زینب رحیمی- سایت افغانستان خبرگزاری فارس: ایران و افغانستان دو کشور همسایه، هم‌زبان و دارای فرهنگ و تمدن و دین مشترک بوده که همین ویژگی‌ها سبب نزدیکی دو ملت و 2 دولت در طول ادوار مختلف بوده است.
پس از فروپاشی امارت اسلامی طالبان، روابط جمهوری اسلامی ایران با جمهوری اسلامی افغانستان، وارد فاز جدیدی شد. ایران در سقوط طالبان با جبهه متحد شمال همکاری کرد و در اجلاسیه بن در آلمان که منجر به تشکیل دولت موقت و انتقالی شد، نقش اساسی ایفا کرد.
اگر بخواهیم مسائل موجود دو کشور را فهرست کنیم باید به مساله حضور نیروهای خارجی، طالبان و داعش در افغانستان، رود هیرمند و هریرود، مهاجرین افغانستانی، مواد مخدر و قاچاق آن به ایران، روابط اقتصادی (مساله چابهار، بازارچه‌های مرزی، مبادلات اقتصادی)، روابط فرهنگی ایران و افغانستان و ... اشاره کرد.
باید گفت که شاید برخی مسائل و چالش‌های ایران و افغانستان، ناشی از عوامل خارجی و مداخله بیگانگان و ... باشد، اما بدون شک روابط دوستانه و برادری دو کشور ایران و افغانستان هیچگاه قابل کتمان نیست به‌طوریکه مهمان نوازی ایرانیان در طول 40 سال گذشته گواهی بر این موضوع است.
در همین راستا با «عبدالغفور لیوال» سفیر جدید جمهوری اسلامی افغانستان درباره مسائل مختلف صحبت کردیم که در زیر می‌خوانید:
فارس: افغانستان سال‌هاست که با بحران جنگ درگیر است و گره آن نیز با برقراری صلحی پایدار باز میشود. از منظر شما محورها و مولفه‌های یک صلح پایدار چیست؟
جنگ افغانستان متاسفانه جنگی بود که از بیرون بر این کشور تحمیل شد. حدود بیش از 40 سال پیش با مداخله نظامی اتحاد شوروی جنگ در افغانستان آغاز شد. مردم افغانستان بخاطر دفاع از کشورشان و بخاطر آزادی شان جنگ را آغاز کردند.
متاسفانه این جنگ بعدا وارد مراحل پیچیده و ابعاد منطقه‌ای و جهانی شد. موقعیت افغانستان از لحاظ جغرافیایی و سیاسی و اقتصادی موقعیتی بوده که قدرت‌های بزرگ و قدرت‌هایی که منافع و اهداف اقتصادی داشتند در منطقه (به‌عنوان یکی از تحلیل‌های استراتژیک) می‌خواستند از افغانستان عبور کنند و همین باعث شد که طرف‌ها و رقبای جهانی وارد قضیه افغانستان شوند.
در نتیجه این مسئله ما می‌توانیم صلح افغانستان را در 3 بعد و یا 3 حلقه مطرح کنیم. تلاش‌های صلح برای افغانستان در سطح بین المللی، تلاش‌های صلح برای افغانستان در سطح منطقه‌ای و مهم‌تر از همه تلاش‌های صلح در داخل افغانستان.
اگر تلاش بخاطر تامین صلح در افغانستان واقعی باشد، اول باید یک اجماع بین المللی در سطح قدرت‌های بزرگ جهانی بوجود بیاید. مهمترین بخش صلح اجماع و همکاری کشورهای منطقه به‌خصوص کشورهای همسایه‌های همسایه افغانستان است.
ما دیدیم که در 4 دهه اخیر همسایه‌ها به نحوی شامل این قضیه بودند و تداوم این وضعیت رو به بحران و تداوم جنگ قطعا به نفع هیچکس نیست. به این خاطر سیاست‌های عاقلانه و بوجود آمدن یک اجماع و تصمیم درست منطقه‌ای می‌تواند به صلح افغانستان کمک کند.
