به گزارش خبرگزاری فارس از گنبدکاووس، ماه مبارک رمضان میهمانی بزرگ و سفره گسترده خداوند متعال برای بندگان است که فارغ از زنگ، نژاد، گروه و مرز جغرافیایی از سفره مهربانی، عفو و بخشندگی درگاه لایزالش بهره برده و صفایی به جان داده و صیقلی بر قلب‌های زنگار بسته بزنند.
این ماه در کنار همه زیبایی‌ها و موهبت‌های ذاتی‌اش جلوه‌های زیبایی از فرهنگ، هنر و آداب و رسوم اقوام را به نمایش می‌گذارد که بی‌تردید در فراگیر شدن فرهنگ معنوی و دینی در این ماه مبارک و پیوند عمیق مردم با فضای برآمده از معنویات این ماه نقش به‌سزایی دارند.
گنبدکاووس گنجینه اقوام و مهد برادری و همدلی آنهاست و در سرتاسر کشور این به هم پیوستگی فرهنگی و عمق عشق و علاقه میان مردم اعم از فارس، ترکمن، سیستانی، بلوچ، شاهرودی، کرمانج و ... زبان‌زد خاص و عام است، اقوامی که در یک پهنه جغرافیایی کوچک با دل‌هایی بزرگ تصاویر بی‌نظیری از وحدت و برادری را رقم زده و در عین همدلی و یکپارچگی آداب و سنن خود را حفظ کرده‌اند.
به همین منظور به سراغ تنی چند از مردم عزیز اقوام مختلف این شهرستان رفته‌ایم تا پیرامون آداب و رسوم آنها در ماه مبارک رمضان با آنها گفت و گو کنیم که مشروح این گفت‌وگوها را در ادامه مشاهده می‌کنید.
* سحرخوانی و پخت کلوچه سنتی سیستانی‌ها
غلامعلی سندگل در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه سحرخوانی یکی از آئین‌های قدیمی سیستانی‌ها در ماه مبارک رمضان است، اظهار کرد: مردم سیستانی چه در استان سیستان و بلوچستان چه عزیزانی که در استان گلستان ساکن شده‌ایم این سنت دیرینه را حفظ کرده‌اند.
وی با بیان اینکه ماه مبارک رمضان در لهجه سیستانی موسوم به «ماه روزَه» است، افزود: سیستانی‌ها با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با غبارروبی مساجد، نذری دادن و حضور بر سر مزار اموات به نوعی خود را آماده بندگی خدا می‌کنند و با پخت انواع نان محلی و کلوچه سنتی به نوعی خوراکی‌های ویژه‌ای را تهیه می‌کنند.
این شهروند گنبدی با تاکید بر اینکه رمضان‌خوانی یکی از سنت‌های همیشگی مردم سیستانی است که در نیمه ماه رمضان برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: افرادی که اقدام به این کار می‌کنند، اشعار مذهبی و سروده‌های شاعران کشور از جمله «خواجه‌عبدالله انصاری» و «باباطاهر عریان» و سروده‌های عامه سیستانی را با صدای بلند روی پشت‌بام خانه می‌خوانند و پس از آنکه مردم بیدار شدند با ذکر سروده‌ای خاص به استقبال اذان صبح می‌روند البته برخی نیز رمضان‌خوانی را به گونه‌ای دیگر برگزار می‌کنند.
* «الله رمضو» آئین معنوی سیستانی‌های گنبدکاووس
احمد میر در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس رسم ویژه سیستانی‌ها در ماه مبارک رمضان را رمضان‌خوانی توسط جوانان است، گفت: در این آئین که «الله رمضو» نامیده می‌شود در نیمه ماه مبارک رمضان جمعی از جوانان به صورت دسته‌جمعی با حضور در مقابل منزل روزه‌داران اقدام به خواندن اشعار مذهبی و با مفاهیم معنوی با لهجه و زبان سیستانی می‌شوند.
