به گزارش خبرگزاری فارس از یاسوج؛ 30 آذر برابر با 21 دسامبر تقویم میلادی است روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
مناسبت‌ها:
شب یلدا
شب یَلدا یا شب چلّه یکی از جشن‌های کهن ایرانی است.در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته‌می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایجتر از همه هندوانه را مهیا و دور هم صرف میکنند. پس از صرف تناولات، قصه‌گویی پیرترها برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.
«یلدا» برگرفته از واژهٔ سریانی ܝܠܕܐ به معنای «زایش» و «تولد» است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته‌است. در آثارالباقیه بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده است.
چلّه، دو موقعیت گاه‌شمارانه در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز) است. واژه چلّه برگرفته از چهل (معین، ذیل واژه) و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.
چله و جشن‌هایی که در این شب بر‌گزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.
آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند. مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند. بدین‌سان در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است. در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده است:
« یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به‌غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است. تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایکوبی و گفتگو به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند، هرآنچه میوه تازه فصل که نگاهداری شده بود و میوه‌های خشک در سفره می‌نهادند. سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید بر‌گزار می‌شد. در آیین‌های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‌ها و فراورده‌های خوردنی فصل و خوراک‌های گوناگون، خوراک مقدس مانند «می‌زد» نیز نهاده می‌شد.»
رویدادها:
233 - روزی که آیین زرتشت دین رسمی ایران شد
21 دسامبر 233 میلادی و در شب یلدا، اردشیر پاپکان در مراسمی به این مناسبت، آیین زرتشت را دین رسمی ایرانیان اعلام داشت و خواست که همه آتشکده های خاموش روشن شوند، مجموعه اوستا (آموزش های زرتشت) تکمیل و در دسترس قرارگیرد. [بلاش یکم، شاه اشکانی در نیمه دوم قرن یکم میلادی دستور جمع آوری آموزشهای زرتشت را در یک مجموعه داده بود که تا زمان اردشیر این کار پایان نیافته بود]. این نخستین بار بود که ایران دارای دین رسمی می شد. اردشیر در این مراسم همچنین تاکید کرد که ایرانیان باید زادروز خودرا جشن بگیرند تا گذشت زمان را از یاد نبرند و نیکی کنند.
وی گفته بود که نیکان ما ـ جشن تولد را مرسوم داشتند تا بستگان جمع شوند و اتحاد فامیل سست نشود. روز یلدا هم زادروز خورشید است. [یلدا = میلاد = زادروز یک واژه آرامی ـ سریانی است]. هرودوت در کتاب یکم خود نوشته است که پارس ها زادروز خودرا جشن می گیرند و در این روز لباس نو می پوشند، مهمانی می دهند و شادی می کنند. مولف برهان قاطع، ماکس مولر، کریستنسن، مری بویس و تقریبا همه شرقشناسان ابداع جشن زادروز را به ایرانیان نسبت داده اند که بعدا از طریق روم به اروپا انتقال یافت.
21 ش - سرنگونی سلسله ساسانی با قتل یزدگرد سوم
به دنبال شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه سلسله ساسانی از سپاه اسلام در نهاوند، این سلسله پس از 416 سال حکومت، منقرض شد و مسلمانان، ایران را فتح کردند. سپاه اسلام با آن که نفرات و تجهیزات بسیار کمتری از ارتش ایران داشت، اما به خاطر روحیه بالا و ایمان محکم، در نبردهای پیاپی که چند سال طول کشید، ارتش ساسانی را شکست داد که آخرین آنها، جنگ نهاوند بود. با سقوط سلسله ساسانیان، ایرانیان که از ظلم و فساد پادشاهان ناراضی بودند، به خاطر ارزشها و اصول متعالی اسلام همچون یگانهپرستی، عدالت و برابری، به این دین گراییدند و به تدریج، خود، در گسترش آن کوشیدند.
1905 - روزی که مظفرالدین شاه خواستهای سران انقلاب مشروطیت را پذیرفت
1959 - ازدواج محمد رضا پهلوی و فرح دیبا
۱۲۷۷ - ماری کوری و پیر کوری، رادیوم را کشف کردند.