در سطح داخلی تلاش بخاطر صلح افغانستان قطعا و حتما کار خود مردم افغانستان است و اگر این موانع و مداخلات بیرونی رفع شود باور ما این است که در داخل افغانستان بسیار زود به صلح می‌رسیم. بخاطر اینکه مردم افغانستان از جنگ خسته شده‌اند و شاید به‌عنوان مردمی که بیشترین نیاز را در جهان به صلح دارند شناخته شوند.
آخرین مسئله این است که یک نسل نو و دارای شعور بالای سیاسی و ملی در افغانستان در حالت اظهار وجود هستند که آنها به صلح معتقد بوده و باور دارند و ما از برکت حضور این نسل کاملا ایمان داریم که صلح انشالله بسیار زود در افغانستان بوجود خواهد آمد و این صلحی با عزت است. صلحی که تمام مردم افغانستان خود را در آن ببینند و باور داشته باشند این صلح صرف به معنی نبود جنگ در افغانستان نیست بلکه امنیت روانی و اقتصادی رشد و توسعه افغانستان و مردم‌سالاری بوجود آمدن و تقویت نهادهای مدنی بخاطر یک زندگی بهتر در افغانستان در حقیقت مولفه‌های اساسی صلح افغانستان خواهند بود.
فارس: ترامپ وعده داد که نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج خواهند شد. اما دیدیم که پس از لغو مذاکرات آمریکا و طالبان که یکی از مفاد آن خروج آمریکا بود، دولت افغانستان نیز استقبال کرد. آیا دولت افغانستان خواهان حضور نیروهای آمریکایی در این کشور است؟
هیچکس در افغانستان خواهان حضور دائمی نیروهای بین المللی و خارجی نیست؛ نه حکومت افغانستان و نه مردم افغانستان. بحث بر سر تداوم حضور نیروهای خارجی یا نبود آنها نیست، بلکه بحث بر سر این است که این حضور چگونه به پایان برسد.
پایان حضور قوای خارجی در افغانستان نباید سرآغاز یک جنگ دیگر در افغانستان شود. تجربه‌ای که از برآمدن نیروهای شوروی سابق در افغانستان بوجود آمده ایجاب می‌کند که هم حکومت افغانستان، هم مردم افغانستان و مخالفین و هم تمامی جناح‌های جنگ که به نحوی در قضیه افغانستان طرف هستند باید برای خروج مسئولانه و منظم و پیش بینی شده قوای خارجی کار کنند.
ما باور داریم که هم ایالات متحده آمریکا و هم ناتو و هم مردم افغانستان بالاخره یک افغانستان عاری از حضور نظامی بیگانگان را باور دارند. جداً بخاطر داشته باشیم که ما یک کشور مستقل هستیم و دارای روابط بین المللی هستیم. افغانستان می‌تواند در همه عرصه‌ها از جمله سیاست و اقتصاد، شرکای بین‌المللی داشته باشد. اما این به معنی حضور نظامی کسی نیست.
ما چطور می‌توانیم حضور نظامی نیروهای بین المللی را به یک حضور پرمنفعت اقتصادی برای افغانستان تبدیل کنیم؟ مسئله این است. به همین خاطر همه ما در افغانستان کار می‌کنیم و کار اصلی این است که آتش بس آغاز شود و پروسه صلح بین طرف‌های افغانی آغاز شود و بر روی شروط سیاسی صحبت شود.
حکومت افغانستان حاضر است به‌خاطر صلح مسائلی را که مخالفین مسلح افغانستان مطرح می‌کنند روی آن بحث کند. من باور دارم که اگر جهان و آمریکا بر اساس یک شراکت سیاسی با حکومت افغانستان و سایر طرف‌ها کار کند به این هدف می‌رسیم که حضور نظامی خارجی‌ها در افغانستان به شکل مسئولانه به پایان برسد و هم ما شاهد صلح در افغانستان باشیم.
