اقدامات ضدکرونایی عدلیه/از تعویق «دادرسی ها» تا «تغسیل» متوفیان کرونایی

به گزارش خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری فارس، چند وقتی است که کرونا میهمان ناخوانده ما شده است.

دراین میان و در پی شیوع این ویروس "منحوس" در کشور، دستگاه قضا هم در کنار قوای دیگر و همگام با جامعه پزشکی و ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، اقدامات ویژه‌ای را در دستور کارخود قرار داده است.

پنجم اسفندماه و در همان ابتدا، سید ابراهیم رییسی در جلسه شورای‌عالی قوه قضاییه با اشاره به شیوع ویروس کرونا و تهدید آن برای کشور گفت: امروز سلامت اجتماعی و سلامت مردم جزو ضروری‌ترین مسائل کشور و از وجوه مهم حقوق عامه است که توجه به آن نیازمند نگاه و همراهی همگانی است.

رییس دستگاه قضا در عین حال متذکر شد: علاوه بر وزارت بهداشت و ستادی که با حضور نمایندگان دستگاه ‌های مختلف از جمله قوه قضاییه برای مقابله با کرونا تشکیل شده، یک همت همگانی و همکاری همه بخش‌ها و مسئولان در برخورد همه ‌جانبه با این مسأله لازم است.

**اعطای مرخصی بی سابقه به زندانیان در اوضاع کرونایی

پس از این تاکیدات، آیت الله رییسی با صدور بخشنامه‌ای بر اعطای مرخصی به زندانیان واجد شرایط نیز تاکید کرد که به گفته سخنگوی دستگاه قضا این بخشنامه تاکنون مشمول ۱۱۰ هزار زندانی شده است.

رئیس دستگاه قضا در جلسه شورای عالی قوه قضاییه، اظهار کرد: هر ساله در آستانه سال نو به زندانیان مرخصی اعطا می شد اما امسال با توجه به شرایط پیش آمده، زودتر از موعد بخشنامه‎ای صادر کردیم تا زندانیان بیشتری بتوانند از این مرخصی بهره‎مند شوند.

**ابلاغ سامانه الکترونیک و پیام کوتاه در مراجع قضایی

۱۳ اسفند بود که سخنگوی دستگاه قضا به تشریح اقدامات قوه قضاییه در رابطه با شیوع کرونا، پرداخت و اظهار کرد: برای حفظ سلامت همکاران قضایی و اداری، دستورالعمل‌هایی در جهت‌های مراقبت‌های لازم در محیط اداری و قضایی صادر شده است که اجرای آن کمک شایانی به سلامت همکاران خواهد کرد.

وی افزود: همچنین تاکید شد همکاران قضایی تا جایی که برای آن‌ها امکان پذیر است با استفاده از سامانه ابلاغ الکترونیک و سامانه‌های پیام کوتاه اطلاع رسانی‌های مناسب به اصحاب پرونده داشته باشند که هیچ دغدغه‌ای برای شهروندان در فرایند رسیدگی به وجود نیاید.

**برخورد جدی با احتکارگران اقلام بهداشتی

۲۱ اسفند؛ نیز رئیس قوه قضاییه در حاشیه جلسه ستاد فرماندهی عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلان شهر تهران، دستگاه قضا را برای پیگیری مشکلات ناشی از کرونا در کنار وزارت بهداشت دانست.

وی با اشاره به همکاری دستگاه قضا در حوزه نظارت و اینکه سازمان بازرسی کل کشور باید برای پیگیری مشکلات و کمبودها در کنار وزارت بهداشت قرار گیرد اظهار کرد: سازمان بازرسی کل کشور با وزارت بهداشت و درمان کشور همکاری و در آن بخش‌هایی که کمبود وجود دارد همانند وزارت بهداشت و درمان پیگیری کند تا کمبودها رفع گردد.

رئیس دستگاه قضا تاکید کرد: به دادستان‌های سراسر کشور دستور داده‌ام با احتکارکنندگان به شدت و سرعت برخورد کنند. برخی فکر می‌کنند کار دستگاه‌های نظارتی مچ‌گیری است در حالیکه مجموعه‌های نظارتی باید همراه با دستگاه‌های اجرایی و در کنار آنها کمبودها و نیازمندی‌های موجود را از مسئولین مطالبه کنند.