۱۲۹۰ - سالار الدوله با یک نیروی نظامی وارد کرمانشاه شد، تا با برکنار کردن احمد شاه نوجوان، سلطنت ایران را به دست آورد.
۱۳۳۷ - شارل دوگل، با ۵/۷۸ درصد آرا، به عنوان رئیس جمهور کشور فرانسه انتخاب شد.
زاد روزها
1118 - تامس بکت اسقف اعظم در کلیسای جامع کانتربری.
1401 - مازاتچو از نقاشان اهل ایتالیا.
1682 - جک رکهم یک ناخدای معروف دزدان دریایی انگلیسی در سده ۱۸ میلادی.
1795 - لئوپولد فون رانکه مورخ آلمانی.
1804 - بنجامین دیزرائیلی سیاستمدار و رمان‌نویس بریتانیایی.
1805 - توماس گراهام شیمیدان اسکاتلندی.
1840 - نامق کمال شاعر عثمانی، نویسنده، اصلاح‌طلب و روزنامه‌نگار ترکیه.
1859 - گوستاو کان شاعر و منتقد هنری قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
1890 - هرمان جوزف مولر دانشمند و ژنتیک شناس آمریکایی.
1917 - هاینریش بل نویسنده آلمانی و برنده جایزه نوبل ادبی.
1918 - کورت والدهایم سیاستمدار و دیپلمات اتریشی و چهارمین دبیر کل ملل متحد.
1937 - جین فوندا بازیگر سرشناس آمریکایی.
1940 - فرانک زاپا آهنگساز، نوازنده گیتار الکتریک و کارگردان فیلم آمریکایی.
1942 - هو جینتائو رئیس جمهور اسبق چین.
1947 - پاکو د لوسیا آهنگساز و نوازنده گیتار اهل اسپانیا.
1948 - ساموئل ال. جکسون بازیگر آمریکایی و نامزد جایزه‌های اسکار، گلدن گلوب و بفتا.
۱۹۴۹ - توماس سانکارا از رهبران کاریزما در آفریقای جنوبی.
1959 - فلورنس گریفیت-جوینر ورزشکار زن رشتهٔ دو و میدانی اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
1963 - گوویندا بازیگر سینمای هند.
1966 - کیفر ساترلند بازیگر، تهیه‌کننده و کارگردان کانادایی.
1967 - میخائیل ساکاشویلی از سیاست‌مداران گرجستان و رئیس جمهور سابق آن کشور.
1969 - ژولی دلپی بازیگر، فیلمنامه‌نویس، خواننده، ترانه‌سرا و کارگردان فرانسوی-آمریکایی.
1972 - کلودیا پول شناگر اهل کشور کاستاریکا.
1981 - کریستیان زاکاردو بازیکن فوتبال و اهل ایتالیا.
1982 - ادی کولون یک کشتی‌گیر حرفه‌ای آمریکایی.
۴۱۵ - سو تونگ پو، شاعر، نویسنده و خوشنویس چینی
۱۳۰۰ - ابوالقاسم تفضلی، حقوقدان ایرانی
۱۳۰۳ - حمیده خیرآبادی، بازیگر ایرانی سینما
۱۳۱۶ - جین فوندا، بازیگر مشهور آمریکایی
۱۳۴۲ - گوویندا، بازیگر هندی
۱۳۴۵ - کیفر سترلند، بازیگر مشهور کانادایی سریال ۲۴
۱۳۴۶ - میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور کشور گرجستان
۱۳۵۴ - لاله اسکندری، بازیگر ایرانی
مرگ‌ها
۵۷۷ - ابن رشد، اندیشمند و نویسنده بنام عرب-اسپانیایی
۱۳۷۸ - جلیل ضیاءپور، پدر نقاشی مدرن ایران
[30 آذر - 21 دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟]
ابن رشد
1375 - جیووانی بوکاچیو ادیب و نویسنده معروف ایتالیایی
2013 - درگذشت عصمت عبدالمجید دبیر کل سابق اتحادیه عرب
انتهای پیام/82009
