به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، روز هفدهم مرداد و سالروز شهادت شهید صارمی روزی است که به نوعی اصحاب رسانه، خود نقدی بر عملکرد یکساله‌شان دارند و در این روز جدای از رسالت‌های روزانه به ارزیابی فعالیت‌های خود و هم‌صنفی‌‌هایشان می‌پردازند؛ و این بررسی بر این نظریه استوار است که رسانه و اصحاب رسانه جایگاه، اهمیت و وظیفه سنگین و ویژه‌ای دارند چرا که منبع و منشاء اطلاعات، نظرات و تصمیم‌گیری‌های مردم و جامعه هستند و مسلماً هرگونه نقص و خطا در آن، می‌تواند خسارت‌بار باشد.
رسانه متعهد و حرفه‌ای می‌کوشد به دور از حاشیه و جو زدگی و بدون غرض‌ورزی و در نظر گرفتن منافع شخصی و یا حزبی، اخبار و اطلاعات صحیح و مطمئن را به مخاطبان خود انتقال دهد.
بی‌طرفی حزبی و جناحی از مقدمات و بایسته‌های رسانه و کار رسانه‌ای است اما باید توجه داشت که بی‌طرفی مطلق، نه ممکن است و نه مطلوب چراکه در جدال حق و باطل، رسانه هم باید لاجرم طرفی را برگزیند، یا اهل حق و حقیقت باشد و یا از یاوران باطل و جهالت.
عدم هم‌افزایی بین رسانه‌های اصفهان باید برطرف شود
از نقاط ضعف و مشکلات اساسی رسانه‌های خوب، حرفه‌ای و واقعی، عدم هم‌افزایی و هماهنگی بین رسانه‌ای است؛ در این رابطه روح‌اله شاه‌نظری در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: در بعضی از روندهای خبری که در روزنامه‌ها دنبال می‌کنیم، عدم هماهنگی رسانه‌های استان با یکدیگر احساس می‌شود؛ اگر هماهنگی و همفکری برای پرداختن به یک سوژه خاص بین رسانه‌ها منسجم‌تر باشد، به طور قطع آن موج خبری که در پی آن هدف ایجاد می‌شود، بسیار غنی‌تر و پربارتر خواهد بود.
این فعال رسانه با بیان اینکه عدم همفکری و هم‌افزایی در بحث جریان انقلاب هم گاهی ملموس است، افزود: سوژه‌هایی وجود دارد که می‌خواهیم به آن بپردازیم و همه مطبوعات، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها درباره آن موضوع همفکر هستند و باید بر روی این سوژه کار شود، اما به دلیل عدم هم‌افزایی، این هدف به‌صورت کامل محقق نمی‌شود.
وی بیان کرد: پیشنهاد می‌شود در شهر اصفهان و دیگر شهرها، رسانه‌ها دورهم جمع شوند و با همفکری، یک هدف مهم را از جوانب مختلف بررسی کنند چراکه این اقدام سبب موفقیت سوژه شده و قدرت رسانه‌ای برای رسیدن به آن هدف بیشتر می‌شود.
شاه‌نظری با بیان این که اگر همه رسانه‌ها، هم‌زمان به یک سوژه در قالب خبر و چندرسانه‌ای بپردازند، سوژه بسیار فراگیر می‌شود، خاطرنشان کرد: بعضی از خبرها، مانند خبر اسیدپاشی، در اصفهان بسیار مبهم منتشر می‌شود و به عنوان یک خبر ناقص مطرح می‌شود.
این فعال رسانه در خصوص اینکه عدم هم‌افزایی بین رسانه‌های اصفهان باید برطرف شود، عنوان کرد: با انتشار خبر مبهم، جبهه مقابل انقلاب از طریق رسانه‌های خود آن را منتشر می‌کند؛ ولی این خلاء بین رسانه‌ها و جریان انقلابی است که باید دورهم جمع شوند و مستند و حساب‌شده به آن خبر جواب داده و یا تکذیب کنند.
جریان‌سازی، وظیفه و عملکرد اساسی رسانه‌ها است
جریان‌سازی و هدایت جامعه از وظایف اساسی رسانه‌ها است و رسانه می‌تواند مخاطب خود و حتی یک نسل و جامعه را به قله سعادت و یا به پرتگاه شقاوت برساند.