آیت الله رئیسی در ادامه گفت: در جهت اجرایی کردن مصوبات ستادهای مبارزه با کرونا حتماً دادستان ها و مسئولان اجرایی می توانند نقش بسیاری داشته باشند.

**ابلاغ دستورالعمل جدید به دفاتر اسناد

وضعیت کرونایی منجر به فعالیت زوج و فرد دفاتر اسناد رسمی شد.

بر اساس تصمیم سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مقرر شد تا اطلاع و ابلاغ بعدی، از چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ دفاتر اسناد رسمی با شماره زوج در روزهای زوج و دفاتر اسناد رسمی با شماره فرد در روزهای فرد فعالیت داشته باشند.

و براساس اخرین ابلاغیه،این طرح تا ۲۰ فروردین ادامه یافت.

**بخشنامه تعویق دادرسی ها و بررسی غیرحضوری پرونده ها

از سوی دیگر، دغدغه حفظ سلامت مردم در دادگاهها و در حین انجام دادرسی ها به جایی ختم شد که دادرسی ها به تعویق افتاد.

غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه در آخرین نشست خبری خود در سال ۹۸، از ابلاغ بخشنامه‌ای از سوی معاون اول قوه قضاییه در رابطه با تعویق زمان رسیدگی‌ها خبر داد و گفت: در بخشنامه مورد اشاره اعلام شد، رسیدگی‌هایی که امکان آن وجود دارد به صورت غیر حضوری انجام شود. اصحاب پرونده به جای حضور در مراجع قضایی مطالب و سخنان خود را در قالب لایحه به دادگاه‌ها بفرستند.

وی افزود: دادگاه‌ها در موعد مقرر با دقت در مطالعه محتوای پرونده و مستندات موجود و لوایحی که اصحاب پرونده ارسال می‌کنند امر دادرسی را انجام دهند، در خارج از وقت اداری رسیدگی به پرونده‌های معوق با استفاده از دور کاری انجام شود و علاوه بر آن از هرگونه احضار و جلب غیر ضرور در این ایام اجتناب شود.

**تشکیل کمیته ای ویژه برای تدوین شیوه دادرسی

دستگاه قضا  به این هم بسنده نکرد و کمیته ای را مامور رسیدگی و تدوین شیوه دادرسی ها در ایام کرونایی کرد.

در هفته اول فروردین، آیت‎ الله رئیسی با اشاره به شرایط خاص کشور و با توجه به شیوع ویروس کرونا، کمیته‎ای را مأمور تدوین شیوه‎نامه دادرسی در شرایط شیوع این بیماری و ابلاغ آن ظرف یک هفته تا فرایند‌های قضائی از طریق شیوه‎هایی، چون دورکاری، راه‎اندازی و به‎روزرسانی سامانه‎های برخط و همچنین تشکیل برخی دادگاه‎های خاص با رعایت تدابیر ویژه بهداشتی اجرا شود.

**پیگیری تامین بودجه و دارو از سوی بازرسی

در همین شرایط سازمان بازرسی که ماموریت ویژه ای یافته بود اعلام کرد که برای رفع موانع و مشکلات کرونایی به کمک وزارت بهداشت آمده است.

۱۷ فروردین، حجت الاسلام درویشیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در اولین گزارش خود با تشریح اقدامات این سازمان در مقابله با کرونا اظهار داشت: این سازمان از اواسط بهمن‌ماه نسبت به پیگیری نصب دستگاه تب‌سنج در فرودگاه‌ها و مبادی ورودی کشور اقدام کرد.

وی در ادامه به نقش سازمان بازرسی کل کشور در پیگیری تأمین داروهای مؤثر در درمان کرونا دو هفته قبل از شروع بحران، کمک به رفع مشکلات شرکت‌های دارویی و شرکت‌های تجهیزات پزشکی زیرمجموعه انجمن تولیدکنندگان و اتحادیه صادرکنندگان تجهیزات پزشکی اشاره نمود و افزود: علاوه بر این موضوعات، سازمان بازرسی کل کشور از ابتدای شیوع بیماری کرونا حضوری فعال در مجامع، کمیته‌ها و ستادهای مقابله با کرونا در مرکز و 31 استان و همچنین ستاد تأمین داروی سازمان غذا و دارو و هیأت امنای صرفه‌جویی ارزی و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی داشته است و با برگزاری جلساتی در سازمان بازرسی کل کشور و یا استان‌ها و دعوت از مسئولان ذی‌ربط در حوزه‌های مختلف تذکر لازم به سازمان غذا و دارو و پیگیری لازم در خصوص تأمین مواد اولیه داروی این بیماری، پیگیری مشکل کمبود ماسک و مواد ضدعفونی و رفع مشکلات برخی از شرکت‌های تولید دارو و ملزومات طبی انجام داده است.

