به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس کتاب، «روابط اقتصادی ایران و روسیه، از آغاز تا سقوط قاجاریه» به قلم محمدعلی کاظم بیکی استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران از سوی مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در ۴۰۴ صفحه منتشر شد.
براساس این گزارش، این کتاب در سه بخش در قالب بیست و پنج فصل به مناسبات اقتصادی ایران و روسیه تزاری در سده های ۱۰-۱۴ هـ . ق/ ۱۵-۲۰ م می‌پردازد.
وجه اخیر، بر خلاف ابعاد سیاسی و نظامی روابط این دو کشور همسایه، کمتر مورد کنجکاوی پژوهشگران قرار گرفته است. اگر چه این روابط با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، با بازرگانی دو جانبه آغاز شد، از نیمه دوم سده نوزدهم از تجارت فراتر رفت و وجوه جدیدی یافت. بررسی این فرایند در بستر مناسبات دو جانبه که سیال بود، و نیز با توجه به تحولات و رقابت‌های سیاسی و اقتصادی در اروپا و آسیا موضوع کتاب مورد بحث است.
افق این پژوهش ناظر بر دوره‌ای نسبتا طولانی است که در خلال آن شرایط سیاسی ـ اقتصادی هر دو کشور و نیز متغیرهای دخیل در روابط دو جانبه، از جمله اقتصادی، میان آنها متعدد و به فراخور برهه‌ها متفاوت بودند.
در این کتاب، بخش اول (۱۳ فصل) به آغاز روابط بازرگانی، سیاست تجاری دولت‌های دو کشور و تغییرات کمی و کیفی این داد و ستد تا پایان عصر زندیه اختصاص دارد. موضوع بخش‌های دوم (فصول ۱۴-۱۹) و سوم (۲۰-۲۵) ضوابط، طبیعت و تغییر این مناسبات در سده های ۱۹ و ۲۰ است. در فصول اخیر معرفی متغیرهای سیاسی، علمی- فنی (ارتقای ارتباطات زمینی و دریایی و نیز پیشرفتهای صنعتی) و نیز اقتصادی که قادر به ایجاد تحول در مناسبات دو جانبه اقتصادی بودند، مورد بحث قرار می گیرند. در همین رابطه آمار و جداول نتیجه تحولات جاری را ملموس تر می‌سازند.
برای این پژوهش روشمند و مستند طیف گسترده‌ای از منابع به کار گرفته شده است که از منظر تنوع، اعتبار و تعداد چشمگیر است. در زمره آنها می‌توان به مقولاتی چون اسناد خارجی و ایرانی (آرشیوی و منتشر شده)، انتشارات رسمی خارجی و ایرانی، روزنامه و مجلات تاریخی خارجی و ایرانی، تواریخ، سفرنامه‌های کمتر شناخته شده، خاطرات، آثار سیاسی و مطالعات جدید اشاره کرد. با توجه به ویژگی‌هایی که ذکر شد، مطالعه کتاب روابط اقتصادی ایران و روسیه، از آغاز تا سقوط قاجاریه می تواند برای پژوهشگران در حوزه تاریخ اقتصادی ـ اجتماعی ایران در دوران مدرن، جالب و مفید باشد.
انتهای پیام/
