گروه هنر و رسانه- مریم اویسی؛ در دومین سانس اولین روز از اکران فیلم‌های سینمایی سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر، قصیده گاو سفید به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها برای اهالی رسانه به نمایش درآمد. فیلمی که از همان ابتدا با استفاده از افکت های صوتی بدون کلام، نشان داد که کارگردان برخلاف «سه کام حبس» سامان سالور، بیشتر از نمادهای تصویری به بیان پیام از طریق صوت علاقه دارد.
داستان فیلم درباره زنی است که حدود یک سال قبل همسرش اعدام شده است و حالا پس از یک سال با خبری که به وی می‌رسد متوجه می شود که همسرش به دلیل اشتباه قاضی (علیرضا ثانی فر)، مجرم شناخته و اعدام شده است. قاضی که از قضا با زن و فرزند مجرم ، هیچ گاه مواجه نشده است در صدد جبران است.
یک روز از زندگی این زن با بازی مریم مقدم، با نمایش مکان هایی که هر روز به آنها مراجعه می کند و افکت صوتی منحصر به آن، در معرض دید تماشاگر قرار می گیرد. صدای خط تولید کارخانه، سر و صدای خیابان و رسیدن به مدرسه ای ساکت که دخترش در آن تحصیل می‌کند، صدای قطارهای مترو و سرانجام رسیدن به خانه ای که هواپیما از فراز آن می گذرد، صدای موسیقی‌های قدیمی، جر و بحث زن و مردی که بصورت مبهم شنیده می شود، حاکی از این است که زن وضع مالی مناسبی ندارد و در محله جنوب شهر تهران که نزدیک به فرودگاه است، زندگی می کند و برای گذران عمر کارگر کارخانه شیر است. بیننده پس از شنیدن چنین صداهایی، با پچ پچ زن با زبان ایما و اشاره برای سخن گفتن با فرزندش روبرو می‌شود و این صدای کم، عمق مشکلات زن را نشان می دهد که با نمایش ناتوانی فرزندش در شنیدن و صحبت کردن دو چندان است.
یکی دیگر از بهره گیری های کارگردان از عنصر صدا، مقایسه منزل قاضی با منزل زن است. محیط اطراف خانه زن، شلوغ و پر سر و صدا ست در حالی که وقتی داستان را دنبال می کنیم و قاضی با ماشین مدل بالایش راهی خانه است، فقط رادیو گوش می کند و از اتوموبیل همسایگانش هم که در حال عبور از خیابان هستند، صدای موزیک بلند به گوش می رسد. حال آنکه با رسیدن به خانه فقط سکوت حکمفرما می شود و ارتباط سرد پدر و فرزندی.
تمایل برادرشوهر برای ارتباط عاطفی با زن، جست وجو برای یافتن خانه اجاره ای و شنیدن جمله کلیشه ای که هیچ کس به زن مجرد خانه اجاره نمی دهد از موضوعاتی است که بارها دستاویز فیلم های تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته و حرف تازه‌ای نیست. حال آنکه در شرایط کنونی جامعه شاهد کمرنگ شدن چنین کلیشه هایی هستیم.
سیگار کشیدن زن از روی استیصال و ناراحتی نیز از جنس همان ابزارهایی است که در دهه های گذشته استفاده از آن در طیف سوپراستارهای مرد سینما مرسوم بود و حالا به زنان تعمیم پیدا کرده و قرار است که همان مفاهیم گذشته را القا کند.
به هم ریختگی خانه زن نشان از افکار مشوش او دارد که با تغییر محل سکونتش و گرفتن حمایت از یک مرد از بین می‌رود. یکی دیگر از نمادهایی که بارها در فیلم های مختلف ایرانی از آن به عنوان نماد آراستگی برای حضور و ارتباط جنسی با یک مرد استفاده شده است، رژ لب زدن بازیگر زن در مقابل دوربین است. صحنه ای که بدون هیچ خلاقیت و ابتکاری در این فیلم نیز به همان کیفیت فیلم های سینمایی قبلی استفاده می شود و نقطه ضعفی می شود برای پرداخت خلاقانه کارگردان بر فیلمنامه.
سادگی بیش از حد شخصیت اول فیلم در مقابل محبت‌های بی حد و حصر فردی که خود را دوست همسرش معرفی کرده، کنجکاوی نکردن درباره این مرد و حتی توجه نکردن به فامیلی وی در بانک که می توانست باعث شود همان ابتدا بفهمد که مرد در معرفی خود صادق نبوده است، واکنش هیجانی منفی نشان ندادن زن از خبر اخراجش از عواملی است که باور پذیری داستان را تا حدودی تحت الشعاع قرار داده است. علاوه بر این، قاضی، فردی که وجود سگ را در خانه مایه نجاست و ناپاکی می داند، به حدی تغییر عقیده می دهد که چند شب را در خانه زنی غریبه به صبح می رساند و نظرش راجع به همه چیز از دیدن فیلم فارسی های قدیمی گرفته تا شنیدن موسیقی عوض می شود.
در فیلم هایی نظیر قصر شیرین و با بازی حامد بهداد، شاهد روند تغییر و تحول شخصیت اصلی داستان بودیم اما این تغییر، تدریجی و تأثیر گذار بود ولی در قصیده گاو سفید بدون آنکه روند تغییر قاضی را در بازی وی مشاهده کنیم، از واکنش‌هایش ناگهان متوجه می شویم که چه تغییرات بنیادی و اعتقادی در وی رخ داده است.
می توان گفت که پرداختن به موضوع قصاص، یک سوژه تکراری شده که در سال های اخیر بارها به دست کارگردان های مختلف به تصویر کشده شده است اما اشتباه یک قاضی در ارائه حکم یک سوژه جدید و جنجالی بود که این فیلم فقط توانست آن را بیان کند که البته به خاطر پرداختن بیش از حد به سوژه ها و قصه‌های فرعی نتوانست به حد کافی تأثیر گذار باشد.
نمایش آسیب پذیری زنان در جامعه کنونی، جنگیدن برای گرفتن حضانت فرزند از خانواده همسر و گرفتن گواهی کفالت، طعنه زدن به قوانین قضایی از پیام هایی است که به روشنی از این فیلم دریافت می شد گرچه ارتباط مناسبی بین نام این فیلم سینمایی و قصه به شفافیت این پیام ها ، پیدا نشد.
انتهای پیام/