خبر نامطمئن، غلط و دارای غرض و مرض، گاه از سوی دوستان نادان و بی‌اطلاع و گاه از طرف دشمن دانا و مطلع از اوضاع و شرایط، سرچشمه بسیاری از مشکلات و اتفاقات است که بعضاً باعث از بین رفتن آرامش و امنیت جامعه خواهد شد.
محمدحسین امینی‌هرندی در این رابطه ابراز داشت: در رابطه با عملکرد رسانه‌ها، مفهومی کلی مطرح و روی آن تأکید می‌شود تحت عنوان جریان‌سازی که در این رابطه، صحبت‌های زیادی شده به خصوص در زمینه فرهنگ‌سازی و کارکرد رسانه اینجا بیشتر موردنظر قرار می‌گیرد.
این فعال رسانه ادامه داد: بیشتر صاحب‌نظرها معتقد هستند که ابزار اصلی در فرهنگ‌سازی، رسانه است و رسانه باید بتواند با محتوایی و فعالیتی که دارد، در جنبه‌های مختلف فرهنگ‌سازی کند و در مفهوم کلی، جریان‌سازی انجام دهد.
وی ابراز داشت: مفهومی که در سال‌های اخیر با گسترش شبکه‌های اجتماعی و افزایش اطلاعات شهروندان، خبرنگارها بیشتر روی آن تأکید می‌کنند، عملکرد سلبی و بازدارندگی رسانه‌هاست و اگر جریان‌سازی رسانه‌ها را امری ایجابی به حساب بیاوریم، بحث بازدارندگی، بیشتر سلبی است.
رسانه معتبر و واقعی باید شفاف ساز و دارای عکس‌العمل مناسب و به موقع باشد
هرندی با توضیح این بازدارندگی ادامه داد: با افزایش روزبه‌روز رسانه‌های خبری که بیشتر توسط کسانی با نگاه اقتصادی اداره می‌شوند و اخبار را از رسانه‌های مختلف بازنشر می‌کنند یا از شهروندخبرنگار استفاده می‌کنند، شایعات و اخبار غیرواقعی افزایش می‌یابد و در این زمان از یک رسانه واقعی، معتبر و حرفه‌ای انتظار می‌رود که ورود پیداکرده و نسبت به این موضوع عکس‌العمل نشان دهد و تا جایی که لازم است، اقدام بازدارندگی رقم بزند و سعی کند شفاف‌سازی کرده و واقعیت اصل موضوع را به مخاطب برساند.
سردبیر خبرگزاری فارس اصفهان افزود: یکی از نمونه‌هایی که در موضوعات بازدارندگی وجود دارد، اتفاقات ناگوار و غیرمترقبه‌ای است که امکان دارد در جامعه رخ داده و فضای جامعه را ملتهب کند که در این شرایط طبیعتاً حساسیت بیشتری به وجود می‌آید و خبر غلط و غیرواقعی می‌تواند هزینه‌های قابل‌توجهی ایجاد کند دقیقاً اینجا نقش رسانه اصیل، بیشتر نمایان شده و می‌تواند فضا را مدیریت کند.
وی با تشریح مدیریت صحیح رسانه گفت: اگر به سراغ شهروندخبرنگار برویم، مدیریت اصلی یک رسانه را، سرعت عمل آن رسانه می‌داند اما وقتی صحبت از بازدارندگی خبر هست، صرفاً سریع کار کردن خبر نیست و آن چیزی که اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، صحت خبر است.
رسانه باید مانند شطرنج‌باز، حرکت‌های طرف مقابل را پیش‌بینی کند
هرندی اضافه کرد: رسانه‌ای که می‌خواهد نقش خود را به درستی ایفا کند، باید در بحث صحت خبر، به اطمینان کاملی رسیده و پس از آن اقدام به انتشار خبر کند، ابعاد مختلف قضیه را در نظر بگیرد و چند قدم جلوتر را ببیند، درست مثل شطرنج‌بازی که قبل از دست زدن به مهره، حرکت مهره‌های بعدی را هم می‌بیند.