فارس: شاهد هستیم که محصولات زیادی از طریق بندر چابهار از افغانستان به کشورهای مختلف صادر میشود و با توجه به اینکه مقامات دولت افغانستان بارها از نقش ایران در این بندر تقدیر کرده‌اند. تاکنون افغانستان از این بندر چقدر سهم برده است؟
بندر چابهار برای افغانستان اهمیت حیاتی دارد چرا که یکی از دستاوردهای حکومت و مردم افغانستان در 20 سال اخیر، فعال ساختن و بوجود آوردن راه‌های بدیل ترانزیتی و تجاری یکی از اولویت های سیاست اقتصادی ما بود که افغانستان را از انحصار تنها یک راه تجاری مستغنی بسازد.
خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی داشتیم. ما از طریق بندر چابهار با آسیای میانه بهترین داد و ستدهای تجاری را آغاز کردیم. تجربه اخیر از طریق ازبکستان وصل شدن ریلی افغانستان به چین و صادرات یک تعداد اقلام تجاری افغانستان از این طریق بود.
ما در مورد بندر چابهار و برای آینده این بندر بسیار خوشبین هستیم و اگر افغانستان هندوستان و ایران و در صورت علاقه‌مندی سایر کشورها بخواهند که از بندر چابهار استفاده کنند، افغانستان نقش و سهم خود را با علاقه‌مندی خاصی به پیش خواهد برد.
2 مسئله در این میان کمی مشکل ایجاد کرد. یک؛ انتقال پول از طریق بانکها به دلیل تحریم‌ها و مشکلاتی که علیه ایران اعمال شده‌اند و زمینه برای رشد دادوستدهای اقتصادی و تجاری را با مشکل روبرو کرد و همچنان تداوم جنگ در افغانستان متاسفانه یک مشکل دیگر بود.
اما با وجود اینها کارهای بیشتری صورت گرفته و اخبار آن موجود است. اخیرا برای اولین بار خوشبختانه محموله‌های میوه و محصولات باغداری در افغانستان از طریق چابهار به هند رفت که تجربه بسیار خوبی بود.
واردات ما از طریق بندر چابهار آغاز شده است. طبعا و با امید به بوجود آوردن سلسله تشکیلات زیربنایی، تهیه کشتی‌های بزرگ برای افغانستان، از این بندر استفاده خواهد کرد.
تسهیلات بانکی به‌عنوان مهمترین بخش و ساختن زیربنای ترانزیتی در خاک افغانستان می‌تواند بندر چابهار را به آسیای میانه وصل کند به‌دلیل اینکه علاقه‌مندی در این زمینه هم وجود دارد.
حکومت افغانستان به‌صورت جدی در این زمینه کار می‌کند و در مجموع خوشبین هستیم که بندر چابهار نه تنها منفعت‌آور و سودبخش برای هر سه کشور خواهد بود و تحکیم مناسبات هر سه کشور و هرچه نزدیک ساختن ملت‌های ما هم نقش بسزایی را خواهد داشت.
فارس: به عنوان سفیر کشور افغانستان تا چه میزان علاقه‌مند به ایجاد تفاهمات و کار گروه‌هایی با کشور ایران هستید؟ و در چه زمینه‌هایی نیاز است که تشکیل شود؟
خوشبختانه محور مناسبات افغانستان و ایران همان سند راهبردی مناسبات و روابط 2 کشور است که امیدوار هستیم بسیار زود ان شالله نهایی و امضا شود.
در 5 مورد این سند راهبردی مناسبات 2 کشور را تعریف می‌کند و یک سند بسیار جامع است. در بخش ترانزیت و تجارت و روابط اقتصادی، بخش آب، بخش مسائل امنیتی، بخش مسائل فرهنگی و مهاجرین.
این 5 بخش از عمده‌ترین مناسبات ما بوده و خوشبختانه خبرهای خوشی داریم مبنی بر اینکه فقط در بخش ترانزیت و تجارت کار بسیار کمی باقی مانده و آن هم نهایی شده است و در بخش روابط امنیتی بسیار کار کمی مانده و بخش بزرگ کار انجام شده و ما امیدوار هستیم که با نهایی شدن این بخش‌ها هم این سند راهبردی امضا شود و بعد از آن افغانستان و ایران در مسیرهای تعیین شده و پیش بینی شده همکاریشان را به عنوان 2 کشور همسایه ادامه دهند.