**ابلاغ بخشنامه تدفین و تغسیل متوفیان کرونایی

یک روز بعد نیز، حجت‌الاسلام منتظری دادستان کل کشور از ابلاغ مأموریت به دادستانی تهران به منظور نظارت ویژه بر نحوه تدفین و تغسیل متوفیان کرونا خبر داد.

وی که نماینده قوه قضاییه در ستاد ملّی مبارزه با کرونا است، گزارشی از آخرین جلسه این ستاد ارائه و تأکید کرد که لازم است به حقوق و مزایای جهادگران سلامت به‎صورت ویژه توجه شود.

وی همچنین متذکر شد که با پیگیری‎های دادستانی کل کشور و همکاری مجموعه‎های ذیربط، عملیات تدفین و تغسیل متوفّیان کرونایی بر اساس فتوای مقام معظم رهبری در دستور کار قرار گرفته و دادستانی تهران نیز مأموریت یافته به‎صورت ویژه بر این فرایند نظارت کند.

**نوبت دهی الکترونیکی شوراهای حل اختلاف

چند روز پیش نیز حجت ‎الاسلام مظفری رئیس شوراهای حل اختلاف کشور از اجرای طرح نوبت ‎دهی الکترونیکی به مراجعه ‎کنندگان شوراها در 3 استان کشورمان خبر داد و با بیان این‎که این کار در کاهش مراجعات و کاهش معطلی مراجعه ‎کنندگان موثر بوده، اعلام کرد این طرح در روزهای آتی در سایر استان‎ ها هم عملیاتی خواهد شد.

رئیس قوه قضائیه نیز با تقدیر از زحمات و خدمات سال گذشته همکارانش در دستگاه قضایی اظهار داشت: در سال جدید که با مسأله کرونا مواجه شدیم، باید دادرسی‎ های الکترونیکی و غیرحضوری با فوریت در دستور کار قرار گیرد و فعالیت‎ های قضایی به نحوی پیگیری شود که هم جان مردم و هم جان همکاران ما حفظ شود.

**رسیدگی با ابزار جدید مجازی در دیوان عالی و دیوان عدالت

رئیس قوه قضاییه در اخرین جلسه شورای عالی قضایی با تأکید بر تدوین دستورالعملی برای انجام مأموریت ‎ها در نظام قضایی کشور در شرایط کرونا تأکید کرد و متذکر شد: حضور مردم در دادسراها و شعب مهم است اما حضور مردم در برخی محاکم مانند دیوان عالی و دیوان عدالت اداری ضروری نیست و می ‎توان با استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی به پرونده‎ها رسیدگی کرد.

 رئیسی در همین راستا بر لزوم فعال‎تر شدن سامانه‎های ارتباط الکترونیک برای اقداماتی چون تبادل لوایح و ادعاهای طرفین دعوا نیز تأکید کرد و گفت که با استفاده از این سیستم می ‎توان هم دادرسی‎ ها را عادلانه انجام داد و هم از مراجعات و تجمعات غیرضروری مردم جلوگیری کرد.

**استقرار نظام جامع نگر در پزشکی قانونی

۱۸ فروردین نیز مسجدی رئیس پزشکی قانونی کشور در اعلام گزارشی از فعالیت این سازمان در اوضاع کرونایی گفت: اگر می خواهیم میزان آسیب‎های جانی و کسب و کار کاهش یابد، باید اجرای نظام جامع‎ نگر خوشه‎ای در دستور کار قرار گیرد و به صورت روزانه گروه های داوطلب در محله‎ها علائم بیماری را غربالگری و سلامت عمومی را پایش کنند.     