این فعال رسانه متذکر شد: در بحث رسانه، هر وقت قرار باشد در شرایط ذکر شده، چیزی منتشر شود، رسانه‌ای می‌تواند درست عمل کند که بتواند گام‌های بعدی راهم ببیند که وقتی خبری منتشر شد، نوع تیتر، واژگان و لحن خبر چه امواجی را در ادامه ایجاد می‌کند و چه بازخوردی را در پی خواهد داشت.
وی اضافه کرد: چنین اقدامی کمک می‌کند وضعیت به سمت شرایط منطقی پیش برود جدای از فضای اعتمادی که ایجاد می‌کند، اخبار غیرواقعی، حالت و شایعات در این مورد و فضا را کنترل می‌کند، یکی از مصادیق عینی این موضوع که در فضای رسانه‌ای استان و کشور شاهد آن بودیم، موضوع اسیدپاشی در اصفهان بود، حادثه‌ای که برای افکار عمومی مهم بود چراکه اتفاق ناگواری رخ‌داده و شخصی، حرکت غیرانسانی مرتکب شده و طبیعی است که مردم نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند.
پوشش اولیه حادثه اسیدپاشی اصفهان، مصداق عینی رفتار رسانه‌ای غلط است
هرندی ادامه داد: اینکه چطور این واقعه اطلاع‌رسانی شود، مهم است که یک شهر دو و نیم میلیون نفری، صرفاً به خاطر یکی دو مورد اسیدپاشی در یک بازه زمانی، تحت تأثیر قرار نگیرد و بر همین اساس در حادثه اسیدپاشی اصفهان، رسانه‌ها کارنامه خوبی را از خودشان به جای نگذاشتند در حالی که آن زمان شبکه‌های اجتماعی فعالیت کمتری داشتند.
سردبیر خبرگزاری فارس خاطرنشان کرد: بنابراین خروجی رسانه‌ها این شد که 2 میلیون نفر به خاطر دو یا سه مورد اسیدپاشی مورد تأثیر قرار گرفتند به حدی که همگی از امکان وقوع اتفاقی ناگوار، احساس ناراحتی و ناامنی داشتند، در صورتی که این احساس منطقی نیست چرا که شاید در حالت عادی هم تعدادی حادثه مانند سقوط از کوه، آتش‌سوزی و غرق‌شدگی به صورت روزانه در سطح شهر اتفاق می‌افتد و اگر قرار باشد همه این موارد مردم شهر را نگران کند، هیچ امنیتی در شهر وجود نخواهد داشت.
وی همچنین یادآور شد: در این اتفاق خاص، نوع اطلاع‌رسانی نهایتاً منجر به سلب آرامش روانی از مردم شد و این به نظر شدیدتر از حد معمول بود، یعنی صرفاً عدم انجام وظیفه رسانه‌ای نبود، بلکه از طرفی با هجمه رسانه‌های معاند روبرو بودیم.
باوجود دشمنان، یک کلیپ هم می‌تواند معضل ایجاد کند
هرندی تأکید داشت: ضرورت انجام‌وظیفه صحیح رسانه‌ها شاید در شهر یا کشوری که دشمن زیادی نداشته باشد، خیلی احساس نشود ولی در کشوری مثل ایران که به دلیل وجود تمرکز و هجمه‌های دشمنان، یک کلیپ عادی هم می‌تواند معضل ایجاد کند، این موضوع اهمیت بیشتری دارد که بازدارندگی را درست انجام دهیم.
این فعال رسانه ابراز داشت: اتفاقی که در آن برهه زمانی در اصفهان به وقوع پیوست، هنوز هم بعد از 5-6 سال در رسانه‌ها و اذهان مردم، واقعه‌ای ناگوار است البته در ناگوار بودن حادثه شکی نیست ولی خروجی آن قضیه این شد که اصفهان را از زاویه اسیدپاشی بشناسند و در جست‌وجوی کلمه اسیدپاشی در اینترنت، بلافاصله بعد از آن کلمه اصفهان می‌آید و این اتفاق خوبی نبود که رسانه‌ها رقم زدند و نه خود مردم، که این به عنوان مصداقی برای مبحث بازدارندگی بود و در آینده این جنبه سلبی بر جنبه ایجابی غلبه خواهد داشت.
