به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس، مستند «حاشیه مهمتر از متن» با موضوع معضل حاشیه‌نشینی در اطراف شهرهای بزرگ و بررسی آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن و راه حل‌ها و فعالیت‌های انجام شده در سطح کشور جهت کاهش آسیب‌های آن به کارگردانی حسن جعفری در سال ۹۷ توسط خانه فیلم و نمایش مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری سازمان بسیج تولید شده است.
مراسم رونمایی از این مستند امروز -چهارشنبه 23 مردادماه- با حضور «حسن جعفری» کارگردان و یاسر طالبی تهیه کننده این اثر در خبرگزاری فارس برگزار شد.
جعفری در ابتدای این مراسم طی سخنانی گفت: همیشه سوژه‌های اجتماعی دغدغه من بوده است و آدم‌های اطرافم برایم مهم بوده‌اند. یک روز آقای طالبی پیشنهادی داد تا درباره حاشیه‌نشینی و بر اساس تجربه‌ای که در گذشته داشتیم مستندی را بسازیم و در این مدت بیش از یکسال تحقیق و پژوهش کردیم.
وی ادامه داد: در همان روزهایی که دغدغه ما حین تولید این مستند بیشتر می‌شد، افسردگی ما از این فاجعه هم بیشتر می‌شد. در ابتدا بر این باور بودیم که این آدم‌های حاشیه نشین فقط در تهران و جنوب شهر هستند و نمی‌دانستیم که این افراد به مرکز شهر هم کشیده شده‌اند و حتی در شهرهای مشهد و تبریز این موضوع رو به رشد است.
این کارگردان در ادامه ضمن بیان اینکه از میدان امام کارمان را شروع کردیم، بیان داشت: بعد از میدان امام به فرحزاد، شهر قدس و چهاردانگه رفتیم و به همین ترتیب کل منطقه‌های حاشیه نشین در تهران را پوشش دادیم. هرچه جلوتر می‌رفتیم باید با مسئولین بیشتری برای گفت‌وگو هماهنگ می‌کردیم و متاسفانه در این مسیر مسئولین زیادی با ما همکاری نکردند و ما را به دیگری ارجاع می‌دادند و برایمان جالب بود که وقتی دوربین خاموش می‌شد تازه شروع می‌کردند به صحبت کردن.
«سید حسن موسوی» رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در ادامه این مراسم گفت: سکونت گاه‌های غیر رسمی و محل‌های ناکارآمد شهری چهار ویژگی دارد که از آنها می‌توان به بافت فرسوده، بافت تاریخی، روستاهای غیر شهر و سکونت گاه‌های غیر رسمی اشاره کرد. در برنامه ششم کلمه حاشیه نشینی آمد و ما مخالف این کلمه بودیم چراکه حاشیه شهر را قبول داشتیم. ما در سند جدید و در ستاد بازآفرینی ملی شهر و در استان‌ها با محله‌های هدف و ناکارآمد شهری موافقیم.
وی ادامه داد: در توضیح کلمه حاشیه شهر باید به این اشاره کنم که حاشیه شهر هرجایی است که خدمات شهری نداشته باشد. ما نگاه جدید را می پذیریم و در این نگاه آمار رسمی وزارت راه و شهرسازی و هم شرکت تخصصی عمران در آنجا مستقر هستند.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰ تا ۱۲ میلیون فرد در حاشیه شهر زندگی می‌کنند، افزود: در این میان ممکن است بافت‌های تاریخی این ویژگی را نداشته باشند. طبیعی است در کشوری که یک چهارم جمعیتش در این محله‌ها زندگی می‌کنند این موضوع باید در اولویت باشد.
وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در تعدادی از جلسه‌هایشان به موضوع حاشیه نشینی اشاره‌ای داشتند، بیان داشت: یکی از پنج اولویت‌هایی که مقام معظم رهبری قبل از سال ۹۵ به آن اشاره کردند حاشیه نشینی بود. مفاسد اخلاقی، بیکاری و ... از مواردی است که از همین حاشیه نشینی‌ها به وجود می‌آید.
موسوی در ادامه بیان داشت: مدت‌ها بود که به موضوع حاشیه‌نشینی بی‌تفاوت بودیم و با شروع انقلاب برخی محله‌ها خراب شدند و بعد از مدتی متوجه شدند که رویکرد بولدوزری را به اشتباه انتخاب کردند. همچنین در مقطعی نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شدیم تا زمستان ۷۸ که موضوع خاک سفید مطرح شد و همان زمان به ما دستور دادند که بهزیستی موظف است تا خاک سفید را خالی کند و ما ظرف مدت ۱۲ ساعت و با ۳۰ مددکار اجتماعی آنها را جمع آوری کردیم.
