نجات گونه ماهی آزاد دریای خزر با استفاده از پیوند سلول‌های بنیادی

به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس به نقل از اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، امکان تولید گامت ماهی آزاد دریای خزر در ماهی قزل آلای رنگین کمان، برای نخستین بار در کشور با استفاده از فناوری سلول‌های بنیادی و ایجاد ماهی کایمر، توسط محققان دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگاه رویان تحقق یافت.

سمانه پورسعید دانش‌آموخته مقطع دکتری دانشگاه تربیت مدرس که این پروژه در قالب رساله تحقیقاتی وی و با راهنمایی محمد رضا کلباسی عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، به نتیجه رسیده است، با بیان اینکه بسیاری از ماهیان به ویژه گونه‌های اقتصادی به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آبی، آلودگی آب‌ها و تخریب زیستگاه‌ها و مناطق تخم‌ریزی در معرض خطر تهدید و یا حتی انقراض قرار گرفته‌اند، گفت: این امر بسیاری از محققان را به دنبال یافتن روش‌هایی برای جلوگیری از وقوع این رویداد مخرب ملزم ساخته است.

وی افزود: در این راستا روش‌های نوین بر پایه زیست فناوری سلولی، برای نیل به اهداف مختلف از جمله حفظ ذخایر ژنتیکی گونه‌های در معرض تهدید توسعه‌یافته است؛ که در آن‌ها به طور عمده از سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود.

پورسعید با اشاره به انجام کار تیمی در این پروژه علمی گفت: در راستای حفاظت از گونه ارزشمند اقتصادی و در شرف انقراض ماهی آزاد دریای خزر، پژوهشگران دانشکده علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس با همکاری مشترک محققان پژوهشکده سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان و دانشگاه علوم و تکنولوژی دریایی توکیو موفق شدند از طریق کشت سلول‌های بنیادی اسپرماتوگونی ماهی آزاد دریای خزر و پیوند درون صفاقی این سلول‌ها به لاروهای قزل‌آلای رنگین کمان، ماهی کایمر تولید کنند.

وی افزود: کایمر به موجودی اطلاق می‌شود که سلول‌هایی با ترکیب ژنتیکی متفاوت در آن موجود حضور دارند. به عبارت دیگر قسمتی از سلول های موجود کایمر مشتق از سلول های داخلی میزبان و بخش دیگر مشتق شده از موجود دیگر است.

پورسعید با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر ذخایر این گونه ارزشمند دریای خزر به‌شدت کاهش یافته و امکان صید مولدین و تکثیر مصنوعی آن جهت رهاسازی به دریا و حفظ ذخایر آن محدود شده است، افزود: با پیوند سلول های بنیادی اسپرماتوگونی این ماهی به ماهی قزل آلای رنگین کمان به روش غیرمستقیم از ذخایر ژنتیکی این گونه با ارزش محافظت خواهد شد. به عبارت دیگر با این فناوری ماهیان کایمر قزل آلایی ایجاد شده‌اند که به‌جای گناد خود پس از بلوغ، تخمک و اسپرم ماهی آزاد دریای خزر را تولید می‌کنند و بدین طریق با تکثیر ماهیان کایمر در بازه زمانی کوتاه‌تر می‌توان به تعداد قابل ملاحظه‌ای بچه ماهی آزاد که گونه مناسبی جهت پرورش در قفس در دریای خزر محسوب می‌شود، دست یافت.

وی در پایان به بخشی از نتایج این پژوهش که در مجله بین‌المللی General and Comparative Endocrinology به چاپ رسیده است، اشاره کرد و گفت: نتایج نشان داد که سلول‌های بنیادی ماهی آزاد دریای خزر پس از پیوند درون صفاقی قادر هستند به سمت جایگاه ابتدایی ماهی قزل آلای رنگین کمان مهاجرت کرده و با حمایت سلول های سوماتیک ماهی میزبان در هنگام بلوغ به سمت تولید تخمدان در ماهیان ماده و بیضه در ماهیان نر کایمر توسعه و تکامل یابند.

انتهای پیام/