من به‌عنوان سفیر افغانستان و همکاران ما در سفارت و وزارت خارجه افغانستان و تمام حکومت افغانستان حاضر هستیم در هر سطحی و هر بخشی با هم همکاری کنیم و همکاران ما در ایران تا این سند جامع نهایی و امضا شود.
فارس: حجم مبادلات اقتصادی میان افغانستان چقدر است؟ با توجه به نیاز افغانستان به تکنولوژی صنعتی ایران و افغانستان در انتقال آن چقدر می‌تواند کمک کند؟
با توجه به آنکه حجم مبادلات سال به سال تغییر می‌کند آمار دقیقی از آن در دست نیست اما باید گفت که خوشبختانه ما شاهد توسعه صنعتی در افغانستان هستیم.
در 2 الی 3 سال اخیر افغانستان یکی از کشورهای تولید ذوب آهن شده است. یعنی تا سطح ذوب آهن و تولید فلزات سنگین یک رقابت خوبی داریم در این زمینه. درباره فرآوری محصولات کشاورزی نیز کارهایی صورت گرفته خصوصا در بخش تولید لبنیات و فرآوری میوه و محصولات باغی، سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی و این را هم نباید فراموش کنیم که نقش ایران از لحاظ انتقال تجارب در این زمینه چشمگیر بوده است چرا که صنایعی را که در این زمینه در هرات داریم قطعا سرمایه گذاران آن افرادی بودند که تجربه‌های خوبی در ایران داشته‌اند.
همچنین در سایر ولایات افغانستان این تجارب تعمیم یافته و مثلا در بخش تولید و فراوری محصولات باغ‌های انار و انگور به خارج از افغانستان که خیلی هم بازارهای خوبی هم در منطقه و هم اروپا دارد، بسته‌بندی‌های بسیار خوبی آغاز شده است.
در بخش تولید زعفران هم افغانستان در بازارهای جهانی طرفدار دارد و فعلا در تولید پشم و صنعت چرم و محصولات دامداری افغانستان میزان صادراتش روز به روز بالاتر می‌رود. مثلا ما بهترین میزان تولید و صدور چلغوزه را داشتیم در سال‌های اخیر که حتی تا چند صد میلیون دلار هم بازارهایی داشت در جهان و حتی کمپانی‌ها و شرکت‌های بزرگ علاقه‌مند بودند که به شکل انحصاری آن را خریداری کنند.
تنها وجود جنگ گاهی موانعی را ایجاد می‌کند در غیر آن صورت من فکر می‌کنم در مجموع تجاربی که در فرآوری محصولات و صدور آن در ایران وجود دارد می‌تواند سرمایه‌گذاران افغان در این زمینه همکاری‌های خوبی داشته باشند.
حتی آنها می‌توانند به‌صورت مشترک کار کنند. در زمینه همکاری‌های اقتصادی قوانین بسیار خوبی در سطح جهانی وجود دارد یعنی تشویق سرمایه‌گذاری در اقتصاد افغانستان به روی همه باز است خصوصا همسایه های ما از جمله ایران.
فارس: آیا با ورود ایران به مذاکرات صلح موافق هستید؟
وقتی همکاری‌های منطقه‌ای در مورد صلح افغانستان مطرح میشود ایران در حلقه اول سیاست خارجی ما واقع است. ما در همکاری‌های منطقه‌ای بخاطر صلح کشورهایی مثل ایران، پاکستان، چین، روسیه، و سایر کشورهایی که در آسیای میانه هستند، نقش آنها را بسیار مهم می‌دانیم و قابل یادآوری است که در این اواخر سیاست ایران خیلی هم فعال و عاقلانه بود.
چرا که شک و گمان‌هایی که درباره مذاکرات بین آمریکا و طالبان در افغانستان وجود داشت، ایران قاطعانه موضع هوشمندانه خود را اعلام کرد و گفت که ما از مذاکرات و تلاش‌های صلحی که با محوریت مردم افغانستان و حکومت افغانستان باشد حمایت می‌کنیم و من فکر می‌کنم مردم افغانستان از این موضع گیری استقبال کردند. ما تلاش می‌کنیم که ارزش‌های مردم‌سالاری در افغانستان، نظام جمهوری افغانستان و نیروهای امنیتی ملی افغانستان که حافظ منافع امنیت افغانستان و منافع منطقه هستند، حفظ شوند. به همین خاطر من باور دارم که در سطح منطقه‌ای وقتی مسئله صلح افغانستان مطرح میشود ایران یک طرف بسیار مهم است.