وی افزود: در رقابت رسانه‌های مختلف دارای پشتوانه که وظیفه اطلاع‌رسانی را کامل انجام می‌دهند، اصل این است که به پیروزی برسند، نگاه اقتصادی دارند و تلاش بیشتری برای جذب مخاطب انجام می‌دهند و در این شکی نیست، اما در رابطه با اینکه رسانه‌ها به سانسور کردن متهم می‌شوند، فکر می‌کنم واقعیتی بود که در گذشته شکل گرفته چراکه واژه رسانه و ابزار رسانه، در جهان و کشور انحصاری بوده است.
حصارهای نامرئی رسانه‌ها در سال‌های اخیر شکسته شده است
وی در ادامه صحبت‌های خود را این طور تکمیل کرد: برای مثال عمدتا سوژه‌های رسانه، ملی بوده اما به مرور و طی چند سال اخیر، این انحصار شکسته شده و هر اتفاقی در هر گوشه کشور رخ دهد، بلافاصله اطلاع‌رسانی می‌شود، خواه تلویزیون یا خبرگزاری به آن بپردازند یا خیر.
هرندی تصریح داشت: برخی رسانه‌ها و خبرگزاری‌هایی که فعالیت دارند به سمتی رفته‌اند که سعی کرده‌اند حصارهای نامریی که به دور خودشان کشیده بوده‌اند و باعث می‌شد در انتشار اخبار مصلحت سنجی کنند را بشکنند.
برخی رسانه‌ها به مانند کاریکاتوریستی متبحر و کار بلد، به مشکلات و مسائل روز کشور و حتی جهان به گونه‌ای می‌پردازند که نقاط کم‌اهمیت را بزرگ کرده و موارد اصلی را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند.
برخی از متخصصان و فعالان حوزه رسانه معتقد هستند که این رفتار کاریکاتوری، کاملاً حساب‌شده و حاصل کار اتاق فکر و گروه عملیات روانی رسانه‌ها است که به منظور انحراف افکار عمومی از موضوعی خاص و یا مشغول کردن جامعه به موارد مطلوب خود است.
جای خالی آموزش سواد رسانه‌ای در فرهنگ‌سازی و جریان سازی رسانه‌ها
در ادامه این بحث حجت الاسلام جواد جلوانی بیان داشت: در زمینه فرهنگ‌سازی و جریان‌سازی رسانه‌ها، مسأله آموزش «سواد رسانه‌ای» موضوعی مهم و مغفول است چراکه امروزه خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها، بیشتر بر محور اطلاع‌رسانی متمرکز شده‌اند، شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون هم بیشتر بر محور سرگرمی شناخته می‌شوند و از جایگاه و اهمیت آموزش و تربیت در رسانه‌ها غافل شده‌ایم.
سردبیر پایگاه خبری ندای اصفهان با اشاره به برخی نظریات مهم در حوزه رسانه‌ها گفت: نظریه اول «برجسته‌سازی» است که بر اساس آن، مردم، مخاطبِ منفعل نیستند و رسانه‌ها نمی‌توانند به آن‌ها بگویند چگونه فکر کنند، اما می‌توانند به آن‌ها بگویند درباره چه فکر کنند! همان‌طوری که مخاطبین رسانه‌ها امروزه در حال فکر کردن به موضوعاتی هستند که رسانه‌ها تعیین و اولویت‌بندی کرده‌اند، از گرانی و دشمن خارجی گرفته تا تولد فرزند یک بازیگر در خارج کشور و حجاب فلان بازیگر.
وی اضافه کرد: به طور مثال آقای رحیم‌پور ازغدی در قم سخنرانی مفصلی می‌کند و به نقد عملکرد دولت می‌پردازد اما ناگهان تمام رسانه‌ها، موضوع یک شعارنوشته که روی آن شعار نامربوطی نوشته را برای مخاطب برجسته می‌کنند و کل سخنان آن جلسه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و یا ناگهان در تمام اخبار رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، خبری مثل ویروس منتشر می‌شود که فلان بازیگر درباره حجاب چیزی گفته که اصل این خبر برای 2 هفته قبل است اما امروز اتاق فکر عملیات روانی تصمیم می‌گیرد آن را برجسته کند و ذهن مردم را با آن درگیر کرده و بازی دهد.