**دستورالعمل ۱۰ گانه برای تعویق زمان دادرسی

سرانجام در پی همه این تاکیدات، از سوی معاون اول قوه قضائیه دستورالعمل تعویق زمان دادرسی ها در ۱۰ بند ابلاغ شد.

حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای معاون اول قوه قضاییه دستورالعملی را مبنی بر تعویق زمان رسیدگی دادگاه‌ها تا پایان فروردین ۹۹ خطاب به تمام واحدهای قضایی و اداری قوه قضاییه ابلاغ کرد که در آن امده:

به منظور پیشگیری و کاهش عوارض ناشی از سوی ویروس کرونا در واحدهای قضایی و اداری قوه قضائیه و حفظ سلامت و همکاران و مردم عزیز و ساماندهی امور محوله در شرایط فعلی در اجرای مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، تمامی واحدهای تابعه در انجام فرآیند خدمات قضایی و اداری تا پایان فروردین ماه سال ۱۳۹۹ به شرح زیر اقدام نمایند.

۱- واحدهای قضایی و اداری از تشکیل اجتماعات و برگزاری همایش‌ها، نشست‌های قضایی و آموزشی به صورت حضوری اجتناب نمایند.

۲- از اعزام هیات‌ها و انجام مأموریت‌های غیرضروری خودداری شود.

۳- با استفاده از ظرفیت ابلاغ الکترونیک و سامانه‌های پیام کوتاه به اصحاب پرونده‌هایی که اوقات دادرسی آن‌ها تا پایان فروردین ماه ۹۹ می‌باشد، اعلام شود جز در مواردی که بنا به تشخیص قاضی حضور آن‌ها در جلسه رسیدگی ضرورت دارد، به جای مراجعه حضوری مطالب خویش را به صورت لایحه به مراجع قضایی ارسال نمایند.

۴- آن دسته از همکاران محترم به ویژه قضاتی که به لحاظ مشکلات جسمی و بیماری‌های زمینه‌ای امکان حضور مستمر آن‌ها در محل کار وجود ندارد و نیز همکارانی که در اجرای دستورالعمل سابق الصدور برای رسیدگی به پرونده‌های معوق محدوده ساعت اداری در خارج از وقت نیز تلاش و مجاهدت می‌نمایند، می‌توانند با هماهنگی روسای کل و مدیران مربوطه با انجام دورکاری در جهت رسیدگی به امور محوله اقدام کنند.

۵- اوقات رسیدگی به غیر از مواردی که رسیدگی غیر حضوری امکان دارد و موارد ضروری و فوری در صورت اقتضا تجدید وقت رسیدگی مجدد تعیین شود.

۶- برای رسیدگی به شکایات و درخواست‌های جدید که موجب ترددهای مکرر ارباب رجوع و ازدحام مراجعین می‌شود به جز در موارد ضروری و فوری وقت رسیدگی برای بعد از فروردین ماه تعیین شود.

۷- از هرگونه احضار و جلب افراد در موارد غیرضروری اجتناب شود.

۸- از انتقال زندانیان از یک حوزه قضایی به حوزه قضایی دیگر حد امکان اجتناب شود.

۹- ضمن رعایت دستورالعمل تکریم مراجعان و احترام به شهروندان و اصحاب پرونده به نحو مقتضی از حضور افراد غیرمرتبط و همراهان اصحاب پرونده در واحدهای اداری و قضایی جلوگیری شود.

۱۰- توصیه‌ها و موارد ابلاغی ستاد ملی و ستاد استانی مدیریت بیماری کرونا و معاونت محترم امور مالی، عمرانی و پشتیبانی و رئیس کمیته پدافند غیر عامل قوه قضاییه در حد امکانات مورد توجه قرار گیرد.

**بخشنامه رئیس قوه قضاییه در برخورد با احتکارکنندگان مواد شوینده و ماسک

شیوع ویروس کرونا و رواج برخی سوءاستفاده ها از نیاز مردم به اقلام بهداشتی موجب شد تا اهتمام جدی، برخورد سریع، قاطع، بازدارنده و مناسب نسبت به پرونده های احتکار و کسانی است که با سودجویی اقلام مورد نیاز را از دسترس مردم دور کردند؛ در دستور رسیدگی قرار گیرد.

و این اتفاقات منجر شد تا رئیس قوه قضاییه پیرامون برخورد با احتکار کنندگان مواد شوینده و ماسک بخشنامه‌ای ابلاغ کرد.

