گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، نظام آموزش عالی کشور از ابتدای انقلاب تاکنون، دستخوش تغییرات زیادی شده است. تغییراتی که در ذیل آن شاهد ایجاد و تأسیس موسسات غیر انتفاعی نیز بودیم. علی آهون منش که در کارنامه کاری خود سمت های مختلفی را چه در کابینه وزیر و چه در سکانداری دانشگاه تجربه کرده است با ما گفت وگو کرد. او هم اکنون به عنوان رئیس اتحادیه موسسات غیرانتفاعی با وزارت علوم همکاری دارد.
آهون‌منش در سال ۱۳۲۲ در روستایی در هرند اصفهان متولد شد. پدر وی مقنی بود و برای گذران زندگی و چرخاندن چرخ‌های آن به تهران مهاجرت کرد و پس از مدتی وی به دلیل مشکلات اقتصادی ناچار به ترک تحصیل شد.بعد از اخذ دیپلم به جای شرکت در آزمون‌های ورودی دانشگاه، مشغول کار شد اما پس از مدتی و با تشویق اطرافیان به تحصیلات آکادمیک ادامه داد.
وی دارای لیسانس گیاه‌پزشکی از دانشگاه تبریز، فوق لیسانس و فوق دکتری ویروس شناسی و فوق دکتری بیماری های برنج از دانشگاه دیویس کالیفرنیا است.
آنچه در این گفت‌وگو می‌خوانید:
*دلیل مقاومت موسسات غیرانتفاعی در برابر ساماندهی آموزش عالی
* تاریخ انقضای رتبه بندی موسسات غیرانتفاعی گذشته است
* توسعه وحشتناک و بدون زیرساخت آموزش عالی
*عدم استقبال غیر انتفاعی ها از طرح ساماندهی
فارس: از شروع فعالیت در موسسات غیرانتفاعی بگویید.
آهون‌منش: پس از اخذ جوایز مختلف و موقعیت‌های بین‌المللی نظیر اینکه توانستم عضو هیات امنای مرکز بین‌المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک و معاون کمیته برنامه‌ریزی در هیات امنای ایکاردا شوم و در مناصب شغلی نظیر مدیرکل ترویج کشاورزی، معاون حقوقی و پارلمانی وزارت کشاورزی، معاون وزیر کشاورزی در امور تحقیقات، آموزش و ترویج، ریاست دانشگاه صنعتی اصفهان، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی فعالیت کنم، به عنوان رئیس موسسه آموزش عالی صنعتی فولاد و دبیر کل و رئیس شورای مرکزی اتحادیه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی غیردولتی ـ غیرانتفاعی کشور فعالیت خود را در دوران بازنشستگی شروع کردم.
فارس: درباره آمایش موسسات غیرانتفاعی و ساماندهی آنان توضیح دهید.
آهون‌منش: فعالیتی که وزارت علوم، تحیقیقات و فناوری انجام می‌دهد این است که در چارچوب سند آمایش آموزش عالی و به استناد ماده ۵ این سند در مورد ماموریت‌گرا کردن دانشگاه‌ها و ماده ۳ این سند در مورد ساماندهی آموزش عالی به موسسات عنوان شده تا طبق دستورات عمل کنند. ۲۸۸۰ دانشگاه و موسسه آموزش عالی در کشور وجود دارد که قرار شده وزارت علوم در زمان مقرر مسئولیت ساماندهی آنان را برعهده بگیرد. این ساماندهی مشمول تمام زیرنظام‌های آموزش عالی کشور شامل دانشگاه آزاد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی، پیام نور، علمی ـ کاربردی و فنی و حرفه‌ای می‌شود.
| در مقطعی بدون توجه به نیاز کشور آموزش عالی توسعه ناگهانی پیدا کرد و تعداد واحدهای آموزشی زیاد شدند. حالا وزارت علوم به دنبال این است که این اشتباه جبران شود، اما جبران این اشتباه نیاز به جراحی دارد. جراحی نیز دردناک است و برخی طاقت این درد را ندارند. |
فارس: به نظر شما به چه دلیل باید این آمایش هرچه سریع‌تر انجام شود؟
آهون‌منش: بر اساس سند آمایش آموزش عالی، ساماندهی این موسسات با توجه به اینکه تعداد موسسات و دانشگاه‌ها زیاد است، اهمیت ویژه‌ای دارد، البته به دلایلی تعداد موسسات غیرانتفاعی ناگهانی زیاد شد.
