که تولید خواهد شد و اگر مرحله اول درست انجام شود، زمینه برای تولید مواد آموزشی مناسب و بسته یادگیری کارآمد شکل خواهد گرفت.
وی با تأکید بر اینکه برای سال 1401ـ1400 آماده اجرای آزمایشی بستههای یادگیری هستیم که البته این موضوع شامل همه بستههای یادگیری نخواهد بود، گفت: بخشی از بستهها آماده میشود و به صورت آزمایشی در تعدادی مدارس مورد تدریس قرار خواهند گرفت.
* طراحی دورههای تحصیلی
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با بیان اینکه طراحی دورههای تحصیلی موازی با تولید بستههای یادگیری باید انجام شود، اظهار کرد: اهداف دوره های تحصیلی که مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی هست جهت عملیاتی شدن، توسط وزیر آموزش و پرورش به بخشهای مختلف ابلاغ شد که به سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی نیز ابلاغ شده است.
وی با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم اهداف را اجرایی کنیم راهی جز طراحی دورههای تحصیلی نداریم، افزود: در حال حاضر گروههای ما مشغول هستند؛ وقتی از دوره تحصیلی حرف میزنیم، اهداف دوره، ساختار دوره، عناوین درسی، مختصات معلم آن دوره، فضای آموزشی، ویژگیهای زمان به عنوان عنصر تربیت و سایر عناصر در طراحی دورههای تحصیلی مورد توجه قرار میگیرند؛ البته چند کارگروه برای دورههای ابتدایی، متوسطه، فنیوحرفهای و کاردانش در حال طراحی دورهها هستند و برای اینکه طراحی دورهها انسجام داشته باشد، شورای راهبری، این امور را هماهنگ میکند.
* ورود معارف انقلاب اسلامی به ۲۷ عنوان کتاب درسی
* ورود مطالبی درباره شهید سلیمانی به کتب درسی
ملکی با بیان اینکه نباید بگذاریم علاقه به جمهوری اسلامی و روحیه انقلابی در دانشآموزان تضعیف شود و قویترین راه برای این کار، راه تربیتی و فرهنگی است، گفت: برای مهر امسال یک کار ویژهای را پیشبینی کردیم و قرار است معارف انقلاب اسلامی در کتابهای درسی ورود پیدا کند که در ۱۲ عنوان در کتب درسی فنیوحرفهای و کاردانش و در ۱۵ عنوان کتاب درسی بخش نظری وارد می شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا با ورود این مطالب به کتب درسی، بخشی از محتوا حذف شده است، ادامه داد: خیر؛ مطالبی که اضافه شده است با ساختار کنونی محتوای کتاب درسی همخوانی دارد و مکمل است البته ممکن است مطالب جزئی حذف شود اما مطالب اصلی حذف نمیشود.
معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه ورود این مطالب به کتابهای درسی کار آسانی نیست و کارشناسان با مشورت و کار علمی این کار را انجام میدهند بهگونهای که مطالب با ساختار محتوایی همخوانی دارد، افزود: البته در گذشته در این خصوص مطالبی در کتابهای درسی آورده شده بود اما اکنون حسابشدهتر و برنامهریزی شدهتر در کتابها و برنامههای درسی گوناگون وارد شده است.
وی به معرفی بخشی از این کتابها پرداخت و بیان کرد: معارف انقلاب اسلامی در بخش فنیوحرفهای در کتابهای دانش فنی پایه در رشتههای زراعت، باغبانی، دامپروری، صنایع غذایی، ماشینهای کشاورزی، عملیات آزمایشگاهی در صنایع شیمیایی، دانش فنی پایه در رشتههای الکترونیک و مخابرات دریایی، مکانیک دریایی، تولید برنامههای تلویزیونی و متالوژی و در بخش نظری نیز در دروس آمادگی دفاعی، مطالعات اجتماعی، تاریخ ۳ علوم انسانی و تاریخ معاصر آمده است.
