به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان؛ صدای شلیک می‌آید چندان دور نیست به سرعت سوار خودرو می‌شود و به سمت صدا حرکت می‌کند؛ گرد و خاک بلند شده روی هوا و صدای ویراژ چرخ‌های موتور نشان می‌دهد شکارچیان همین نزدیکی‌ها هستند؛ هشدار می‌دهد که شکارچیان حرکت نکنند؛ اما آنها فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند و می‌ماند با آهویی که زخمی در دشت که لنگان لنگان به فکر گریختن است.
همه این صحنه‌ها شاید برای ما عجیب و شبیه فیلم باشد اما هر روز محیطبانان با آن سر و کار دارند؛ نادر مقدم محیط‌بان نمونه کشوری منتخب از استان زنجان میهمان دفتر خبرگزاری فارس است تا از سختی‌ها و مشکلات شغلش با ما بگوید.
فارس: خودتان رو معرفی کنید؟
مقدم: نادر مقدم هستم یکی از محیطبانان استان زنجان که دارای 10 سال سابقه فعالیت در این عرصه هستم. مدرک کارشناسی ارشد و در حال ادامه تحصیل در مقطع دکتری تخصصی و هم‌اکنون مشغول خدمت در منطقه ابهر هستم.
فارس: در منطقه فعالیت شما چه حیواناتی زندگی می‌کنند و شرایط آنها چگونه است؟
محیط‌بان نمونه زنجانی: منطقه حفاظت شده (خراسانلو) در شهرستان‌های ابهر و خرم‌دره قرار دارد و دارای 75 هزار هکتار مساحت است؛ آهو؛ قوچ؛ میش؛ خرس قهوه‌ای؛ روباه؛ گراز؛ شغال از پستانداران و عقاب؛ شاهین؛ دلیجه نیز از پرندگان موجود در این منطقه هستند.
شکار هر یک از این گونه‌های موجود در حیات وحش می‌تواند زنجیره غذایی حیوانات را به هم بزند به نحوی که این آسیب در زیر رده‌ها بسیار خطرناک‌تر است، برای مثال با شکار خرگوش و گراز منبع غذایی پلنگ؛ گرگ و سایر حیوانات با خطر مواجه می‌شود و همین موضوع می‌تواند باعث شود این حیوانات به حیوانات اهلی و انسان‌ها حمله کرده و به آنها آسیب وارد کند.
فارس: وضعیت چرخه غذایی در شهرستان ابهر چگونه است؟
هر چند زنجیره غذایی در شهرستان ابهر هم‌اکنون مطلوب بوده و مشکلی در حال حاضر احساس نمی‌شود اما ادامه روند شکار در منطقه می‌تواند خود عاملی برای بر هم خوردن نظم طبیعت در منطقه شود؛ نظمی که اگر بر هم بخورد علاوه بر ایجاد اختلال در زندگی حیوانات می‌تواند زندگی انسان‌ها را نیز به خطر بیندازد.
*۳ هزار محیط بان چشم انتظار تصویب لایحه جامع حمایت از محیط بانان
فارس: در مورد شرایط محیطبانان و امنیت شغلی و مشکلات قضایی و معیشتی آنها توضیح دهید
3 هزار محیط‌بان کشور چشم انتظار تصویب لایحه جامع حمایت از محیطبانان هستند؛ در حال حاضر از محیطبانان حمایت قضایی صورت نمی‌گیرد؛ وضعیت معیشتی مناسبی ندارند و تصویب و اجرای این لایحه می‌تواند بسیاری از مشکلات این صنف را حل و فصل کند.
حقوق اداره کل محیط زیست در بین سایر ارگان‌ها جزو کمترین درآمدها است و در این میان محیط بانان کمترین درآمد را بین پرسنل ادارات محیط زیست دارند؛ حال پس از یک سال از طرح لایحه جامع حمایت از محیط بانان منتظر هستیم تا این قانون پس از چکش کاری به تصویب برسد تا شاید بخشی از مشکلات این قشر از جامعه حل شود.