فارس: این دلایل چه بود؟
آهون‌منش: در مقطعی بدون توجه به نیاز کشور آموزش عالی توسعه ناگهانی پیدا کرد و تعداد واحدهای آموزشی زیاد شدند. حالا وزارت علوم به دنبال این است که این اشتباه جبران شود، اما جبران این اشتباه نیاز به جراحی دارد. جراحی نیز دردناک است و برخی طاقت این درد را ندارند.
| این درحالی است که موضوع ساماندهی واحدهای بی‌کیفیت آموزشی از سال گذشته در دستورکار وزارت علوم قرار گرفته است. همه می‌گویند که ساماندهی اهمیت دارد و باید انجام شود، ولی اجازه نمی‌دهند این فرایند به طور کامل صورت پذیرد. |
دلیل مقاومت موسسات غیرانتفاعی دربرابر ساماندهی آموزش عالی
فارس: چرا برخی از موسسات در مقابل ساماندهی آموزش عالی مقاومت می‌کنند؟
آهون‌منش: دلیل آن این است که در بسیاری از مناطق مختلف کشور واحدهای آموزشی ایجاد شده که این واحدها کیفیت مطلوب را ندارد، اما نمایندگان مردم این مناطق در مجلس شورای اسلامی به دلیل آنکه می‌خواهند در انتخابات سال آینده مجلس دوباره از مردم منطقه رای بگیرند و جریان‌سازی تبلیغاتی مانع از این می‌شود این واحدهای بی‌کیفیت ساماندهی شود. این درحالی است که موضوع ساماندهی واحدهای بی‌کیفیت آموزشی از سال گذشته در دستورکار وزارت علوم قرار گرفته است. همه می‌گویند که ساماندهی اهمیت دارد و باید انجام شود، ولی اجازه نمی‌دهند این فرایند به طور کامل صورت پذیرد.
| در مقطعی بدون توجه به نیاز کشور آموزش عالی توسعه ناگهانی پیدا کرد و تعداد واحدهای آموزشی زیاد شدند. حالا وزارت علوم به دنبال این است که این اشتباه جبران شود، اما جبران این اشتباه نیاز به جراحی دارد. جراحی نیز دردناک است و برخی طاقت این درد را ندارند. |
فارس: مثالی از این موضوع می‌زنید؟
آهون‌منش: به طور مثال مردم یک منطقه یا شهر می‌گویند که نماینده‌ای در زمان تصدی خود در مجلس شورای اسلامی توانسته است کاری کند تا برای شهرشان یک دانشگاه تاسیس شود. برای شخصی که هم‌اکنون نماینده آن شهر است، این قضیه مشکل‌ساز خواهد شد که دانشگاه تعطیل شود؛ چراکه اگر دانشگاه برچیده شود، مردم عوام فکر می‌کنند که یک نماینده توانست برای آنها دانشگاه ایجاد کند اما نماینده دیگر نتوانست آن دانشگاه را برای آنها حفظ کند و این موضوع در تعداد آرا اثر می‌گذارد. همین موضوع دلیلی است که هرکجا وزارت علوم می‌خواهد روی آن دست بگذارد تا ساماندهی را انجام دهد، دچار مشکل شود.