ملکی تصریح کرد: در بخشی از متون درسی نیز مطالبی در مورد «شهید قاسم سلیمانی» آمده است و سعی شده است این مطالب در ساختار کتاب ناهمسان نباشد و سنخیت داشته باشد.
* ایجاد دفتر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی در ساختار جدید سازمان پژوهش
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با بیان اینکه پژوهش مقدم بر برنامهریزی درسی است، گفت: در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، گروههای درسی پژوهشی ایجاد شده است به این معنا که گروههای درسی کار پژوهشی انجام میدهند اما پژوهشهای انجام شده پشتیبان برنامه درسی هستند و لازم نیست جامعه ببیند بلکه پژوهش، مبانی کار است و جامعه تولیدات را میبیند.
وی اضافه کرد: بخشی از پژوهشها در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش انجام میشود و برخی پژوهشها نیز سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی و گروههای پژوهشی انجام میدهند اما برای ساماندهی مطلوبتر امور پژوهشی باید قدمهای کاملتر و بهتری برداریم؛ در ساختار تشکیلاتی جدید که آماده ارائه به هیأت امنای سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی است، به طور ویژه به پژوهش توجه کردیم و دفتر مطالعات راهبردی و آینده پژوهی در ساختار جدید پیشبینی شده و مورد تأیید وزیر آموزش و پرورش قرار گرفته است. در انتظار تشکیل هیأت امنا برای تصویب آن هستیم.
ملکی ادامه داد: در ساختار جدید تعمداً عناوین گروههای درسی به گروه «پژوهش و برنامهریزی درسی» تغییر کرده است تا پژوهش یادمان نرود؛ آموزش مجازی اقدام مهمی است که در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در دفتر فناوری و انتشارات، شبکه ملی رشد است که به نوعی بهرهگیری از امکانات و خدمات فضای مجازی برای ارائه محتوا در شبکه «شاد» است که باید تقویت شود.
وی تصریح کرد: بسته یادگیری آموزش مجازی در بخشهای مختلف باید داشته باشیم که از برنامههای ماست.
* پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در وضعیت مبهمی قرار دارد
معاون وزیر آموزش و پرورش در خصوص تفاوت نگاه وی به فعالیت در این سازمان با رؤسای قبلی این سازمان، اظهار کرد: نگاه بنده در اینکه اسناد تحولی باید عملیاتی شود با مدیران قبلی تفاوتی ندارد اما در شیوه مدیریت و تحقق اسناد تحولی طبیعتا تفاوتهایی وجود دارد چراکه رشته تحصیلی ما متفاوت است؛ بنده در رشته برنامهریزی درسی تحصیل کردم و انطباق کامل بین رشته تحصیلی و کارم وجود دارد.
وی به جایگاه ساختاری پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در وضعیت مبهمی قرار دارد و امیدوارم ابهامزدایی ساختاری شود؛ در وضع فعلی پژوهشگاه وابسته به سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی است ولی این وابستگی ساختاری نیست و بیشتر به سازمان الصاق شده است و به همین دلیل سازمان پژوهش نتوانست از ظرفیت علمی آن بهره ببرد و پژوهشگاه هم نتوانست تعامل مؤثری با سازمان برقرار کند.
ملکی اضافه کرد: یک نظر این است که پژوهشگاه باید مستقل باشد اما اینکه در این کار، وزارت آموزش و پرورش موفق شود و بتواند سازمان اداری و استخدامی را متقاعد کند، مشخص نیست نیست اما ما ساختار پژوهش خود را منهای پژوهشگاه، طراحی کردیم.
وی افزود: از وزیر آموزش و پرورش شنیدم که میخواهد پژوهشگاه را مستقل کند بنابراین پژوهشگاه یا باید استقلال پیدا کند یا ادغام شود یعنی رابطه ارگانیکی باشد و وضع کنونی مطلوب نیست.