فارس: اجلاس قطر به کجا رسید؟
اجلاس قطر ظاهرا متوقف شد و یک دلیل اصلی آن نیز این بود که حکومت افغانستان و مردم افغانستان سوالاتی را داشتند در این باره و همه چیز بسیار روشن نبود.
انفجارهای انتحاری، که همزمان با جریان مذاکرات اتفاق افتاد و عده زیادی از شهروندان بیگناه افغانستان را به شهادت رسانید و مجروح کرد، نقش مهمی در توقف این روند داشت.
بزرگترین خواست دولت و مردم افغانستان این بود و هست، که هرگونه تلاش‌های صلح در هر جایی که باشد مورد استقبال ماست و ما به تلاش‌های صلح احترام می‌گذاریم اما صلح باید از یک گام عملی (آتش بس) آغاز شود تا مردم افغانستان بفهمند و باور کنند که واقعا کار بخاطر صلح است.
تنها راه عملی و آغاز خوب آتش بس است. تاکید افغانستان این است که ما باید یک آتش بسی را برقرار کنیم و بعد از آن برویم به سمت مذاکرات بین طرف‌های افغانی با حمایت جامعه جهانی و همسایگان تا صلح در افغانستان تامین شود.
فارس: با توجه به سلسله انفجارهای اخیر که در افغانستان صورت گرفته است، چرا این کشور بعد از این همه سال روی آرامش را به خود نمی‌بیند؟
ما با جمعی از دشمنان خطرناک روبرو هستیم. در حقیقت مردم افغانستان قربانی یک جنگ بین المللی هستند. حدود 20 گروه تروریستی خارجی در اطراف افغانستان بعضا تلاش می‌کنند تا به داخل افغانستان نفوذ کنند که ما با آنها می‌جنگیم و قطعا این 20 گروه اهداف بین‌المللی دارند.
ما نه تنها در خط اول مدافع امنیت منطقه هستیم بلکه امنیت جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهیم. به همین دلیل است که می‌گوییم تمام جهان باید برای صلح افغانستان تلاش کنند، در واقع ما از ارزش‌های انسانی دفاع می‌کنیم که مخالفان آن یعنی گروه‌های تروریستی که همه ما آنها را می‌شناسیم و بی‌رحم هستند، تمام جهان را تهدید می‌کنند.
به این خاطر تمام حوادثی که رخ می‌دهد ریشه در موجودیت این گروه‌های تروریستی بین المللی دارد که متاسفانه نه افغانستان نه همسایه‌های افغانستان و نه کشورهای جهان نمی‌توانند از آنها در امان باشند.
فارس: برخی‌ها در موضوع انتخابات پارلمانی افغانستان شائبه تقلب را مطرح کردند. آیا این موضوع صحت دارد؟ نگرانی‌هایی درباره انتخابات ریاست جمهوری نیز مطرح است. نظر شما در این باره چیست؟
بخشی از این نگرانی‌ها قابل درک بودند. بخاطر آنکه متاسفانه بزرگترین مانع در راه برگزاری یک انتخابات شفاف در افغانستان تداوم جنگ و مشکلات امنیتی تصور می‌شد، هرچند در روز انتخابات نیروهای قهرمان امنیتی افغانستان توانستند امنیت مراکز انتخاباتی را تامین کنند. در یک تعداد مناطق شاید به خاطر نبود امنیت با مشکلات فنی در راستای راه‌اندازی یک انتخابات سراسری و همگانی روبرو بودیم اما سایر مسائل که بیشتر مسائل فنی بودند حل شده اند. در مورد بهتر شدن قوانین و طرزالعمل های انتخاباتی بسیار کار شده، تغییرات بسیار جدی به وجود آمده و ما باور داریم که این بار انتخابات شفاف‌تر از هر بار دیگری برگزار گردید. به دلیل آنکه وسایل برگزاری انتخابات از لحاظ فنی مدرن‌ترین و جدیدترین وسایل است و تمام این وسایل را بزرگترین شرکت‌های دنیا تضمین کرده‌اند.