وی با بیان اینکه این جوانان از سوی صاحبخانه با انعامی که برخی اوقاف نقدی و برخی اوقات غیرنقدی است مورد تقدیر قرار می‌گیرند، ادامه داد: جوانان با ایمان سیستانی که اشعاری همچون«ایی خـــــــونه اَز کِنَه کِه رو وَ بادَه، پِسَـــــــــــر دارَه کِه نــــــــو دومادَه، ایی خونه اَز کِنَه کِــه رو وَ روزَه، دودخـــــــــتر دارهَ که مخمل دوزَه» را می‌خوانند، هر شب غذاها، کمک‌های غیرنقدی و پول جمع‌آوری شده از مردم را میان نیازمندان و فقرا تقسیم می‌کنند.
این شهروند گنبدی حضور دسته‌جمعی نمازگزاران در ماه مبارک رمضان در مساجد و تشریح احکام و معارف اسلامی که توسط روحانی بومی یا اعزامی ارائه می‌شود را از دیگر آداب مردم سیستانی در استان گلستان دانست و تصریح کرد: سه روز جشن و شادمانی مردم در روزهای منتهی به عید سعید فطر نیز یکی دیگر از آدابی است که مردم بنا به گرامیداشت عید بزرگ مسلمین برگزار می‌کنند.
* نماز تراویح و اعتکاف دهه آخر بلوچ‌ها/ «سوچکی» زینت بخش فضای مساجد و محافل
حسن نارویی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه نظافت مساجد توسط مردم، روشن کردن مشک و مواد خوشبو کننده به نام‌های «سوچکی» و «اوددار» از مهمترین سنت‌های مردم بلوچ منطقه در ماه مبارک رمضان است، افزود: سوچکی تکه‌های نازکی از یک درخت بسیار خوشبو است که معمولاً با مواد معطر دیگر آغشته شده و در ظروفی با طرح‌های محلی ریخته می‌شود.
وی با بیان اینکه سحرخوانی پیش از اذان صبح نیز از سنت‌های مردم بلوچ است، اضافه کرد: خواندن نماز 20 رکعتی «تراویح» یکی از سنت‌هایی است که از دیرباز تاکنون در این منطقه رواج داشته و آن را دارای فضائل زیادی می‌دانند.
این شهروند گنبدی برگزاری مراسم معنوی اعتکاف در در دهه آخر ماه رمضان را نیز از سنت‌های پیامبر اکرم (ص) است که مردم بلوچ و اهل سنت ما در گلستان نیز آن را اجرایی می‌کنند، گفت: معمولا معتکفین در گوشه‌ای از مسجد و به صورت شبانه‌روزی به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می‌پردازند و در نهایت در روز منتهی به عید فطر از مسجد خارج می‌شوند.
* پخت پکوره و تباهنگ هنرمندی بانوان بلوچ در ماه رمضان
عبدالمجید محمدزهی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه مردم بلوچ در استان گلستان همچون نیاکان خود در ماه مبارک رمضان غذایی محلی به نام «پکوره» را پخت می‌کنند، اظهار کرد: این غذای محلی که بیشتر در سفره‌های افطار دیده می‌شود ترکیبی از سبزی‌های مختلف همچون پیاز، گشنیز تازه و ... به همراه سیب‌زمینی و فلفل با توجه به نوع ذائقه و پسند خانواده‌های مختلف است.
وی با بیان اینکه ریش سفیدی کردن برای پایان قهرها و اختلافات نیز یکی از رسوم بسیار مبارک مردم بلوچ در ماه مبارک رمضان است، گفت: دراین ماه بزرگان و ریش‌سفیدان طائفه‌های مختلف برای حل و فصل اختلافات شخصی و خانوادگی با حضور در منازل افراد و یا بزرگترهای هر طائفه اقدام به رفع این مشکلات و ایجاد صلح و برادری می‌کنند.
این شهروند گنبدی با بیان اینکه غذاهایی همچون تباهنگ که مخلوطی از برنج و گوشت خشک شده است یا «بت ماش» که نوعی غذای پرطرفدار در پیرمردها و پیرزن‌هاست نیز از غذاهای ویژه ماه مبارک رمضان است، افزود: این غذا که بسیار نرم بوده و کمتر نیاز به دندان‌های تیز و سالم دارد را به همراه ترشی مصرف می‌کنند و به عقیده مردم بلوچ هر کس هنگام سحری بت ماش بخورد در طول روز کمتر گرسنه می‌شود.