* اعتراض به تضعیف و حذف معاون پژوهشی مدیرکل آموزش و پرورش استانها
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی به تغییرات ساختار اداره کل آموزش و پرورش استانها اشاره کرد و گفت: در چارت استانها یک اتفاق ناگوار افتاده است و بنده معترض این قضیه هستم که معاون پژوهشی مدیرکل آموزش و پرورش استانها تضعیف و حذف شود.
وی ادامه داد: استدلال آموزش و پرورش به یک بخشنامه دولت است که عنوان کرده، تعداد معاونین کاهش یابد و سؤال بنده این است که چرا سراغ حساسترین معاونت رفتید؛ معاونتی که کار کیفیت بخشی انجام میدهد و همچنین تحول با ضعیف کردن پژوهش و تحقیق بیمعناست؛ اعتراض کردم و امیدوارم تجدیدنظر شود که اگر نشود، خسران بزرگی است.
* 2 سناریوی آموزشی برای آغاز سال تحصیلی جدید
ملکی در خصوص سناریوی سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی برای سال تحصیلی جدید با توجه به کرونا اظهار کرد: برای سال تحصیلی آینده، 2 سناریوی مشخص داریم که فکر میکنیم برایش چاره اندیشی خواهیم داشت؛ یک سناریو این است که مدارس ترکیبی از حضوری و غیرحضوری تشکیل شوند یعنی شرایط بهگونهای باشد که دانشآموزان برای بخشی از دروس و زمان در مدارس حضور پیدا کنند و بخشی را به صورت مجازی از طریق مکانیسم و ابزارها که پیشبینی شده است و غنیسازی میشود، بگذرانند که اسم این سناریو را ترکیبی میگذاریم؛ برای این کار در دفتر تألیف آموزشهای عمومی و متوسطه نظری الگویی باید تهیه شود.
وی افزود: در حالت دوم، شرایط بهگونهای است که از سوی ستاد مقابله با کرونا اعلام شود که دانشآموزان در مدارس حضور پیدا نکنند و در این صورت، آموزش با رویکرد آموزش مجازی پیش میرود و کار کارشناسی روی الگوی صرفاً مجازی انجام میشود که انشاءالله بسته مناسب در هر دو حالت طراحی خواهیم کرد و ارائه میدهیم.
* به بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان مبانی نگاه میکنیم
معاون وزیر آموزش و پرورش درباره آسیبهای اجتماعی گفت: مطالعاتی در پژوهشگاه، سازمان پژوهش و سایر نهادها مثل وزارت کشور انجام شده است؛ بخشی را سازمان پژوهش اطلاع و در اختیار دارد و موظف است به این موضوع بسیار مهم توجه کند؛ ولی واقعیت این است که آسیبهای اجتماعی از نظر نوع و نحوه بروز و ظهور، پیچیدگیهای خاص خود را دارد.
وی ادامه داد: به مطالعات بیشتری نیاز داریم و صرفا با ابزار کمی پاسخ نمیدهد بلکه در گام جدید باید در راستای توجه به پژوهشهای مورد نیاز به ویژه در عرصه آسیبهای اجتماعی مخصوصاً آسیبهای نوپدید و نوین اقدام کنیم.
ملکی درباره ارتباط بین آموزش و پرورش و دانشگاهها بیان کرد: ارتباط رضایتبخشی بین دانشگاهها به ویژه دانشکدههای علوم تربیتی و آموزش و پرورش نیست و امیدوارم بتوانم این ارتباط را قویتر کنم.