**دستورالعمل دادرسی در ایام دورکاری به‎ دلیل شیوع کرونا ابلاغ شد

در کنار ابلاغ رئیس قوه‌قضائیه  مبنی بر تغییر مکان دفتر کار روسای دادگستری‌ها و دادستان‌ها،یکی دو روز پیش بود که برای حفظ جان و تامین سلامت کارکنان قضایی و مراجعه کنندگان به دستگاه قضا، معاون اول قوه قضاییه از نهایی شدن دستورالعمل فعالیت بخش ‎های مختلف قضایی در ایام دورکاری به‎ دلیل شیوع کرونا خبر داد و تأکید کرد که با اجرای این شیوه‎نامه، تحول مهمی در توسعه نظام قضایی الکترونیک رخ خواهد داد.

«دورکاری یک‎سوم نیروها»، «اجرای طرح فاصله‎گذاری برای آن‎دسته از همکارانی که حضورشان در ادارات الزامی است»، «استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی در تمامی فرایندهای قضایی» و «تعیین نحوه حضور طرفین دعوا در دادسراها و دادگاه‎ها» از جمله بندهای مندرج در این دستورالعمل است.

در این دستورالعمل همچنین «شیوه محاکمه متهمانی که بازداشت موقت هستند» تعیین شده و «ایجاد پیشخوان قضایی برای اطلاع‎رسانی به طرفین دعوا وهمچنین راهنمایی مراجعان در جهت رعایت ضوابط بهداشتی» و «استفاده از ظرفیت‎های قانونی همچون تعیین مجازات جایگزین و تعلیق و تعویق مجازات و اجرای احکام برای کاهش جعیت کیفری» نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

**قوانین خاص دفاتر ثبت اسناد برای ثبت ازدواج در ایام کرونا

روز گذشته نیز، به منظور پیشگیری از ابتلای مردم به کرونا در محضرخانه ها، پروتکل ثبت ازدواج در شرایط کرونایی،در پنج بند تنظیم شد که مجاز بودن فعالیت دفاتر ازدواج در ساعات اداری و ممنوع شدن ثبت ازدواج و هرگونه فعالیت در غیر از ساعات اداری و نیز ممنوعیت ثبت ازدواج در خارج از دفترخانه نمونه هایی از این قوانین است.

علی مظفری رئیس کانون سردفتران طلاق و ازدواج کشور در گفتگو با خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری فارس گفت: این پروتکل در ستاد مشترکی با وزارت بهداشت در حال تدوین است و یکسری پیشنهادات از سازمان های مربوطه مطرح شده است.

وی ادامه داد: به طور مثال برای آزمایش قبل از ازدواج، مشاوره قبل از ازدواج و ثبت ازدواج در محضر تدابیری اندیشیده شده است تا از حضور حداکثری مردم جلوگیری شود.

مظفری گفت: یکی از بندهای پیشنهادی این است که در دفاتر ثبت ازدواج به دلیل اینکه همواره جمعیت ۲۰ تا ۳۰ نفری در محضر حضور دارند، ابلاغ شود که در این مراسم بیش از ۶ نفر حاضر نباشند.

مظفری گفت: این پیشنهادات صورتجلسه خواهد شد و به ستاد ملی کرونا ارسال می‌شود و این ستاد است که در مورد آن تصمیم گیری نهایی را خواهد کرد.

حرف پایانی...

به نظر می رسد دستگاه قضا در حوزه نظارت و ابلاغ برخی دستورالعملهای جامع در زمینه دادرسی ها پیگیر مشکلات و کمبودهایی است که در شرایط کرونایی وجود دارد و در این میان کنار وزارت بهداشت است تا کمبودها را حدالامکان رفع کند و وظیفه دارد که همراه با دستگاه‌های اجرایی و در کنار آنها کمبودها و نیازمندی‌های موجود را از مسئولین مطالبه کند و در این مسیر و در شرایط خاص فعلی، قوه قضائیه به گفته رئیس دستگاه آن می تواند در جهت اجرایی کردن مصوبات ستادهای مبارزه با کرونا با کمک دادستان ها و مسئولان اجرایی نقش مهمی را در کنترل این بیماری ایفا کند.

انتهای پیام/