به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در گزارش این هفته، ابتدا به آخرین تحولات در آستانهی اعمال تحریمهای نفتی و همچنین آمارهای مربوط به آن پرداخته میشود و در ادامه نیز دیگر اخبار بینالمللی و داخلی مربوط به برجام، مذاکرات و تحریمها نیز پوشش داده شده است. همچنین نامه جمعی از نمایندگان مجلس به مجمع برای بازگرداندن دو لایحه پولشویی و پالرمو و تلاش امارات برای ارتقای استانداردهای پولشویی مرتبط با FATF در بسته خبری این هفته آمده است. اخبار مربوط به اقتصاد شامل دستور رئیس جمهور برای تشکیل چهار کارگروه اقتصادی می شود.
تحریم، برجام و مذاکرات
*شروع خوب عرضه نفت در بورس
شرکت ملی نفت فروش نفت را به خریداران داخلی از طریق بورس، با عرضهی یک میلیون بشکه نفت سبک خام آغاز نمود و در روز اول 280 هزار بشکه نفت به فروش رفت. سیدعلی حسینی درباره استقبال شرکتها از عرضه نفت در بورس انرژی با بیان اینکه یک میلیون بشکه سقف عرضه بود و قرار نبود به صورت قطعی یک میلیون بشکه به فروش برسد، گفت: «با توجه به اینکه برای اولین بار این عرضه انجام گرفته، معامله 280 هزار بشکه خوب بوده. معتقدم اگر تعداد خریداران بیشتر شده و برخی از ملاحظات مربوط به خریداران در نظر گرفته شود، این بازار بزرگتر خواهد شد و مشتریان افزایش مییابند». حسینی درباره امکان خرید نفت توسط شرکتهای خارجی از بورس تاکید کرد: « بورس انرژی ایران مشتریان خارجی متعددی دارد. شرکتهای حقوقی که در کشورهای مختلف ثبت شدهاند مانند اروپای غربی، امریکا، شمال آسیا و قفقاز شرکتهای متنوعی هستند که کد معاملاتی دریافت کردهاند بنابراین محدودیتی برای خریداران خارجی هم وجود ندارد». تنها ساعاتی پس از فروش موفق نفت در بورس به عنوان یکی از اصلیترین راهبردهای بیاثرکردن تحریمهای نفتی، شبکههای معاند خارجی با راهبری تلویزیون سلطنتی انگلیس، جوسازیهای خود برای تخریب این روش را آغاز کردند.
*ایران در حال فروش نفت بسیار زیاد در آستانه تحریمهای نفتی
رسانهی آمریکایی CNBC گزارش داد در حالی موعد تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران نزدیک میشود که ایران بر اساس تخمینهای بانکهای سرمایهگذاری، شرکتهای ردیاب نفتکش و آژانس بینالمللی انرژی همچنان روزانه بین 1.7 تا 1.9 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی میفروشد و به همین جهت با صفر شدن فاصلهی بسیار زیادی دارد.
*اعلام بازگشت تحریم ها توسط آمریکا
روز جمعه مقامات وزارت امور خارجه و وزارت خزانهداری آمریکا بازگشت تحریمهای نفتی را اعلام نمودند. این تحریمها که از روز دوشنبه اجرایی میشوند، بخشهای کشتیرانی، مالی و انرژی ایران را هدف قرار میدهند و دومین بسته تحریمهایی هستند که بعد از خروج آمریکا از برجام علیه ایران احیا میشوند. «مایک پامپئو» گزارشهای پیشتر منتشر شده را تأیید و اعلام کرد دولت ترامپ ۸ کشور را از تحریمهای نفتی علیه ایران معاف خواهد کرد. وی گفت که این معافیتها موقت خواهند بود و کشورها بایستی منابع جایگزینی برای نفت ایران پیدا کنند. وزیر خارجه آمریکا اشارهای به اسامی این کشورها نکرد، اما گفت که کشورهای عضو اتحادیه اروپا مشمول این معافیتها نمیشوند. استیون منوچین اعلام نمود که در 4 آبان لیست 700 نفری به لیست تحریمها اضافه خواهد شد که 300 نفر از آنها جدید هستند. استیون منوشین در مورد سوئیفت متذکر شد که سوئیفت نیز برای آمریکا یک موسسه محسوب میشود و اگر به افراد و نهادهایی که در لیست تحریم آمریکا هستند، خدمات بدهد تحریم میشود. منوچین افزود تراکنش با موسسات غیرتحریمی برای موارد بشردوستانه توسط سوئیفت مجاز است.