وی به برنامههای سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی با توجه به گام دوم انقلاب، گفت: به بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان مبانی نگاه میکنیم و در برنامهریزی درسی در یازده حوزه یادگیری مورد توجه است و باید برنامههای درسی را مبتنی بر بیانیه کنیم مثل آنچه که برای سند تحول انجام میدهیم.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی افزود: راجع به مسائل بینالملل هم نگاه و تفکرم این است که در دنیا به وسیله دانشگاههای مختلف و صاحبنظران گوناگون، نظریههای مختلفی مطرح شده است و باید هوشیارانه از این تئوریها، نظریهها و تجارب بینالملل استفاده کنیم؛ معتقدم نباید الگوها خود را از بینالملل انتخاب کنیم بلکه باید بومی و مبانی فکری و فلسفه دینی خودمان باشد.
وی به مسأله مهارتهای زندگی اشاره کرد و بیان داشت: مسأله مهارتهای زندگی چیزی نیست که سازمان پژوهش از آن غافل باشد و از حیث علمی، اعتقادی، عقلانی و تحارب علمی، مکلف و موظف است که مهارتهای زندگی را در دورههای گوناگون چه از طریق برنامههای رسمی و چه فوق برنامه در دانشآموزان تقویت کند.
ملکی با اشاره به قتل رومینا دختر 14 ساله گیلانی گفت: باید این ضرورت به طور مضاعف مورد توجه باشد؛ ما با پدیدههایی مواجه هستیم که یک نمونه مطرح شد؛ در کتاب درسی مهارتهای زندگی و بنیان خانواده که ویژه دختران و پسران است درباره مهارتهای زندگی و انتخاب همسر نوشته شده است.
وی افزود: در کتاب مطالعات اجتماعی، مهارتهایی مورد توجه بوده است و یکی از حوزههای یادگیری، آداب و مهارتهای زندگی و بنیان خانواده است که قصد دارد به طور ویژه به این مباحث بپردازد. حوزه تربیت و یادگیری سلامت و تربیتهای، حوزه یادگیری مطالعات اجتماعی و حوزه یادگیری زبان و ادبیات فارسی به موضوع مهارتهای زندگی توجه دارد و یکی از ارکان برنامهریزی درسی و تولید بستههای یادگیری در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی را تشکیل خواهد داد البته اگر ما معلمان را همراه با تغییر برنامههای درسی و تحول در بستههای یادگیری آماده نکنیم به اهدافمان نمیرسیم؛ در ساختار تشکیلاتی جدید مرکز تربیت نیروی انسانی را برای همین منظور پیش بینی کردهایم.
* الگوی برونسپاری اعتباربخشی میشود
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی درباره برونسپاری نیز گفت: 70 درصد راه را پیش رفتیم و بقیه کارها را انجام خواهیم داد؛ الگوی برونسپاری آماده شده است و اعتباربخشی میکنیم چون میتواند هم فرصت و هم تهدید باشد؛ فرصت از این جهت که راهی جز این نداریم که به سوی نخبگان برویم و برای آنهایی که آمادگی تولید بسته یادگیری را دارند، فرصتی فراهم کنیم تا این کار را انجام دهند اما تهدید این است که آیا در این رویکرد جدید، خواهیم توانست به وسیله برونسپاری، محتوا را در راستای سند تحول طراحی کنیم؟
وی افزود: بر همین اساس، محتاطانه و دست به عصا حرکت میکنیم تا به ما آسیب نزند و در مجموع به برونسپاری خوشبین هستیم اما اجرا کردن همراه با احتیاط مدیریتی است.
* ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار و ۵۱ دانشآموز ثبت سفارش کتاب درسی را انجام دادهاند
ملکی در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره وضعیت کتاب درسی برای سال تحصیلی جدید، اظهار کرد: اول مهر به یاری خدا هیچ کتابی را تأخیر نخواهیم داشت؛ چرا که یکی از عوامل تأخیر در چاپ، مربوط به ارسال از دفاتر مربوط است که انصافاً تأخیری نداریم.
وی درباره شیوه ثبتنام اینترنتی کتابهای درسی، گفت: امسال با تجربیاتی که از سالهای قبل به دست آوردیم، نواقص و اشکالات را برطرف میکنیم؛ یکی از راههایی که پیشبینی کردیم این است که در هر استانی، یک ستادی با مسؤولیت خود استان، تشکیل شده است و با مناطق ارتباط مداوم دارند تا ثبت سفارش فردی و گروهی به موقع انجام شود.
