به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، در روزهای پایانی بهمن‌ماه ۱۳۹۸ و در حالی که کمتر از یک ماه به مراسم اختتامیه نوزدهمین جشنواره ادبی شهید حبیب غنی پور زمان باقی‌مانده است به سراغ ابراهیم زاهدی مطلق، سرگروه داوران «بخش رمان بزرگسال» این جشنواره رفته‌ایم.
زاهدی مطلق که عضو شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه (ع) و از یاران و همراهان همیشگی این جشنواره است، داوری جشنواره‌های متعدد دیگر و نگارش چندین کتاب را در کارنامه خود دارد.
وی در این گفت‌وگو نکات مهمی را در خصوص این دوره از جشنواره، حال و هوای کتاب‌های منتشر شده که به جشنواره رسیده‌اند و مهم‌تر از آن در خصوص ملاک‌های اصلی داوری و انتخاب جشنواره به شرح زیر بیان کرده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم.
* جناب آقای زاهدی مطلق! لطفاً از حال و هوای نوزدهمین جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور و موضوع ملاک‌های داوری این جشنواره برایمان بگویید.
ابتدای صحبت نکته‌ای را عرض می‌کنم که به نظرم توجه به آن لازم است. ما و گروه داوران جشنواره ادبی شهید حبیب غنی پور در جشنواره‌های مختلف دیگری هم داوری کرده‌ایم و با فضاهای داوری، دریافت آثار و دیگر امور آن آشنا هستیم. بنابراین واقعاً و انصافاً می‌خواهم بگویم که تمام کتاب‌های رسیده به دبیرخانه جشنواره را می‌خوانیم و بعد در مورد آن تصمیم می‌گیریم. البته ممکن است اثری در همان نگاه اول و با تورقی مختصر، به لحاظ ناهم‌خوانی با ملاک‌ها و معیارهای این جشنواره از چرخه مطالعه و داوری حذف شود که این یک امر طبیعی است، ولی واقعاً می‌توانم ادعا کنم که کتاب‌های رسیده به جشنواره خوانده می‌شوند و در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود.
در مورد ملاک‌های داوری و کارشناسی آثار هم تکلیف ما روشن است، این جشنواره به نام و به یاد یک شهید بزرگوار یعنی «شهید حبیب غنی‌پور» است و خاستگاه آن نیز مسجد است، بنابراین برای ما ملاک‌هایی مانند آزادگی و آزاداندیشی، سلامت نفس و حقیقت‌خواهی، انطباق محتوا باارزش‌های دینی و انقلابی و درست حرف زدن، جزو ملاک‌های اصلی داوری است. داشتن قصه و داستان روشن و تأثیرگذار نیز جزو این ملاک‌هاست و مثلاً در این مورد به خصوص یعنی قصه‌ای که قرار است حرف درستی را منعکس کند، استناد ما بر آیات شریفه قران کریم است که خداوند متعال در آیه ۳ و ۴ سوره مبارکه یوسف می‌فرماید: «نحن نقص علیک احسن القصص». ما بهترین سرگذشت‌ها را از طریق این قرآن ـ که به تو وحى کردیم ـ برای تو بازگو می‌کنیم.
* تحلیل و برداشت کارشناسی شما در خصوص آثار رسیده به جشنواره به‌خصوص در بخش رمان بزرگسال چیست؟
در زمینه موضوع این بخش از جشنواره یعنی رمان بزرگسال (آزاد) باید بگویم که آنچه در این چند ساله گذشته روال شده است، یعنی توجه به آثار تاریخی و بهره‌گیری از آن برای خلق آثار مختلف به‌خصوص در قالب رمان، امسال هم چنین نگاه و زمینه‌ای برای خلق آثار در میان آثار رسیده به جشنواره به چشم می‌خورد و نویسندگان مختلف تلاش کرده‌اند تا به بهره‌گیری از این زمینه‌های تاریخی آثاری را خلق کنند.
خب چنین سوگیری‌هایی در خلق این آثار با دستمایه‌های تاریخی، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله این‌که نویسنده بخواهد حرف امروز خودش را در لفافه و یا در قالب گلایه‌های غیرمستقیم مطرح کند و یا این‌که احساس کند، این زمینه برای نوشتن به او کمک می‌کند تا حرف دلش را به‌گونه‌ای که به‌جایی برنخورد، مطرح کند. البته نظر شخصی من این است که این طیف از نویسندگان با انتخاب چنین فضایی احتیاط می‌کنند تا وصله‌ای به آن‌ها نچسبد و در عین حال به مراد و قصد خود نیز رسیده باشند.
شاید این اتفاق که مرتب هم تکرار می‌شود، نتیجه شرایطی باشد که برخی مسئولان، جریانات اجتماعی، ادبی و فرهنگی و... را به سمتی که نباید، هل می‌دهند و نویسنده هم احساس می‌کند، مسئولیتی دارد و باید در این شرایط به دلیل مسئولیت اجتماعی که بر عهده دارد، کاری بکند. به نظرم توجه به این جنبه از قضیه خیلی مهم است و واقعاً هشداری برای شنیدن و شنیده شدن است تا در شرایطی که نهایتاً سمت‌وسوی سالمی نخواهد داشت، نویسندگان ما نخواهند حرفهای خودشان را با ایهام و گوشه و کنایه بیان کنند.