*آمریکا در آستانهی تحریمهای نفتی به هند و کرهی جنوبی و ژاپن معافیت تحریمی داد
بلومبرگ به نقل از مقامات آسیایی آگاه به موضوع گفته است که هند و کرهی جنوبی و ژاپن با آمریکا بر سر معافیت تحریمی به توافق رسیدهاند. مقامات آسیایی گفتهاند که البته تصمیم نهایی اتخاذ نشده است و به نظر نمیرسد قبل از 4 نوامبر این تصمیم علنی شود. طبق رسانههای هندی، هند باید 30 درصد از واردات نفت خود از ایران را کاهش دهد.
شبکهی BTVI هند نیز به نقل از یک مقام ارشد آمریکا گفته است که دولت آمریکا به هشت کشور از جمله هند، کرهی جنوبی و ژاپن معافیت تحریمی ارائه داده است.
*عقبنشینی آمریکا از مواضع تحریمی خود علیه ایران
جان بولتون، مشاور امنیتی رئیس جمهور آمریکا طی مصاحبهای با هدف نرم کردن مواضع ترامپ مبنی بر اینکه شرکتها باید بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند گفت: «ما میخواهیم حداکثر فشار را وارد کنیم، اما نمیخواهیم به دوستان و متحدینمان هم آسیب برسانیم». همچنین وی در مورد تحریمهای نفتی اذعان کرد: «بعضی از کشورها ممکن است قادر نباشند تمام راه را طی کنند و واردات نفت خود را به صفر برسانند». این صحبتهای جان بولتون به معنای عقب نشینی از رویکرد صفر کردن نفت ایران است.
*کاهش قیمت نفت به خاطر افزایش تولید/افزایش قیمت در هفته جاری به دلیل تحریمهای ایران
در هفتهی قبل به دلیل افزایش تولید نفت توسط روسیه و اعضای اوپک قیمت نفت جهانی کاهش یافت. در این راستا نفت برنت از 78 دلار در 29 اکتبر به 73 دلار در 1 نوامبر رسید و نفت متوسط آمریکا نیز تقریبا از 68 دلار به 62 دلار رسید. اما تحلیلگران پیشبینی میکنند با وجود افزایش تولید، به دلیل تحریمهای ایران قیمت نفت در هفتهی جاری افزایش پیدا کند.
*ترتیبات ویژه بزرگترین شرکت نفتی چین برای واردات نفت از ایران
معاون رئیس شرکت نفتی سینوپک در روز چهارشنبه گفته است که بسیاری از پالایشگاههای شرکت برای پردازش نفت ایران سازماندهی شدهاند که محتوای آروماتیک غنی دارد و شرکت، قرارداد دورهای با مدت زمان بیش از دو دهه با ایران دارد. شرکت سینوپک در حال صحبت با مقامات دلتی و تولیدکنندگان ایرانی است که تنظیمات و ترتیبات ویژهای برای نفت وارداتی در هفتههای پیش رو ایجاد کند. چین بزرگترین مشتری نفت ایران است که محمولههایی از 500 هزار بشکه در روز تا 800 هزار بشکه در روز را وارد میکند.