برخی احزاب سیاسی، بعضی از رسانه‌های معروف را می‌خرند
جلوانی با اشاره به وجود اتاق فکر و گروه عملیات روانی افزود: احزاب و جریانات سیاسی از کارشناسان خبره به نفع مواضع خود و استفاده می‌کنند و قطعاً اتاق فکر و گروه عملیات روانی وجود دارد و غم‌انگیز است اگر بگویم رسانه‌های معروف را هم برای مقاصدی خاص با پول می‌توانند بخرند یا اجاره کنند.
کارشناس مدیریت رسانه خاطرنشان کرد: نظریه بعدی «بازنمایی» است که بر اساس آن در رسانه‌ها، ما با حقیقت روبرو نیستیم بلکه تنها چیزی را می‌بینیم که دروازه‌بانان خبر یا کارگردان می‌خواهد ما از این قاب به ماجرا نگاه کنیم و هیچ‌کس همه حقیقت را نمی‌گوید و به نوعی امروز با جنگ روایت‌ها روبرو هستیم و هرکس سعی می‌کند روایت خود را قوی‌تر مطرح کند.
وی ادامه داد: به‌طور مثال در ماجرای اسیدپاشی اصفهان با آنکه بعد از چند سال هنوز حقیقت ماجرا برای ما مشخص نیست، اما همان زمان رسانه‌های کوچک و بزرگ دشمن بر موج شایعه سوار می‌شدند و به طوری دچار بحران شدیم که هنوز ترکش‌های آن را احساس می‌کنیم چراکه خانواده‌های اصفهانی آرامش خود را از دست دادند و در آن ماجرا حجت‌الاسلام آقامیری، بدون سند و مدرک قشر مذهبی و بسیجی را در سخنرانی‌های خود متهم می‌کرد و کلیپ‌های احساسی و حرفه‌ای ایشان دائماً دست به دست می‌چرخید و همین شخص با تکرار این رویه غلط، بعدها خلع لباس شد.
جایگاه اصحاب رسانه، جایگاه شاگردان اهل‌بیت (ع) است
جلوانی یادآور شد: اصل قضیه اسیدپاشی، چند مورد بیشتر نبود اما با تکنیک‌های «برجسته‌سازی» آن را بزرگنمایی و ذهن‌ها را از مسائل مهم‌تر و افتخارات کشور غافل کردند.
سردبیر پایگاه خبری ندای اصفهان در پایان ابراز داشت: در نهایت اگر قشر خبرنگار و اصحاب رسانه متوجه باشند که شغل آن‌ها همسان جایگاه شاگردان اهل‌بیت (ع) همچون زراره و محمد بن مسلم و ابابصیر است، با دقت بیشتری به انجام رسالت خود می‌پردازند چراکه شاگردان اهل‌بیت (ع) نیز خبرنگار بودند و سعی می‌کردند کلام اهل‌بیت را با دقت فراوان ثبت کرده و به دست آیندگان برسانند و اصحاب رسانه هم باید بدانند که شغل آن‌ها تاریخ‌نگاری است و هرچه می‌گویند و می‌نویسند دارد تاریخ را برای آیندگان به ارث می‌گذارد.
با فراگیر شدن رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی، تقابل رسانه‌های واقعی و رسانه نماها بیشتر نمود پیداکرده و به همین دلیل شناخت و تمییز آن‌ها اهمیتی دوچندان چه برای مسؤولان و فعالان فرهنگی و چه برای مردم عادی پیداکرده است.
رسانه‌های واقعی و متعهد، با پشتوانه مجموعه خود و کار حرفه‌ای در تلاش هستند که اخبار سالم، مطمئن و به دور از جهت‌گیری را به صورت صحیح به مخاطب خود منتقل کنند و در مقابل، رسانه نماها که بعضاً حتی یک تنظیم ساده خبر را هم نمی‌دانند، به دنبال انحراف افکار عمومی از مسیر حق هستند.
این ایجاد انحراف گاه با موج‌سواری بر جریان شبهه روشنفکری و تجددخواهی انجام می‌شود و گاه با سوءاستفاده از احساسات، تعصبات و اعتقادات مردم و جامعه که به گفته کارشناسان هر دوی آن‌ها کاری ناشایست و غیرحرفه‌ای محسوب شده و به ضرر مخاطب و جامعه خواهد بود.
============
گزارش از: عطیه توسلی
============
انتهای پیام/63106/ص30/