معاون وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: به طور کلی تا امروز ثبت سفارش کتابهای درسی برای دانش آموزان میان پایه بیش از ۸۶ درصد انجام شده است و ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار و ۵۱ دانشآموز ثبت سفارش کتاب درسی را انجام دادهاند.
وی افزود: برخی استانها مانند اصفهان، مازندران، همدان و ایلام تا 97، 98 درصد ثبت سفارش کتب درسی را انجام دادهاند و برخی استان ها عقب ماندگی دارند و تقاضا میکنم مدیرانکل استانها، ستادهایشان را فعال و نظارت لازم را برای ثبت سفارشهای فردی و گروهی داشته باشند.
ملکی تصریح کرد: خانوادهها نگران اول مهر از بابت کتاب درسی نباشند چرا که شبانهروزی پیگیری و کار میکنیم تا کارها به درستی انجام شود.
* گلایه کتابفروشیها از عدم توزیع کتب درسی و 3 شرط که پذیرفته نشد
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار فارس درباره گلایه کتابفروشیها از عدم توزیع کتب توسط آنها، اظهار کرد: برای توزیع کتاب درسی توسط کتابفروشیها چند راه پیش روی کتابفروشیها قرار دادیم که نپذیرفتند؛ شرط اول این بود که رویه فروش و توزیع از روش سنتی به روش سیستمی برابر ضوابط سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی باشد؛ شرط دوم کاهش نرخ سود فروش کتاب از ۱۷.۵ درصد پشت جلد به ۸ درصد بود که نپذیرفتند؛ این کار به نفع دانشآموزان بود و استدلال ما این بود که این افراد سرمایهگذاری نمیکنند و میتوانند به سیستم کمک کنند.
وی افزود: هر خانواده که خرید کتاب درسی از کتابفروشیها دارد، کلی هم لوازمالتحریر خریداری میکند و منافع اقتصادی مطرح است اما منافعی که برای ما موضوعیت پیدا میکند این است که دانشآموزان با سهولت بیشتری کتابهایشان را دریافت کنند و شرط سوم هم ارائه اطلاعات کامل کتابفروشیهای مجاز جهت ثبت در سامانه اطلاعرسانی به خانوادهها و پایش توزیع بود که در نهایت توافق ایجاد نشد.
* از تک زبانی و اصالت دادن به زبان انگلیسی فاصله بگیریم
ملکی درباره پرسش دیگر خبرنگار فارس درباره آموزش زبانهای خارجی گفت: سیاست کلی این است که از تک زبانی و اصالت دادن به زبان انگلیسی فاصله بگیریم و به سمت تنوع آموزش زبان برویم؛ یکی از ابعاد بحث در حوزه تربیت و یادگیری زبانهای خارجی همین است که استانداردهای مربوط به آن حوزه باید به دست آید و به زبانهای دیگر توجه شود.
وی در خصوص کاربردی کردن کتابهای درسی اظهار کرد: اعتقاد داریم هرچقدر کتابهای درسی کاربردی شده و به زندگی دانشآموزان نزدیکتر شوند، مطلوبتر هستند؛ این اطمینان را بدهم اصلا خط قرمزی از این بابت در سازمان پژوهش و در هیچ مسئولی نیست.
معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: کارشناسان قویتر میخواهد تا علم کاربردی شود و برای کاربردی کردن کتابهای درسی استلزامات کار را باید به درستی بازنگری کنیم ؛ همچنین باید نیازسنجی درست و قوی داشته باشیم و بنا داریم روند نیازسنجی را در فضای جدید با پژوهش تقویت کنیم؛ هرچه به نیاز دانشآموز نزدیکتر باشیم، موفقتر هستیم.
انتهای پیام/