*هند از امضای مصوبه مکانیزم خرید نفت ایران با روپیه خبر داد
شبکه خبری بی تی وی آی هند اعلام کرد که وزیر نفت این کشور در راستای احیای مکانیزم تجارت با روپیه، به زودی مصوبه ای با ایران به امضا خواهد رساند که طی آن دهلی نو برای تجارت با تهران از مکانیزم پرداخت با روپیه استفاده خواهد کرد. یک مقام نیز گفته است هند در مورد مواجه نشدن با تحریمهای ثانویه آمریکا برای ادامه خرید نفت از ایران پس از 4 نوامبر، محتاطانه خوش بین است و این خوشبینی از صحبت و مذاکره با مقامات آمریکایی که نیازهای هند را درک میکنند، ناشی میشود .این مقام هندی افزود: «دو مسئله وجود دارد: یکی بحث واردات نفت است و دیگر پراخت پول نفت. هند نمیتواند واردات نفت از ایران را به صفر برساند زیرا برخی قراردادها هنوز پابرجاست و ایران همچنان یک تامینکننده ارزان و قابل اتکا برای واردات نفت خام برای دهلی نو محسوب میشود. در رابطه با پرداخت نیز، قبل از تهدید تحریمها هند یک سیستم پرداخت به روپیه داشته است که تجارت از طریق آن صورت میگرفته است».
*شرکت هیوندا قرارداد احداث مجتمع پتروشیمی در ایران را لغو کرد
رویترز به نقل از شرکت مهندسی و ساخت هیوندای کره جنوبی اعلام کرد این شرکت قرارداد 521 میلیون دلاری احداث مجتمع پتروشیمی در ایران را رها کرده است. این شرکت مدعی است که ایران به دلیل تحریمهای آمریکا توانایی تامین سرمایه آن را ندارد.
*آمارهای نفتی
شکل زیر که نمودار سازمان بینالمللی انرژی میباشد، تغییرات صادرات نفت ایران به تفکیک مقصد صادراتی را از اول سال 2018 تا آستانهی تحریمهای نفتی در 4 نوامبر نشان داده است. طبق این نمودار صادرات ایران از اوایل 2018 تا ماه می که آمریکا از برجام خارج شد، رو به افزایش بوده است و بعد از آن روند کاهشی را طی کرده است. صادرات ایران در ماه می تقریبا 2.7 میلیون بشکه در روز بوده است که این مقدار در سپتامبر به مقدار 1.9 میلیون بشکه رسیده است و اگرچه صادرات نفت ایران کاهش داشته است، اما با صفر شدن خیلی فاصله دارد. در این بازهی زمانی کشورهای فرانسه و کرهی جنوبی واردات نفت خود از ایران را به طور کامل قطع کردهاند و از طرفی سهم «بقیهی مقاصد» از صادرات نفت ایران بیشتر شده است.
شکلهای زیر که از سایت Oilprice گرفته شدهاند، آمار تغییرات قیمت نفت برنت و قیمت نفت سبک ایران را نشان میدهند. بر این اساس نفت ایران در 4 اکتبر بالای 85 دلار بوده است که در 30 اکتبر به زیر 75 دلار رسیده است و قیمت نفت برنت در هفتهی گذشته از 78 دلار در 29 اکتبر به 73 دلار در 2 نوامبر رسیده است. این نمودارها نشان میدهد در آستانهی تحریم قیمت نفت رو به افزایش است.
*موافقت چین با تاسیس بانک های خارجی؛ فرصتی برای ایران
منابع خبری گزارش داده اند، دولت چین قصد دارد به بانک های خارجی اجازه فعالیت و راه اندازی شعب بانکی در این کشور دهد اقدامی که می تواند تا حد زیادی ضمن رفع محدودیت های بانکی، باعث توسعه و تقویت روابط بانکی ایران و چین شود.این اقدام می تواند برای توسعه فعالیت های بانکی ایران در چین مفید باشد به طوری که فعالیت های تجاری مرتبط با ایران می تواند از طریق این بانک ها و یا با ایجاد شعب در چین انجام شده و فرصت فوق العاده ای برای توسعه کانال های بانکی جدید با ایران فراهم کند.