فارس: چند دانشگاه باید در طرح ساماندهی حذف شود؟
آهون‌منش: چیزی به اسم حذف وجود ندارد. اما بنا بود تا ۸۰ دانشگاه دولتی که زیر ۴۰۰ نفر دانشجو دارد با یکدیگر ادغام شوند. این به این معنی است که به عنوان مثال دانشگاههایی که در شهرهایی نظیر نجف‌آباد، شهرضا و یا گلپایگان هستند و زیر ۴۰۰ دانشجو دارند، با یکدیگر ادغام شده و هر کدام دانشکده‌ای از یک دانشگاه بزرگ‌تر شوند، اما متاسفانه به دلایلی هنوز این اتفاق نیفتاده است.
تاریخ انقضای رتبه بندی موسسات غیرانتفاعی گذشته است
فارس: آماری از موسسات غیرانتفاعی و رتبه‌بندی آنها وجود دارد؟
آهون‌منش: موسسات غیرانتفاعی دارای سطح‌بندی از سطح یک تا سطح پنج هستند و سال ۹۷ آیین‌نامه‌ای به موسسات ابلاغ شد که تعدادی از آنها با یکدیگر بدون آنکه باهم ادغام شوند، تشکیل یک دانشگاه را بدهند. همچنین در سال ۹۵ سطح‌بندی موسسات غیرانتفاعی انجام شد که نیاز به تجدیدنظر داشت، اما هنوز با وجود آنکه ۴ سال از آن تاریخ گذشته، هنوز سطح‌بندی جدید صورت نگرفته است. به این ترتیب حدود ۹۰ موسسه در سطح یک، ۱۱۰ موسسه در سطح دو، ۱۰۰ موسسه در سطح ۳ و ۴ و حدود نود موسسه در سطح ۵ قرار دارند.
| بنا بود تا ۸۰ دانشگاه دولتی که زیر ۴۰۰ نفر دانشجو دارد با یکدیگر ادغام شوند. این به این معنی است که به عنوان مثال دانشگاههایی که در شهرهایی نظیر نجف‌آباد، شهرضا و یا گلپایگان هستند و زیر ۴۰۰ دانشجو دارند، با یکدیگر ادغام شده و هر کدام دانشکده‌ای از یک دانشگاه بزرگ‌تر شوند، اما متاسفانه به دلایلی هنوز این اتفاق نیفتاده است. |
توسعه وحشتناک و بدون زیرساخت آموزش عالی
فارس: به نظر شما دلیل افزایش ناگهانی دانشگاه‌ها و دانشجویان در کشور چه بود؟
آهون‌منش: در طول دو سال از ۳۲۰ هزار دانشجو به عدد یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو رسیدیم بدون آنکه امکانات لازم برای تحصیل این دانشجویان فراهم شده باشد. همچنین تعداد دانشگاه‌های غیرانتفاعی از ۷۵ واحد به ۳۵۸ واحد رسید. این توسعه وحشتناک باعث شد تا اکنون مسئولان به این فکر کنند که باید ساماندهی برای موسسات آموزش عالی وجود داشته باشد. بستن این واحدها امکانپذیر نیست، چون اگر تخلفی نکرده باشند و در چارچوب قانون فعالیت کنند، حقوق اجتماعی و معنوی آنها را دولت نمی‌تواند پرداخت کند. به دلیل آنکه دانشگاه‌های غیرانتفاعی حتی یک ریال هم از دولت پول دریافت نکردند، دولت نیز نمی‌تواند به‌راحتی این موسسات را تعطیل کند.
فارس: محل درآمد واحدهای غیرانتفاعی کجاست؟
آهون‌منش: این موسسات غیرانتفاعی از شهریه‌های دانشجویی و سرمایه‌ای که هیأت امنا قرار داده‌اند، هزینه‌های خود را پرداخت می‌کنند. به همین خاطر است که بستن این واحدها مانند این است که بخواهیم یک فرد را که شغل غیردولتی دارد از کار بیکار کنیم.