* با عنایت به این‌که این جشنواره یک جشنواره ادبی منتسب به مسجد و به نام شهید است، آیا در انتخاب آثار تقسیم‌بندی روشنی هم بنا به زاویه نگاه نویسندگان و همراهی آنان باارزش‌های انقلاب اسلامی داشته‌اید؟
شاید بتوانم در پاسخ این سؤال این‌گونه بگویم که ما در این زمینه دو تقسیم‌بندی داشتیم. در مورد گروهی که واقعاً دلسوز جامعه و به دنبال اصلاح اموری هستند که به‌زعم آن‌ها نیازمند بازنگری و اصلاح است، نگاه مثبتی داشته‌ایم و ضمن این‌که در انتخاب آثار به چنین دیدگاه‌هایی نگاه ویژه داشته‌ایم، تلاش کرده‌ایم که با انتخاب‌های درستی که صورت می‌گیرد، به معرفی و انتخاب این آثار سازنده و مؤثر بپردازیم. اما باید قبول کنیم که گروهی هم هستند که از اساس و بیخ و بن، مخالف جریان‌های انقلاب و مصالح کشور هستند و طبیعی است که جایی مانند مسجد، نمی‌تواند با چنین آثاری هم‌داستانی داشته باشد و این‌گونه آثار عملاً از چرخه انتخاب این جشنواره خارج می‌شوند.
موضوع مهم دیگر هم این است که با در نظر گرفتن ملاک‌هایی که اشاره کردم، واقعاً در انتخاب آثار، هیچ حساسیت و خط قرمز و یا فصل‌الخطابی در خصوص هیچ ناشر و نویسنده‌ای وجود ندارد و همان‌طور که اشاره کردم به‌جز آثاری که خط و سیر تند و منتقدانه و مخالف نظام دارند و در آن سر این طیف، آثاری که طرفدارانه و جانبدارانه خواسته‌اند، بدون رعایت ملاک‌های انصاف و اعتدال و بدون قصه و داستان حرفهای و ادبی کاری را ارائه کرده‌اند، شانسی برای انتخاب و معرفی در این جشنواره ندارند.
این موضوع را هم اضافه کنم که آزاداندیشی نویسنده، رهایی او در خلق اثر از هر قیدوبندی، به‌جز رضایت خداوند متعال، اعتقاد به‌نظام جمهوری اسلامی ایران، نزدیک شدن اثر خلق‌شده به یک متن ادبی فاخر، داشتن داستان و قصه محکم و دلسوزانه و مشفقانه، داشتن جرأت و شهامت بیان حرف حق و حرف درست و در عین حال گذر از ذهنیات و توجه به امور عینی و جاری جامعه از دیگر اموری است که در انتخاب نهایی آثار، مورد توجه داوران جشنواره بوده است.
* و نهایتاً در انتخاب نهایی آثار تا چه حد بین گروه داوران توافق جمعی و اتفاق‌نظر وجود داشته است؟
خوشبختانه در ۲۲ اثری که در مرحله نهایی داوری انتخاب شدند و همچنین در ۴ اثری که به‌عنوان نامزدهای نهایی معرفی‌شده‌اند، به دلیل این‌که محتوای این آثار با معیار و ملاک‌هایی جشنواره ادبی شهید حبیب غنی پور هم‌خوانی و مطابقت داشت، اجماع خوبی بین همه داوران در بخش رمان بزرگسال وجود داشت و ضمن بحث و گفت‌وگو و بررسی دقیق کتاب‌ها، تلاش کردیم خدای‌ناکرده حقی از کسی ضایع نشود.
در پایان باید به این نکته مهم هم اشاره‌کنم که ملاک نهایی ما، علاوه بر معیارهایی که عرض کردم، پیمانی است که با شهید هنرمند عزیز و نویسنده خوش‌قلم حبیب غنی پور بسته‌ایم. ما جمع داوران این جشنواره و در بخش رمان بزرگسال جشنواره که بنده توفیق خدمتگزاری به‌عنوان سرگروه را داشته‌ام، قرار گذاشته‌ایم تا در فردای قیامت در مقابل قضاوت و انتخاب‌هایی که داشته‌ایم، نزد این شهید عزیز شرمنده نباشیم و بتوانیم با سربلندی و منطق و رعایت عدل و انصاف از انتخاب‌های صورت گرفته دفاع کنیم. البته این حرف بدان معنی نیست که کار ما بدون اشکال و صد درصد کامل است، اما می‌توانیم ادعا کنیم که تلاش کرده‌ایم در این مسیر کوتاهی صورت نگیرد و در میان آثار رسیده به جشنواره، بهترین‌ها انتخاب شوند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