*سفیر فرانسه در آمریکا: در رابطه با فعالیتهای تروریستی، موشکی و منطقهای ایران با دولت کنونی آمریکا به توافق رسیدیم
سفیر فرانسه در آمریکا طی نشستی در اندیشکده هادسون در پاسخ خبرنگاری که از اختلاف نظر اروپا با آمریکا پرسیده بود گفت: «در رابطه با توافق ایران، با آمریکا مخالفت سیاسی اساسی داریم و معتقدیم خروج آمریکا از برجام یک اشتباه بزرگ بود. ما معتقدیم که توافق ایران کامل نبود اما ابزار بسیاری برای رصد و محدودسازی فعالیت هستهای ایران در اختیار ما قرار میداد. و ما به دولت قبلی و کنونی آمریکا گفتیم که ماورای مسئلهی هستهای ایران، مسائل زیاد دیگری وجود دارد که باید با آن رو به رو شویم مثل سیاست خارجهی ایران. و ما با دولت کنونی آمریکا در حال مذاکره بر سر یک توافق بودیم که چگونه فعالیتهای منطقهای و موشکی و تروریسی ایران را مدیریت کنیم و در این مذاکرات به توافق 90 درصدی رسیدیم... ما مرتب به این دولت گفتیم و میگوییم که اگر ایران برجام را ترک کند، واقعا میخواهید چکار کنید؟ ما اکنون در حال تلاش هستیم ایرانیها را برای ماندن در برجام متقاعد کنیم و تاکنون آنها قبول کردهاند، اما اگر در 4 نوامبر تحریمهای نفتی بازگردند و ایرانیها تصمیم بگیرند که به کار غنیسازی اورانیوم برگردند، میخواهید چکار کنید؟».
وی در جواب خبرنگاری که از تحریمهای آمریکا نفتی آمریکا پرسیده بود گفت: «ما از دوستان آمریکایی خود انتظار داریم که چند تا کار انجام بدهند، برای مثال اقلام بشردوستانه. البته اقلام بشردوستانه تحت تحریم آمریکا نیست، اما واقعیت این است که بانکها آنچنان از تحریمها ترسیدهاند که نمیخواهند هیچکاری با ایرانیها انجام بدهند. بنابراین ریسک زیادی وجود دارد که در ماههای آینده در ایران کمبود دارو و غذا باشد، اگر کار مثبتی برای حل این مشکل نکنیم. آمریکا جواب مثبت داده است که اجازه میدهد غذا و دارو به ایران برود اما جواب فنی نداده است که این کار چگونه باید اتفاق بیفتد و تا زمانی که جواب ندهد، بانکها همکاری نخواهند کرد... {در رابطه با تحریمهای نفتی} ما هم اکنون 95 درصد از بخش بدمزهی تحریمها را قورت دادهایم و من فکر میکنم 4 نوامبر اتفاق بیشتری نیفتد، اما ممکن است آمریکاییها ما را غافلگیر کنند، می دانید این ویژگی این کشور است».
* روسیه از شرکت های خود در برابر تحریم ایران دفاع می کند
سخنگوی رییس جمهوری روسیه گفت: «روسیه از منافع شرکت های خود در ایران از جمله در برابر تحریم های آمریکا دفاع خواهد کرد. نمی توانم بگویم که چه اقداماتی اندیشیده شده اما مطمئناً اقدامات لازم در دستور کار قرار گرفته است».
*سریال اتهامات کشورهای اروپایی به ایران برای فرار به جلو از تعهدات خویش در برجام
بعد از اتهام فرانسه و نروژ به دیپلماتهای ایران مبنی بر طراحی نقشهی بمبگذاری تروریستی، مقامات دانمارک نیز اخیرا بدون ارائهی مدرک اعلام نمودند مظنون دو ملیتی ایرانی نروژی که با سرویسهای اطلاعاتی ایرانی ارتباط دارد پشت نقشهی ترور یک فعال ایرانی عربی مخالف جمهوری اسلامی ایران بود که این فعال شهروند دانمارک نیز هست. مظنون ایرانی-نروژی در تاریخ 21 اکتبر در سوئد دستگیر شد و به دانمارک تحویل داده شد و وی اتهامات را در دادگاه رد کرد.