وی در ادامه نیز افزود: همان سال که از بهزیستی به سازمان مدیریت کشور رفتم هر هفته به یک منطقه تهران می‌رفتیم و هر سه شنبه‌ها از ۷ تا ۱۲ شب در یک منطقه تهران بودیم و برخی دوستان باورشان نمی‌شد زیر پل مدیریت افرادی حاشیه‌نشین حضور دادند. معتقدم آنجا باید مدیریت اجتماعی می‌شد تا مدیریت قضایی. یک سال کار کردیم و با پنل مردم و استفاده از نیروهایی که از جنس مردم بودند، کار خوبی را پیش بردیم.
موسوی با اشاره به اینکه هیچوقت موضوع سکونت غیر رسمی را در کشور جدی نمی‌گرفتیم، افزود:
چند مشکل برای کار در این سکونت‌های غیر رسمی داریم که یکی از آنها نگاه امنیتی و دیگری نگاه کاری است. اما نباید به آن با نگاه امنیتی برخورد کرد. ما در این سالها غفلت دیرینه در حوزه اجتماعی داشتیم و ۳۸ سال اجازه نداشتیم به طور شفاف در اینباره حرفی بزنیم و حرف‌های رهبری به این ماجرا و ورودشان باعث شد بتوانیم در این حوزه کاری کنیم. در این مدت بخشی از غفلت ما ناشی از ترس بود.
وی در ادامه افزود: چند مشکل برای کار در این سکونت‌گاه‌های غیر رسمی داریم یکی نگاه امنیتی و دیگری نگاه کاری است. اما نباید با نگاه امنیتی با چنین موضوعی برخورد کرد.
موسوی در پاسخ به این سوال که برای ساخت این مستند با اینکه همراه با پلیس به برخی مناطق حاشیه‌نشین رفته بودیم، اما باز هم ترسی در وجود ما بود،گفت: بارها گفتم که مدیریت این مناطق را به دست مددکاران اجتماعی بسپارید.
جعفری در ادامه بیان داشت: برخی نهادهای اجتماعی قرار بود به ما کمک کنند، اما این کار را نکردند و اولین دلیلشان هم کمبود هزینه‌ها بود. یادم هست در برخی محله‌هایی که رفته بودیم خیلی از افراد نمی‌گذاشتند فیلم بگیریم.
وی ادامه داد: در ساختار مستند هم سعی کردیم، ساختار ژورنالیستی داشته باشیم و بتوانیم آگاهی بخشی برای مخاطبانمان داشته باشیم و امیدوارم این اتفاق افتاده باشد. یکی از سختی‌هایی که برای تولید این کار داشتیم یادم هست که برای صحبت با وزیر مسکن و وزیر کشور باید سه ساعت پشت در می‌ایستادیم و در نهایت با معاونشان می‌توانستیم حرف بزنیم. جلوی دوربین می‌گفتند به حاشیه‌نشینان غذای گرم می‌دهیم، اما به محض قطع شدن دوربین حرف دیگری می‌زدند.
سید حسن موسوی در ادامه افزود: تا الان ۱۳۰۰ محله شناسایی کردیم و آنچه مهم است شهروندان ما هستند که برای حمایت از آنها نباید اجازه دهیم درباره این شکل از آسیب‌های اجتماعی سکوت شود. ما باید رویکرد اجتماعی‌مان را تقویت کنیم آن وقت است که به امنیت اجتماعی هم می‌رسیم.
جعفری در ادامه این مراسم نیز گفت: سعی کردیم در این مستند طرح مسئله کنیم و آگاهی بخشی هم داشته باشیم و امیدواریم این مستند آنطور که باید دیده شود. مذاکراتی هم با شبکه سه و مستند داشتیم و قرار است بزودی این مستند ۴۵ دقیقه‌ای از یکی از این دو شبکه پخش شود.
وی ادامه داد: برای شروع کار به این نتیجه رسیدیم که اگر به دنبال تاثیرگذاری این مستند چالشی هستیم باید با مسئولین مربوطه که متولی موضوع هستند صحبت کنیم.
یاسر طالبی تهیه کننده این مستند نیز گفت: قبل از اینکه این مستند را بسازیم، برخی از مستندهایی که از تلویزیون پخش شده را دیدیم که همه‌شان یک شخصیت اصلی داشتند که راوی قصه بود. اما خودمان دیدیم که بهتر است کار را با نگاه ژورنالیستی بسازیم و درباره‌اش با مسئولین صحبت کنیم.
جعفری در پایان با اشاره به انتخاب نام این مستند بیان داشت: در این باره خیلی فکر کردیم که نام تاثیرگذاری را برای این کار انتخاب کنیم. یکروز در همین حاشیه شهر تابلویی دیدیم که روی آن نوشته شده بود حاشیه بزرگراه مهمتر از خود آن است. در نهایت از حرف‌های کارشناس‌ها به این نتیجه رسیدیم که حاشیه مهمتر از متن است.
در انتهای پیام/