* رویت هلال و نوجوانان کلاه سفید ترکمن
سعید آق‌ارکاکلی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه مردم ترکمن در غروب روز آخر ماه شعبان رسم دارند که به بیرون خانه آمده و به آسمان برای رویت ماه نظاره می‌کنند، اضافه کرد: مردم ترکمن معتقد هستند که رویت هلال ماه ثواب بسیاری داشته و ماهی سرشار از برکت را برای آنها رقم می‌زند.
وی با بیان اینکه ترکمن‌ها بعد از نماز تراویح خود دعای ویژه‌ای را قرائت می‌کنند، افزود: متن این دعا این است که: «اللهم صل علی سیدنا و مولانا محمد و علی آله و اصحابه و سلم، اللهم زینا به زینت الایمان و شرفنا بشرافه الهدایه و العرفان و اکرمنا به صیام شهر رمضان و ارزقنا الجنه و تقبل منا تراویحنا و تسابیحنا یا حنان بفضلک و جودک یا منان برحمتک یا ارحم الراحمین».
این شهروند گنبدی با تاکید بر اینکه قرائت قرآن و خواندن نماز در مسجد نیز سنت همیشگی ترکمن‌های منطقه در ماه رمضان است، خاطرنشان کرد: حضور نوجوانان کلاه سفید ترکمن برای اقامه نماز در مساجد یکی دیگر از جلوه‌های سنت‌ها و رسوم ترکمن‌های گنبدکاووس در این ماه مبارک است.
روز «کِر» و «قوقن» آداب ویژه ترکمن‌های گنبدکاووس
عاشور محمد زیتونلی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس، با اشاره به اینکه ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان مراسمی با عنوان «یا رمضان» دارند که در شب چهاردهم این ماه برگزار می‌شود، تصریح کرد: این مراسم به شکرانه نیمه شدن این ماه و نعمتی که مردم از آن برخوردار بوده‌اند، برگزار می‌شود.
وی در تشریح نحوه اجرای این مراسم نیز، افزود: بعد از نماز عشاء و تراویح شب چهاردهم ماه مبارک رمضان، گروهی از جوانان و نوجوانان به رهبری معمولاً پیش‌نماز مسجد بر در خانه‌ها می‌روند و رهبر این گروه اشعاری را در ستایش این ماه می‌خواند و دیگران «الله» می‌گویند و صاحبخانه نیز مبلغی پول یا شیرینی به اعضای گروه اعطا می‌کند.
این شهروند گنبدی با تاکید بر اینکه یکی از آداب ورسوم ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان مراسم روز «کِر» به معنای خانه تکانی است، ادامه داد: زنان ترکمن دو روز قبل از پایان ماه مبارک رمضان با کمک دختران و زنان همسایه و دوست و آشنا برای نظافت خانه، اعم از شست و شوی فرش‌ها، ظروف، لباس‌ها و خانه تکانی همت می‌کنند تا آماده استقبال از عید فطر باشند.
زیتونلی با اشاره به اینکه زنان ترکمن یک روز قبل از عید فطر را روز «قوقن» می‌نامند، گفت: در این روز نان‌های روغنی (چافاتی) را با کمک افراد خانواده می‌پزند و آن را بین همسایگان تقسیم می‌کنند و معتقد هستند این کار ثواب بسیاری دارد.
* خانه تکانی و فطیرپزی آذری‌های گنبدکاووس
علی باقری آذر در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه خانه تکانی از آداب و رسوم همیشگی آذری‌ها در ماه مبارک رمضان است، افزود: بانوان آذری یکی دو روز مانده به آغاز ماه رمضان مردم روستاهای استان فطیر درست می‌کنند که این فطیرها و نان‌های مخصوص پای ثابت سفره‌های افطار می‌شود.
وی با بیان اینکه این فطیرها در زبان محلی خودمان «نزیه» نام دارد، ادامه داد: این نان‌ها یک نوع نان محلی مغزدار است که روی آن با چنگال و ته استکان نقش‌بندی می‌شود.