مقامات ارشد دانمارکی بر اساس ادعاهای واهی خود تقاضا تحریمعلیه ایران کردند. دانمارک سفیر خود در تهران را فراخواند. لارس لوک، نخست وزیر دانمارک روز پنجشنبه در توییتر اعلام نمود که در مورد اقدامات بیشتر علیه ایران در اتحادیه اروپا بحث خواهد شد. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجهی ایران این اتهامات را رد نمود و آنها را توطئههایی خواند که به دنبال آسیب رساندن به روابط ایران و اتحادیه اروپا هستند. ظریف نیز اعلام کرد این توطئه از سوی موساد صورت گرفته است که به دنبال تخریب برجام است.
«مایا کوتسیانیچ» سخنگوی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر حمایت این نهاد اروپایی از توافق هستهای با ایران (برجام) تاکید کرد. وی تصریح کرد: «حمایت این اتحادیه از برجام به قوت خود باقی است اما دیگر مسائل با ایران از جمله اتهام قتل در اتحادیه اروپا به طور موازی و جدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت». ما تهدید علیه امنیت اتحادیه اروپا را نمیپذیریم و این اتفاقات را فوق العاده جدی تلقی میکنیم. وی به این موضوع اشاره کرد که تحریمها علیه ایران (در ارتباط با تروریسم و یا حقوقبشر) هنوز پابرجا هستند.
نتانیاهو با اذعان به اینکه رژیم صهیونیستی در ادعاهای ضد ایرانی دانمارک نقش دارد گفت: «ما اخیرا برخی تلاشهای ایران برای اقدامات تروریستی در خاک اروپا را فاش کردیم و با اروپاییها در مقابله با تروریسم و اسلام رادیکال در کنار هم ایستادهایم».
نقوی حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در این رابطه گفت: «اگر واقعا این سناریویی که دانمارک دارد بازی میکند، با هماهنگی آمریکا و صهیونیستها انجام شده باشد که قطعا هم همینطور است، به نحوی میخواهند تلاش ایران و اتحادیه اروپا را برای بحث رابطه مالی قطع کنند و نگذارند این کانال ارتباطی به نتیجه برسد».
*حسن روحانی: اروپا برای مقابله با یکجانبهگرایی آمریکا با ایران همکاری کند
رئیسجمهور در یادداشتی روز پنجشنبه در روزنامه «فایننشالتایمز» از کشورهای اروپایی خواسته برای مقابله با یکجانبهگرایی آمریکا با ایران همکاری کنند. رئیس جمهور همچنین تاکید کرد: «اکنون ضروری است سه کشوراروپایی به اضافه روسیه و چین (E۳+۲) قبل از اعمال تحریم های یکجانبه و فرامرزی جدید آمریکا، بسته نهایی خود را که می باید تحریم های آمریکا را جبران کند ارائه و اجرایی نمایند. تنها از طریق بهره مندی ملت ایران از دستاوردهای برجام است که این توافق تاریخی تداوم خواهد داشت».