ادعای تقلب در تمام انتخابات در دنیا وجود دارد و آنهایی که بازنده می‌شوند آن را مطرح می‌کنند. افغانستان هم از این امر استثنا نیست اما چیزی که من می‌خواهم به شما اطمینان دهم این است که که این بار انتخابات بهتر بود. به‌دلیل تشکیل 2 کمیسیون مسئول در جریان برگزاری انتخابات که این 2 کمیسیون به‌صورت مستقل عمل می‌کنند و هیچ انحصاری در تصمیم‌ها وجود ندارد.
دوم وسایل بیومتریک است که جدیدا وارد شده و از بروز تقلب در انتخابات جلوگیری می‌کند. مسئله سوم هم که بسیار به آن مطمئن هستم شعور مردم است. مردم با اراده قوی‌تر و با هوشیاری بیشتر و آمادگی بهتر در مورد سرنوشت خود تصمیم می‌گیرند.
فارس: چه برنامه‌هایی برای مهاجرین از جمله ورزش، فرهنگ و هنر آنها در ایران دارید؟ وضعیت مهاجرین را نسبت به سال‌های گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید تا چه میزان خدماتی که ایران به مهاجرین ارائه داده است موجب رشد و ترقی آنها شده است؟
در این زمینه من شخصا هم خوشبین هستم و هم مصمم. در زمینه‌های فراهم آوردن خدمات کنسولی برای مهاجرین، برنامه‌های مشخصی در دست است. در قدم اول ما تلاش می‌کنیم که یک محل مناسب به منظور عرضه خدمات کنسولی برای مهاجرین داشته باشیم و مراحل اولیه آن نیز طی شده است.
در مکانیسم‌های خدمات کنسولی هم تجدید نظر شده و ما امیدوار هستیم که براساس دستورالعمل‌های جدید بتوانیم خدمات بهتری ارائه دهیم. هرچند میزان مراجعه و تعداد مهاجرین با ظرفیتی که در سفارت وجود دارد قطعا متناسب نیست. اما با این وجود تلاش‌های خود را ادامه می‌دهیم. در بخش‌های فرهنگی، ورزشی، برنامه‌های مشخصی در دست اجراست و وعده‌های خوبی از مقامات عالی جمهوری اسلامی ایران هم گرفتیم.
باید از همه مقامات ایران چه در اداره کل اتباع و وزارت امور خارجه و وزارت کشور و نهادهای آموزشی به‌خصوص وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش که در خصوص جذب دانش آموزان و شهریه دانشجویان همکاری‌هایی داشتند، قدردانی کنم.
من فکر می‌کنم اینها دستاوردهای بزرگی برای سفارت است و خبرهای خوبی برای مهاجرین در راه است. بار دیگر از مسئولان جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخی سهولت‌هایی که برای مهاجرین در طول این سال‌ها داشته‌اند، تشکر می‌کنم.
در این اواخر پیشرفت‌هایی در سایر زمینه‌ها برای خدمات رسانی به مهاجرین به وجود آمده و به‌زودی قرار است گواهی‌نامه رانندگی برای مهاجرین در ایران صادر شود. در مسائل فرهنگی و تورنمنت‌های ورزشی و اخذ مجوز برای اجتماعات و تیم‌های انتخاباتی مختلف سهولت‌هایی نیز به وجود آمده است.
طی صحبت‌هایی که با آقای محمودی در اداره اتباع داشتیم آنها بسیار علاقه‌مند بودند که به منظور بهبود شرایط فرهنگی و ورزشی مهاجرین به صورت مشترک کار کنیم. وعده‌هایی نیز در این زمینه داده شده و پیشرفت‌های خوبی نیز حاصل شده است اما طبعا زمان می‌برد و به کار و تلاش بیشتری نیاز است.
انتهای پیام/ ر
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