عدم استقبال غیر انتفاعی ها از طرح ساماندهی
فارس: چرا ادغام موسسات غیرانتفاعی با مشکل مواجه شده است؟
آهون‌منش: به این دلیل است که هر کدام از موسسات غیرانتفاعی ۷ نفر هیات امنا با دیدگاه‌های مختلف دارند و هماهنگ کردن هر کدام از این هیات‌های امنا با یکدیگر برای آنکه با هم تشکیل یک دانشگاه را بدهند و فعالیت کنند کار دشواری است. همچنین دانشگاه‌های سطح‌بندی‌شده نمی‌توانند با سطح پایین‌تر از خود ادغام شوند و این موضوع را ضربه‌ای به کیفیت دانشگاه خود می‌دانند. به همین دلیل طرح ادغام خیلی مورد استقبال قرار نگرفت.
فارس: آیا با ماهیت ساماندهی موسسات غیرانتفاعی موافق هستید؟
آهون‌منش: اگر این کار انجام شود، فعالیت خوبی است اما من این پیشنهاد را داشتم که برای تشویق صاحبان دانشگاه‌های غیرانتفاعی به آنها گفته شود که اگر با این طرح همکاری کنند، به آنها وام ۵ ساله اعطا شود تا بتوانند هم آزمایشگاه‌های خود را تجهیز کنند و هم وسایل و امکانات مورد نیاز دانشگاه را تامین کنند؛ چراکه اکنون موسسات غیرانتفاعی مشوق لازم را ندارند و فواید ساماندهی نیز در هاله‌ای از ابهام است.
| الزام اینکه در هر موسسه غیرانتفاعی باید دو استاد با درجه دانشیار حضور داشته باشند، برای واحدهای غیر انتفاعی که دانشجویان ممتاز آن را برای تحصیل انتخاب نمی کنند، مشکل ساز است.اما اگر به جای این قانون، میزان اشتغال فارغ التحصیلان موسسات غیر انتفاعی را بسنجند و براساس آن به این واحدهاکمک کنند. |
فارس:همکاری وزارت علوم با این موسسات چگونه است؟
آهون‌منش: متاسفانه وزارت علوم نظارت بر روی دانشگاه‌ها را رها کرده است اما در کوچکترین فعالیت موسسات غیر انتفاعی دخالت می کند. این دخالت شامل اعمال قانون‌های خاص برای این موسسات است.
فارس: مثالی از مصداق این دخالت چیست؟
آهون منش: الزام اینکه در هر موسسه غیرانتفاعی باید دو استاد با درجه دانشیار حضور داشته باشند.این موضوع برای واحدهای غیر انتفاعی که دانشجویان ممتاز آن را برای تحصیل انتخاب نمی کنند، مشکل ساز است.اما اگر به جای این قانون، میزان اشتغال فارغ التحصیلان موسسات غیر انتفاعی را بسنجند و براساس آن به این واحدهاکمک کنند.
این موضوع باعث می شود تا واحدهای غیر انتفاعی به دنبال بالارفتن کیفیت باشند و دانشجویان هم بی توجه به مدرک، از این موضوع راضی باشند که با حضور در این موسسه، اشتغال آنها تضمین شده است.به این ترتیب اگر عملکرد واحدهای غیرانتفاعی بهتر شود، هم تعداد دانشجویانش بیشتر می شود و هم حمایت بیشتری صورت می‌گیرد.
فارس: با توجه به کاهش تعداد داوطلبان آزمون سراسری چه چشم اندازی را برای موسسات غیر انتفاعی تصور می کنید؟
آهون منش: به نظر می رسد امسال که یک میلیون و 280 هزار نفر در سازمان سنجش برای کنکور سراسری ثبت نام کردند، بازهم شاهد کاهش پذیرش در واحدهای موسسات غیرانتفاعی باشیم.چرا که مردم به دانشگاههایی که دولتی هستند اقبال بیشتری نشان می دهند و موسسات غیر انتفاعی چندان برای اقشار مختلف جامعه پذیرفته نیست.
انتهای پیام/