تحولات مربوط به گروه ویژه اقدام مالی (FATF)
*نامه جمعی از نمایندگان مجلس به مجمع برای بازگرداندن دو لایحه
در پی اقدام اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی در ارسال دو لایحه «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» و «الحاق به کنوانسیون پالرمو» به مجمع تشخیص مصلحت نظام، جمعی از نمایندگان مجلس درنامهای به رئیس و اعضای مجمع، خواستار بازگرداندن این دو لایحه به مجلس جهت طی کردن مراحل قانونی و جلوگیری از اقدامات خلاف قانون شدند. در بخشهایی از این نامه آمده است: «بر اساس اصل ۱۱۲ قانون اساسی و ماده ۲۰۲ قانون آئیننامه داخلی مجلس، پس از آنکه شورای نگهبان اصلاحات به عمل آمده در مصوبه مجلس را رافع ایرادات این شورا تشخیص ندهد، مصوبه باید مجدداً در کمیسیون مربوطه و نیز صحن علنی مجلس طرح گردد و در صورتی که نمایندگان مجلس بر مصوبه خود از باب مصلحت اصرار نمایند موضوع جهت تعیین تکلیف به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می گردد. بنابراین رئیس مجلس نمی تواندبرخلاف قانون و به نیابت از کمیسیون ذیربط و صحن علنی مجلس به تنهایی بر مصوبه قبلی مجلس اصرار نماید». ناگفته نماند که شورای نگهبان در تاریخ ۱۸ مهرماه امسال دو لایحه مورد اشاره را به دلیل رفع نشدن ایرادات هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص «مغایرت با سیاستهای کلی نظام» عینا به مجلس بازگرداند تا این ایرادات برطرف شده و مجددا به شورا ارائه شود، اما رئیس مجلس یک روز بعد از این تاریخ، دو لایحه مذکور را با عنوان «اصرار مجلس» برای تعیین تکلیف به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاد.
*تلاش امارات برای تطابق با FATF
امارات متحده عربی قانونی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تصویب کرد که هدف آن همراه کردن قوانینش با استانداردهای بین المللی گروه ویژه اقدام مالی FATF است. امارات با سفت و سخت کردن قوانین مالیش، سعی دارد منافذ نظارتی را ببندد و این دیدگاه که کشورش به خاطر مناطق آزاد زیاد و نزدیکی جغرافیایی به ایران، محلی مناسب برای جریان های مالی غیرقانونی است را از بین ببرد. در این باره، شیخ حمدان بن رشید، وزیر دارایی امارات گفت: «این قانون ستون اصلی ضد پولشویی و تامین مالی تروریسم است و به افزایش کارآمدی چارچوبهای قانونی و سازمانی کشور مربوط میشود». این قانون که به دنبال فرمان رئیس امارات، شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان تصویب شد، یک سال پس از انتشار در روزنامه رسمی امارات اجرایی می شود. همگام با این قانون جدید، کمیته ای به رهبری رئیس بانک مرکزی تشکیل شد تا تاثیرات تلاش برای متوقف کردن پولشویی و تامین مالی تروریسم در موسسات مالی را شناسایی و بررسی کند. این کمیته قرار است همچنین موسسات مالی، سایر کسب و کارها و سازمانهای غیر انتفاعی را در مورد میزان پایبندیشان به این قانون ارزیابی کند. شایان ذکر است که استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا هفته گذشته برای تمرکز بر مبارزه با تامین مالی تروریسم به امارات، قطر و عربستان سفر کرد.
تحولات اقتصادی و ارزی
*مشارکت اقتصاددانان در سیاستگذاری های اقتصادی دولت با دستور رئیس جمهور مبنی بر تشکیل چهار کارگروه اقتصادی
درپی برگزاری جلسه رئیس جمهوری با اقتصاد دانان، حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی دستور داد تا چهار کارگروه تخصصی در حوزه های اقتصاد کلان، بانکی ـ پولی، برنامه ریزی اقتصادی و حمایتی تشکیل شود. ریاست کارگروه های چهارگانه را به ترتیب دکتر دژپسند وزیر اقتصاد، دکتر همتی رئیس کل بانک مرکزی، دکتر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بر عهده خواهند داشت. هدف از تشکیل این کارگروه ها بهره گیری بیشتر از نظرات اساتید دانشگاه و نخبگان اقتصادی و مشارکت دادن ایشان در حوزه سیاستگذاری های اقتصادی دولت است.
انتهای پیام/