از سوی دیگر محیط‌بانی در سطح کشور و به تبع آن در استان زنجان به شدت دارای کمبود نیرو است؛ این بخش از محیط زیست با 45 درصد ظرفیت خود فعال است و در حالی که باید 6 هزار و 500 محیط‌بان در کشور فعالیت کند این تعداد به 3 هزار نفر محدود شده است.
فارس: امکانات محیطبانان چگونه است؟ آیا با امکانات موجود می‌توان به برخورد با شکارچیان اقدام کرد؟
مقدم: اگر از کمبود نیرو در محیط‌بانی بگذریم کمبود ادوات و ماشین‌آلات و عدم بروزرسانی امکانات موجود دیگر مشکلی است که محیطبانان با آن درگیر هستند؛ این در حالی است که شکارچیان از امکانات خوبی چون دوربین مادون قرمز؛ دوربین دید در شب و خودروهایی که به راحتی از موانع و در ارتفاعات تردد دارد؛ بهره‌مند هستند.
البته نباید فراموش کرد در سال‌های اخیر و با اقدامات خوبی در راستای تجهیز نیروهای محیط زیست انجام شده اما این اقدامات کافی نیست.
ساعت کار محیط بانان نیز بسیار زیاد است، چنانچه ساعات کاری در سا یر ادارات 44 ساعت است؛ در محیط زیست محیطبانان باید 18 شبانه‌روز در مناطق حفاظت شده و 12 شبانه روز در شیفت استراحت باشند که نشان می‌دهد ساعات کاری برای این افراد بسیار زیاد است که علاوه بر کاهش کیفیت فعالیت‌ها؛ خانواده‌های محیطبانان را با مشکل مواجه کرده است.
*یک سال دوندگی برای برخورد با متخلفان
فارس: خاطره‌ای از وقوع حادثه برای شما به دلیل ضعف‌های قانونی حمایت از محیطبانان دارید؟
مقدم: بله چند سال پیش که مسؤولیت اداره محیط زیست شهرستان خرم‌دره را بر عهده داشتم وقتی گزارش یک مورد شکار به ما ارائه شد به محل حادثه اعزام شدم در این میان وقتی در حال صحبت با دو تن از شکارچیان بودم دیگر همدست آنان از پشت با قنداق اسلحه خود چندین ضربه به من وارد کرد.
ضربات شکارچیان موجب پارگی تاندون پای راست شد و تنها خداوند را شکر می‌کنم در آن هنگام دچار ضربه مغزی نشدم؛ پس از آن حادثه نزدیک سه ماه به مرخصی استعلاجی رفتم؛ اما نبود قانون قوی موجب شد برای گرفتن حکم خاطی قریب به یک سال دوندگی کنم.
عدم حمایت از محیطبانان در مورد شهدای این دستگاه نیز وجود دارد؛ از 122 شهید محیط‌بان تنها 17 نفر از آنان به عنوان شهید محسوب می‌شوند؛ این در حالی است که قرار گرفتن سایر شهدای این حوزه می‌تواند آلامی بر درد خانواده شهدا باشد.
عدم وجود قانون مناسب دست محیطبانان را می‌بندد؛ بدان سان که در حالی که محیطبانان در مقابل شکارچیان مکلف به دفاع و حفاظت از خود؛ همکاران؛ مقر و تجهیزاتشان در مقابل شکارچیان هستند اما هر گونه شلیک و دفاع این افراد از خود در صورت شکایت شکارچی می‌تواند به پرداخت دیه و خسارت از سوی محیط بانان منجر شود؛ هر چند محیط زیست تمام تلاش خود را برای حفاظت از نیروهایش انجام می‌دهد اما هستند محیط‌بانانی که به دلیل عدم توانایی برای پرداخت دیه شکارچیان در زندان به سر می‌برند.
فارس: قوانین چقدر برای بازدارندگی در مقابل جرم مناسب است؟
محیط‌بان نمونه کشور: جریمه‌ها چندان نیروی بازدارندگی را نداشته و بسیاری از شکارچیان با وجود اعمال قانون باز به اقدام مجرمانه خود ادامه می‌دهند اما در سال‌های اخیر قانون تشدید مجازات‌ها به تصویب رسیده است که امید می‌رود بتواند عامل بازدارنده‌ای در کاهش جرم در مناطق باشد.