این شهروند گنبدی با اشاره به اینکه مردم آذری بعد از آنکه هلال ماه رویت شد مقارن با همان زمان به آئینه نگاه می‌کنند و صلوات می‌فرستند، اضافه کرد: علاوه بر آئینه به صورت یک کودک معصوم و یا یک عالم دینی نگاه می‌کنند و معتقد هستند که این کار برای آنها خوش یمن خواهد بود.
* طاباغ اوروجی و اوباش‌دان رسوم آذری‌ها در ماه رمضان
زهرا عمادی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه «طاباغ اوروجی» نام یکی از آداب آذری‌ها در ماه مبارک رمضان است، گفت: در این آئین تازه دامادها در ماه مبارک رمضان برای تازه عروس‌ها هدایایی ارسال می کنند که عمدتا از نوع لباس، شال و روسری به همراه میوه و شیرینی است.
وی با بیان اینکه یکی از آدابی دیگر که به دلیل پراکندگی قومیت‌ها و شهرنشینی در سطح شهر دیده نمی‌شود رسمی به نام «اوباش‌دان» است، تصریح کرد: در این رسم که بیشتر در روستاها وجود داشته است افراد برای سحری خوردن با صدای ضربه همسایه بر دیوار خانه‌شان از خواب بیدار می‌شوند به طوری که چراغ خانه‌ها یکی یکی روشن می‌شود.
* یارمه پختن کرمانج‌ها و چشم روشنی به نوجوانان روزه‌دار
امین عصمتی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه کرمانج‌ها در ماه مبارک رمضان غذای ویژه‌ای را پخت می‌کنند که «یارمه» نام داد، تصریح کرد: این غذا از گندم نیم دانه، گوشت قورمه، روغن زرد و ادویه‌جات تهیه می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی از رسم‌های دیگر کرمانج‌ها در ماه رمضان این است که به افرادی که تازه به سن شرعی روزه‌داری رسیده‌اند از سوی بزرگ‌ترها هدیه و چشم روشنی داده می‌شود، خاطرنشان کرد: این اقدام برای تقویت روحیه دینی و معنویت‌افزایی در نوجوانان صورت می‌گیرد.
این شهروند گنبدی با تاکید بر اینکه برخی از کرمانج‌ها از قدیم عادت دارند در هنگام سحر با کوبیدن بر ظرف‌های مسی که به اعتقاد آنان فضای معنوی ایجاد می‌کند، اهالی خانه را برای سحر بیدار کنند، ادامه داد: کرمانج‌ها ماه رمضان را ماه بخشش دانسته و در این ماه تلاش می‌کنند تا افرادی را که از آنها کدورتی به دل دارند حلال کرده و ببخشند.
* کیسه مراد و مراسم حنابندان شاهرودی‌ها
محمدحسین نصرتی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه شاهرودی‌ها در ماه مبارک رمضان اقدام به غبارروبی خانه‌های خود و همچنین خانه خدا یا همان مساجد می‌کنند، ادامه داد: حنا بستن به دستان به عنوان پیشواز ماه رمضان رفتن یکی از آداب خاص شاهرودی‌هاست.
وی با بیان اینکه زنان نیز در این ماه با برگزاری مراسمات مولودی، ختم صلوات و کف‌زنی به دست، پا و موی سر خود حنا می‌بندند، تاکید کرد: شب خوانی نیز یکی از سنت‌های شاهرودی هاست که معتقد هستند به وسیله آن افراد از فیوضات سحر بهره‌مند می‌شوند.
این شهروند گنبدی با اشاره به اینکه برخی از زنان شاهرودی در بین دو نماز ظهر و عصر با مقداری پارچه، نخ و سوزن کیسه‌ای کوچک دوخته و سکه‌ای را به نشانه تبرک به درون آن می‌اندازند، گفت: شاهرودی‌ها نام این کیسه را «مراد» نامیده و برای برآورده شدن حاجت آن را نزد خود نگه می‌دارند.
انتهای پیام/83014