فارس: منحصرا در طول خدمت خود با صحنه و اتفاقی مواجه شدید که در ذهنتان باقی بماند؟
مقدم: چند سال پیش هنگام گشت‌زنی با یک خودروی پارک شده در پارکینگ کنار جاده مواجه شدیم که پلاک کشور دیگری بود؛ خوب که دقت کردم دیدم فرزند کوچک خانواده کیسه زباله‌ای در دست داشت و در حال جمع کردن زباله‌های ریخته شده در سطح پارکینگ کنار جاده بودند؛ آنروز بسیار خجالت کشیدم و با خود گفتم گردشگران خارجی چرا باید زباله‌های ریخته شده توسط ما را جمع‌آوری کنند و برایم سؤال بود چرا ما در حوزه فرهنگ‌سازی کم کاری کرده‌ایم.
فارس: به زباله‌های رها شده در طبیعت اشاره کردید؛ این زباله‌ها چقدر می‌تواند به حیوانات آسیب وارد کند؟
مقدم: با توجه به اینکه نظم زنجیره غذایی در برخی مناطق حفاظت شده به هم خورده است از سوی دیگر حیوانات وحشی برای تامین غذا به مناطق مسکونی نزدیک می‌شوند و با توجه به اینکه دفع زباله در روستاها به صورت غیر اصولی انجام می‌شود می‌تواند عامل جذب حیوانات شود؛ وجود زباله‌های برنده مثل شیشه در بین مواد غذایی می‌تواند عاملی باشد تا حیوانات اهلی و وحشی که به دنبال غذا هستند؛ آسیب جدی ببینند و گاهی منجر به مرگ این حیوانات در اثر وارد شدن زخم به بدن آنان شود.
فارس: همکاری اهالی روستاها با محیطبانان در راستای حفاظت از محیط زیست را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
محیط‌بان نمونه کشوری: در کل کشور و همین طور استان زنجان بسیاری از اهالی همکاری قابل قبولی با محیطبانان دارند اما معدود افرادی هم هستند که در صدد وارد کردن خسارت به طبیعت و حیات وحش هستند؛ البته در این سال‌ها با اجرای طرح یک روز با محیط بانان دانش‌آموزان با اهمیت حیات وحش آشنا می‌شوند.
شکارچیان دستگیر شده در شهرستان‌های ابهر و خرم‌دره بیشتر غیر بومی هستند و کمتر مورد دستگیری شکارچی بومی گزارش می‌شود.
فارس: تاکنون موردی از پیشنهاد رشوه داشته‌ای؟
مقدم: وقتی به عنوان محیط‌بان فعالیت می‌کنی این موضوع یک امر طبیعی است؛ بسیاری از شکارچیان حاضرند؛ جریمه تخلف خود را به صورت نقد پرداخت کنند تا از تشکیل پرونده خود جلوگیری کنند و بسیاری از واحدهای صنعتی نیز برای فرار از تخلف خود این کار را می‌کنند اما محیطبانان ما به حقوق خود هر چند اندک راضی بوده و علاقه‌ای برای آوردن پول حرام بر سر سفره خود و خانواده خویش نیستند.
فارس: در مورد نحوه انتخاب خود به عنوان محیط‌بان نمونه کشوری توضیح می‌دید؟
محیط‌بان نمونه کشوری: همه ساله همزمان با ولادت امام رضا (ع) ضامن آهو؛ همایشی برای تجلیل از محیطبانان برتر کشور برگزار می‌شود؛ طی سال‌جاری 66 محیط‌بان نمونه کشوری از 31 استان معرفی شدند که بنده به عنوان یکی از سه محیط‌بان برتر کشور انتخاب شدم.
انتخاب محیط‌بان برتر بر اساس معیارهای متعدد از جمله عملکرد؛ تحصیلات و فعالیت‌های یک ساله محیط بانان انجام می‌شود.
گفت‌و‌گو از سمیه محرمی
انتهای پیام/الف
